ulseratif kolit diyeti ulseratif kolit diyet crohn hastalığında beslenme diyeti crohn hastalığı ve beslenme
İltihabi Barsak Hastalıklarında Beslenme . . . .

--------------------------------------------------------------------------------


Ulseratif Kolit veya Crohn hastalığında belirli gıdalara karşı alerji var mıdır?
Sut ve sut urunleri (peynir gibi) kolitli hastaların bir kısmında ishale neden olur. Bir takım sağlıklı insanlarda da, sutun icindeki Laktoz adı verilen şeker emilemez ve bu emilemeyen şeker, barsaklarda ishale sebep olur. Bunun aksine bircok Crohn ve Ulseratif Kolit hastalarına sut ve sut urunleri dokunmaz. Bu besin maddelerini rahatlıkla alabilirler. Hastalığı başlatan veya seyrini ağırlaştıran gıdalar var ise bunların diyetten cıkartılması gerekir.

Barsağı dinlendirme hastalığın iyileşmesine yardımcı olur mu?
Barsak iltihaplı ve hasta olduğundan bazı yiyecek ve icecekler barsağı rahatsız ederler. Bunu onlemek icin ise aclık hic tavsiye edilmez. Cunku vucut zayıf duşer. Eğer hasta ağızdan beslenemiyorsa veya ceşitli nedenlerle barsaklarından yiyecekler emilemiyorsa, direkt bir kataterle damardan besleyici sıvılar verilir. Ulseratif Kolitte buna gerek yoktur. Crohn da ise ancak bazı ciddi durumlarda bu tur beslenme gerekli olabilir. Ulseratif Kolitte ancak cok ciddi durumlarda sıvı diyet veya tup yardımıyla beslenme gundeme gelebilir. Her olguda değil ama, bazı cok ozel, ağır, ciddi formlarda doktor gozetiminde barsağı dinlendirmenin yararı olur.

Diyette az veya cok lifli gıda almanın faydası var mıdır?
Hastaların bir bolumunde, anusun hemen ust kısmındaki barsak parcası hastadır. Sert dışkı atılırken bu bolgede problem yaratır. Bu nedenle gaytanın yumuşatılması icin gunde 1-2 tatlı kaşığı kepeğin beslenmeye ilave edilmesi, onerilebilecek basit bir tedavi yontemidir. Tum Ulseratif Kolit ve Crohn hastalarında kepeğin yararlı olduğuna dair bir kanıt yoktur.Az posalı diyet alınması, yani aşırı sebze ve meyveden kacınılması tum ishalli hastalara onerilen geleneksel bir uygulamadır. Ulseratif Kolit ve Crohn hastalarının coğu normal veya normale yakın yerler ve rahatsızlık duymazlar. Aşırı meyve ve sebze sağlıklı insanlarda bile ishal yapabilir veya ishalini ağırlaştırabilir. Sonuc olarak yendiğinde dokunmayan, rahatsızlık vermeyen tum gıdalar alınabilir.

Alkol zararlı mıdır?
Alkolun hastalığı kotuleştirdiğine dair bir kanıt yoktur. Bazı sağlıklı kişilerde bira ve şarap ictikten sonra barsak hareketlerinde artma ve ishale meyil rastlanır. Bazı Ulseratif Kolit ve Crohn hastalarında da aynı durum gozlenir. Bu hastaların alkol almaması gerekir. Bunun yanında anksiyeteyi azaltmak, depresyonu cozmek ve uyku icin verilecek ilacların alkol alanlarda gerekenden daha fazla dozda verilmesi gerekecektir.

Belirli gıdalar ishali kotuleştirir mi?
Aşırı sut sağlıklı kişilerde de ishal yapabilir. Genelde halk arasında, hasta bağırsağın sut ve fazla beslenme ile iyileşeceğine inanılır. Onemli olan sutun kişiye dokunup dokunmadığını saptamaktır. Bazı Ulseratif Kolit ve Crohn hastalarına aşırı sut dokunurken, kucuk miktarlardaki sut (kahve ve cayla birlikte) dokunmaz. Bazı sağlıklı kişilerde bira, aşırı meyve, soğan, cok yağlı, baharatlı yiyecekler ishali şiddetlendirir. Bu gibi gıdalar Ulseratif Kolit ve Crohn hastalarında da ishali arttırabilir ve ağırlaştırabilirlerse de bunların zararlı olduğu kuşkuludur. Hastaların yiyince ishal yaptığını bildikleri gıdalardan kacınmaları, bunun dışındakileri ise normal olarak yemeleri uygundur. Hastalık nedeni ile ince bağırsaktaki yağların emilim kapasitesi bozulduğunda, normal miktardaki yağ bile ishale neden olabilir. Bu hastaların diyetlerinden yağı cıkarmaları gerekir. Pek cok, Ulseratif Kolit hastası, dışkı kıvamına bağlı olmaksızın hemen tuvalete gitme gereksinimi duyabilir, bekleyemezler. Bu semptomun nedeni, hastanın rektumundaki, hastalığa bağlı oluşan hassasiyettir. Diyetteki değişiklik bu duyguyu ortadan kaldırmaz.

