tiroid bezi calışmazsa ne olur
Tiroid bezi nedir?
Tiroid bezinin gorevleri nelerdir?
Tiroid bezi nasıl calışır?
Tiroid hormonlarının gorevleri nelerdir?
Tiroid bezi hastalıkları
Guatr, İc guatr ve Dış guatr tanımları
Tiroid bezinin iltihaplanması
Tiroid bezi kanseri
Tiroid bezinde hastalık olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Guatr olmamak icin ne yapılmalıdır ?


Tiroid bezi nedir?
Guatr bezi boyun on bolgesinde nefes borusunun hemen onunde yer alan, kelebek benzeri iki kanadı ve bir de birleştirici bolgesi olan 20-25 g ağırlığında bir ic salgı bezidir. Halk arasında guatr bezi olarak bilinen bezin tıbbi adı tiroid bezidir.


Tiroid bezinin gorevleri nedir?
Tiroid bezi yaşam icin son derece onemlidir. Tum hucrelerin enerjisini sağlamada onemli gorevleri olan tiroid hormonlarının salgılandığı yerdir. Tiroid bezi bu gorevini yapabilmek icin icerisinde iyot maddesini biriktirir. İyot maddesini kullanarak T3 ve T4 hormonlarını uretir.


Tiroid bezi nasıl calışır?
Tiroid bezinin calışması beyin icerisinde bulunan bir bezden salgılanan TSH (Tiroid bezi uyarıcı homonu) tarafından duzenlenir. Bu hormon tiroid bezinde tiroid hormonlarının (en onemlileri T3 ve T4) yapımını ve salgılanmasını sağlar. TSH hormonu ise beynin daha ust merkezlerinin denetimi altındadır. Tiroid bezi hormonları icinde vucut hucreleri uzerinde daha etkin ve aktif olan T3 hormonudur. Tiroid bezinin calışmasında iyot maddesinin cok onemi vardır.


Tiroid hormonlarının gorevleri nelerdir?
Tiroid hormonları hucrelerin aktivitelerinde gorev alırlar. Hucrelerin enerji sağlamalarında etkindir. Ayrıca hucre gelişimi ve canlılığının devamında da onemli fonksiyonları vardır. Tum dokularda etkisi gorulur. Kas, kemik, beyin vb. gibi akla gelebilecek her yerde etkilerini gozlemek mumkundur. Buyume ve gelişme uzerine de etkilidir.


Tiroid Bezi Hastalıkları
Gebelikte Annenin tiroid bezi yeteri kadar iyi calışmazsa bebeğin anne karnında gelişmesi sağlıklı olmaz. Bu durumdaki anne gerekli şekilde tedavi edilmezse cocuğun gelişimi ve zekası geri kalır. Bu durum “Kretenizm” olarak adlandırılır.


Bebeklik Cağı: Doğumdan sonra bebekte tiroid bezi yeteri kadar calışmazsa bu durumda yine vucut ve zeka gelişimi durur. Kişi her gun daha kotuye gider. Hastalığın ağırlığı başladığı yaşa gore değişir. Yani ne kadar erken yaşlarda başlarsa rahatsızlıklar ve zeka geriliği o nisbette ağır olur.

Ergenlikte: Tiroid bezi bu yaşta bazı hastalıklarda az ya da cok fazla calışır. Az calışırsa kişinin gelişmesi durur. Okulda başarısı azalır ve giderek daha da ağırlaşır. Kız cocuklarda adet gorme olmaz, erkek cocuklarda cinsel gelişme durur veya gelişmez. Tiroid bezi cok calışıyorsa bu durumda once hızlı bir gelişme olur. Kişilerin sinirlilik, carpıntı ve kilo kaybetme gibi yakınmaları olur. Bunlara ek olarak cabuk yorulma, dinlenememe ve titreme gibi yakınmalarda gorulebilir. Bazı hastalarda gozlerde one doğru fırlama da gelişebilir.

Erişkinde: Gelişme cağında olduğu gibi bu yaşlarda da tiroid bezinin bazı hastalıklarında az calışması veya cok calışması gorulur.
Kişilerde yaşlanmayla giderek artan oranlarda tiroid bezi icerisinde bir ya da birden fazla değişik boyutlarda “nodul” denen sertlikler gelişebilir. Bu nodullerin coğu iyi huylu oluşumlardır. Ancak cok az bir kısmı kotu huylu da olabilir. İyi huylu ya da kotu huylu diyebilmek icin mutlaka gerekli tetkikler yapılmalıdır. Bu amacla oncelikle hastaların nodulleri icerisinden ince bir iğne ile biyopsi almak gereklidir.