Bazı gıdalar ağrıya neden olur mu?
Barsakta daralmış bir saha varsa barsak, iceriğini ileriye itebilmek icin daha kuvvetle kasılmak zorundadır. Bu da kramp tarzında karın ağrısına neden olur. Lifli sebzeler, meyvelerin posası, kurutulmuş meyveler, mantar, kuruyemiş gibi hazmı guc gıda birikintileri daralmış barsak bolumunde sıkışır. Barsak bunu ileriye gecirebilmek icin şiddetle kasılır. Crohn hastalığında bir veya daha cok darlık gorulebilir. Ulseratif Kolitte barsakta darlık gorulmez. Ağrıdan sakınmak icin buyuk miktarlarda ve yukarda sayılan hazmı guc gıdalardan uzak durulmalıdır.

Bazı gıdalar gazı arttırır mı?
Sut şekeri (laktoz) ve yağ emiliminin bozulması, barsaklarda gazın artmasına neden olur. Bu kişilere az sut ve az yağ tuketimi onerilir. Baklagiller, kuru fasulye, soğan sağlıklı kişilerde de aşırı ve kotu kokulu gaz cıkarmaya sebep olur.

Hastalık vucudun besin ihtiyacını arttırır mı?
İltihabi barsak hastalığı, vucudun enerji ihtiyacını arttırır. Bunun yanında hastanın fizik aktivitesi azaldığı icin enerji tuketimi de azalır. Bu durum denge oluşturuyor gibi gorunse bile hastalar normalden daha fazla beslenmelidir.Kilo kaybı ve buyumede (cocuk hasta) gerileme, duraklama varsa, araştırılması gereken şey: "Yeterli gıda mı alamıyor yoksa aldığı gıda mı emilemiyor?" sorusudur. Hastanın iştahı yok, gıda alamıyor ise bazı gıdaların, proteinden zengin (sut, peynir, balık, et, yumurta gibi...), diyete ilave edilmesi gerekir. Tekrar kilo alma ve buyumenin başlayabilmesi icin bir zaman periyodu gerekir. Hastaya ilave beslenme ile birlikte fizik egzersiz ve acık havada tatil onerilmelidir.

İshal vucudun sıvı ihtiyacını arttırır mı?
İshalle kaybedilen suyun yerine konması gerekir. Genellikle kaybedilen sıvı oral olarak alınarak sorun cozulur. Başka bir nedenle kısıtlanmamışsa tuz ve şeker de suya ilave edilmelidir. Daha ciddi kayıplarda ise damar yolu ile sıvı verilmesi gerekir.

İleostomili (barsağı karına bağlı) olgularda ozel bir diyet gerekir mi?
Kalın barsağı cıkartılan hastada, su ve tuz emilimi azalacak, doğal olarak hastanın su ve tuz ihtiyacı artacaktır. Bu kişiler yeterli sıvı ve yiyeceklerle normalden fazla tuz almalıdırlar. Karındaki barsak ağzından artıkların atılımını azaltmak icin bazı lifli gıdaların az alınması ve atıkların kokusunun azalması icin de soğan sarımsak gibi gıdalardan sakınılmalıdır.

İnce barsaklarının bir bolumu cıkartılan hastalarda, beslenme nasıl olmalıdır?
Operasyonla ince barsaklarının buyuk bir bolumu cıkartılan hastalarda, doğal olarak besin maddelerinin emilimi azalmıştır. Bu kişilere ya normalden daha fazla besin maddesi verilmelidir ya da normal diyetlerine doktorları tarafından ilave gerekli maddeler eklenmelidir. Cok az bir hasta gurubuna ise; tup ve damar yolu ile ilave ozel besin maddelerin verilmesi gerekir.

İnce barsaktaki anormal durum vucudun besin ihtiyacını etkiler mi?
İnce barsakların bir bolumunun hasta olduğu veya operasyonla cıkartıldığı durumlarda; gıda maddelerinin emilimi bozulmuştur. Normal olarak diyetle alınmış olsa bile emilimdeki bozukluk nedeni ile vucutta bu maddelerin yoksunluğu meydana gelir. Protein, karbonhidrat ve yağların emilim kapasitesi azalmıştır.Buna karşın orta zincirli yağ asitleri kolayca emilebilirler. Diyetteki yağın bir kısmı bu guruptan alınabilir. Yine de sık ve az miktarlarda besin alınması onerilir.

Vitamin ve ilave besin maddelerinin verilmesi faydalı mıdır?
Gıdaların emiliminde kusur veya kayıpları fazla olan kişilerde normal diyet aldıkları halde bile bazı vitamin, mineral ve besin maddelerinde yetersizlik meydana gelir.Orneğin ince barsağın son kısmı cerrahi olarak cıkartılan kişilerde, B12 vitamini emilimi olamayacağından injeksiyonla belirli aralıklarla bu vitaminin verilmesi gerekecektir. Crohn hastalarında, Ulseratif Kolitlilerden daha fazla cinko yetmezliği gorulur. Bunlara cinko hapları verilmelidir. Yine A-D-K vitaminleri, Folik asit prepatları ağızdan verilmelidir. Ulseratif Kolit hastalarında kan kaybı daha cok olduğundan demir desteği sağlanmalıdır.

DİYETİNİZİN HAZIRLANMASI

İshal, karın ağrısı, bulantı, şişkinlik gibi şikayetlerin varlığı sizi, hastalığın direkt olarak gıdalarla ilişkili olduğu kanısına yonlendirebilir. Yemek yemekten korkar bir hale gelebilirsiniz. Bu yanlış bir davranıştır. Daha once de belirtildiği gibi sizin enerji ihtiyacınız hastalığınızın alevlendiği donemlerde artmıştır. Once enerji ihtiyacınızın gunde kac kalori olduğunu hesaplayınız. Sonra bu enerjiyi size dokunmayan gıdalardan sağlayınız.

KALORİ GEREKSİNİMİNİZ

İdeal Kilonuz: Boy (cm)-100cm=Kg
Ornek: 160cm-100cm=60 kg (%20 eksik veya fazla olabilir)

Normal kiloda kalori gereksiniminiz: Kendi kilonuz x 38 cal,

Eğer ideal kilonuzdan %20'den daha fazla zayıf iseniz:
Kilo x 45 cal'ye gereksiniminiz vardır.

Oncelikle size dokunan gıdalar var mıdır? Yediğinizde veya ictiğinizde ishal, karın ağrısı, bulantı, şişkinlik yapan gıdaları saptayınız. Boyle bir liste oluşturabilmek icin aşağıdaki başlama listesinden gıdalarınızı seciniz. Bunların arasında size dokunanları listeden cıkartın.

Başlama Listesi: Ekmek, yağsız beyaz peynir, bal, iyi pişmiş et, tavuk, balık, pirinc pilavı, az yağlı makarna (salcasız kıyma, beyaz peynir eklenebilir), haşlama patates, haşlanmış sebze, komposto, acık cay.

Bunlardan yakınmanız yok ise yumurtayı deneyebilirsiniz. Dışkı sayısı ve miktarınız arttı, karnınızda şişkinlik, ağrı oldu ise yumurtayı listenizden cıkartırsınız. Yavaş yavaş aynı yontemle gıdaları deneyip, dokunmayan gıdalardan bir liste yapabilirsiniz.

Nohut, kuru fasulye, mercimek, ciğ sebze, portakal, mandalina, greyfurt, limon, turşu, lahana, soğan, yağlı ve kızarmış gıdalar baharatlar, gaz, şişkinlik barsakta irritasyona neden olabilir. Koyu kahve ve cay barsak hareketlerini arttırır. Bu gıdalardan kacınmanız uygun olur. Sut ve sutlu besinler ishal veya şişkinlik yapıyorsa diyetinizden cıkartmanız gerekecektir.

Hastalığınız nedeni ile protein ihtiyacınız artmıştır ve gunde

Kilonuz x1.2 = ...... gr. PROTEIN GEREKSİNİMİ .......... kadar protein almak zorundasınız.

Aşağıda proteinden zengin besinler sıralanmıştır. Lutfen dikkatle okuyunuz.

BESİN AĞIRLIĞI(g) İCERDİĞİ PROTEİN(g)
ET 100 20-25
BALIK 100 20-28
TAVUK 100 20-28
YUMURTA - 7
1 BARDAKSUT - 5
1 BARDAK YOĞURT - 5
1 DİLİM PEYNİR - 5-10

Unutmayın ki size sut, sutlac, muhallebi dokunurken yoğurt dokunmayabilir.

Sizin bunu deneyerek bulmanız gerekecektir.

Sıvı yağ ve tereyağ kullanırken margarinden kacının. Fazla yağlı ve kızartmadan uzak durunuz.

Hastalığınız zaman zaman alevlenebilir. Bu donemlerde gıdanıza ozen gostermeniz ve başlangıc listesine donmeniz gerekebilir.

Salata icin başlangıc diyetini uygularken, soyulmuş domatesten başlayın. Sonra ceşitlendirebilirsiniz. Meyvelerinizi kabuğunu soyarak yiyin ve sert olmamalarına ozen gosterin.

Kortizon kullanıyorsanız kilo artışınız olacaktır. Tuzu azaltır veya keserseniz (ilac aldığınız surece) ilacın bu etkisi azalacaktır