Guatr, İc Guatr ve Dış Guatr Tanımları

İc guatr: Halk arasında sıkca kullanılan bu deyim, dışarıdan bakıldığında guatrın buyuduğunun gorulmemesine rağmen, guatr bezinin fazla calışması nedeniyle gelişmiş olan hastalığı anlatmak icin kullanılır. Yani burada soz konusu olan “fazla calışan bir tiroid bezinin varlığıdır”. Fazla hormon salgılayarak kişinin zayıflamasına ve terlemesine, sinirli olmasına neden olur. Bu durum aynı zamanda “zehirli guatr” olarak da tarif edilir.


Dış guatr: Kişilerin boynunda normal bir bakış ile tiroid bezinin buyuduğunun gorulmesini anlatmak icin kullanılır. Boyle hastalarda guatr bezinin calışması genellikle normaldir. Bu kişiler ozellikle yutkunma esnasında boynun on bolgesinde nefes borusunun uzerinde bir kitlenin yukarı-aşağı hareket ettiğini fark ederler ya da cevreleri boyle bir nedenle onları uyarır.


Guatr: Ulkemizde olduğu gibi ozellikle iyot maddesinin yeteri kadar alınamaması sonucu ortaya cıkan tiroid bezinin buyumesi ve bunun da dışarıdan fark edilmesi durumudur.


Tiroid bezinin iltihaplanması
Cok nadir olmakla birlikte tiroid bezi de iltihaplanır. Bu durumda bez uzerinde ağrı vardır. Hastada ateş ve yutkunma sırasında ağrı olur. Bazen iltihaplanmanın şiddetine gore dışarıdan boyunda bir kızarma da gorulebilir. Bu iltihaplanma mikroplara bağlı olabileceği gibi, daha hafif seyreden ve mikrop saptanamayan bazı hastalıklara da bağlı olabilir. Bu durum ancak inceleme sonucları ile aydınlatılabilir.


Tiroid bezi kanseri
Tiroid bezinden gelişen kanserlerin en iyi yanı hızlı ilerlemeye neden olmamalarıdır. Erken devrede tesbit edilirse tam olarak tedavi etmek de mumkundur. Ancak sinsi ve yavaş buyudukleri icin kişilerin duyarsız davranmalarına neden olur. Bu nedenle aksi ispat edilinceye kadar boyunda saptanan bir şişlik mutlaka cok iyi bir şekilde incelenmelidir.


Tiroid bezinde hastalık olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Oncelikle guatr bolgelerinde yaşayanlar, yakınlarında guatr hastalığı bulunanlar, kilo kaybı nedeni bilinmeyenler, tum vucudu cok fazla terleyenler, surekli carpıntısı olanlar, tum vucutları titreyenler, cok unutkan olan ve giderek aktivitesi azalanlar vb. şikayeti olan kişiler doktora gitmelidir. Doktor gerekli muayeneyi yaptıktan sonra araştırmaya gerek duyabilir. Araştırırken hastanın şikayetlerini ve muayenede saptadığı bozuklukları goz onune alarak tetkiklerini ister. Onemli bir hastalığı olduğu duşunulen hastalarda 1-Tiroid hormon duzeyleri, 2-Tiroid ultrasonografisi ve 3-Tiroid bezinin calışma fonksiyonunu gosteren sintigrafi tetkiklerinin yapılmasını ister. Şayet kişilerde “Nodul” ya da “Tiroid Kanseri"nden şuphe varsa hemen şuphelendiği bolgeden ince bir iğne yardımıyla hucre alarak (biyopsi) tahlilini yaptırır.


Guatr olmamak icin ne yapılmalıdır ?
Yapılabilecek en basit ve kolay yol iyottan zengin gıdalar almak ve iyottan zengin su icmektir. Bu sağlanamıyorsa iyotlu tuz kullanmak en doğru yoldur. Şayet oturduğu bolgede iyot eksikliğinin olduğu biliniyor ise bu durumda yine ya iyotlu tuz ile ya da suya iyot ilavesi gibi yontemlerle kişinin gunluk alması gerekli iyodu alması sağlanmalıdır. Bunların hicbiri yapılamıyorsa depo iyot iğneleri kullanılabilir.


Ancak ozellikle cocukluk yaşlarında iyot eksikliğinin onlenmesi cok onemlidir. Cocuklara mutlaka ilave iyot verilmelidir. İyot eksikliği sırasında başarısız olan oğrenciler iyot almaya başladıktan sonra başarılarında da artma olur.

Buna rağmen guatr gelişen hastalar icin gerekli ilac tedavisi yontemleri vardır. Bu ilaclar mutlaka doktor kontrolunde kullanılmalıdır.

İlac tedavileri ile kuculmeyen bazı noduller, kanser duşunulen hastalar, nodulu hızla buyuyen hastalar ise ameliyat edilirler.