şizofreni hakkında herşey şizofreni krizi kac yaşında başlar kac ceşittir nasıl başlar
Şizofreni
Merak ettiğiniz sorular ve yanıtları
Şizofreni coğumuzun adını duyduğu bir hastalıktır. Bu sozcuk insanları urpertir. Şizofreni hastaları televizyonda, sinemada ve kimi zaman basında tehlikeli, şiddet kullanan ve suc işleyen insanlar olarak sunulmuştur. Yanlışlarla dolu olan bu onyargı şizofreni hastaları ile toplum arasında kalın bir duvar oluşturarak, dışlanmalarına neden olmaktadır. Bu yaklaşım nedeniyle hem şizofreni hastasının hem de ailesinin tedavi icin toplumsal desteğe duyduğu gereksinim yeterince karşılanamamaktadır. Bu yazıda calışmalardan elde edilen bilgilerin ışığında, şizofreni hastalığı ile ilgili en sık karşılaşılan soruları yanıtlayarak ve kimi yargıları tartışarak sizleri aydınlatmaya calıştık.

Burada aktarılan bilgiler şizofreni hastalığına genel bir bakışla sınırlı olup hastalığın tanısı ve tedavisi ile ilgili asıl değerlendirmenin uzman hekim tarafından yapılması gereklidir.

Şizofreni nedir?
Şizofreni nasıl bir hastalıktır?
Şizofreni hastalığı yaygın mıdır?
Şizofreni hastalığına yatkınlıktan bahsedilebilir mi?
Yoğun stres ya da uzuntu şizofreniye neden olur mu?
Şizofreni hastalığı nasıl başlar?
Şizofreni hastalığı ve zeka
Şizofreni hastalığı nasıl seyreder?
Şizofrenler saldırgan mıdır?
Şizofreni hastalığının gidişi nasıldır?
Şizofreni hastalığının tedavisi nasıldır?
Onemli Noktalar

Şizofreni nedir?
Şizofreni kısaca insanın yaşadığı gerceklikten uzaklaşarak kendine ozgu bir dunya yarattığı bir durumdur. Cevresinde olup bitenleri değerlendirme bicimi, olaylara bakışı, diğer insanlarla ilişkisi hastalığın etkisi ile tekrar şekillenir.

Hepimiz uykuda ceşit ceşit ruyalar goruruz. Ruyalarımızdaki dunya başka bir dunyadır. Kimi zaman ustun yeteneklerle donanmışızdır. Cocukluk yıllarımıza ya da geleceğe ait zamanın icinde buluruz kendimizi. Kimi zaman birileri ya da gercek dışı yaratıklar peşimizdedir. Ruya dunyası hem hoş hem de kotu surprizlerle doludur. Ama biliriz ki, ruya dunyası ayrıdır ve uyanınca gercek dunyadayızdır. Şizofrenide ise kişi adeta gercek dunya ile ruya dunyasını aynı anda ve uyanıkken yaşar. Alışılagelmiş algılama ve yorumlama bicimleri onun icin yabancılaşmıştır. Daha once değer verdiği kavramlar anlamsız hale gelirken kendi dunyasında yarattığı değerler, korkular, duşunceler on plana cıkar.

Şizofreni nasıl bir hastalıktır?
Şizofreni hastaları yuzyıllardır farklı isimlerle, o kulture ozgu değerler doğrultusunda, kimi zaman ayrıcalıklı insanlar olarak, kimi zaman ise cezalandırılması gereken ve kotu ruhların etkisindeki insanlar olarak tanımlanmıştır.
Şizofreni hastalarında gorulen belirtilerin farklı şiddette olması bu hastalığın tanımlanmasını gucleştirmiştir. Hastalığın şiddeti kişiden kişiye değişiklik gosterir. Kimi zaman ise aynı kişide krizler arasında donemsel artışlar da olabilir. Son yıllarda yapılan araştırmalarla şizofreniye ait genel bir tanımlama oluşturulmuş ve belirtilere gore farklı alt gruplara ayrılmıştır.
Şizofreni genellikle 45 yaşın altında ortaya cıkar. Kadınlarda ve erkeklerde aynı oranda gorulur. Genellikle maddi guclukleri olan ailelerde daha sık olduğu ileri surulmektedir, ancak bu konu netlik kazanmamıştır. Şizofreni sıklıkla guc farkedilen, sinsi başlayan, kronik bir hastalıktır.

Şizofreni hastalığı yaygın mıdır?
Şizofreni sanıldığının aksine yaygın bir hastalıktır. Ulkemizde yaygınlığını araştıran net bir calışma yapılmamış ancak yurt dışında yapılan calışmalardaki oranlarla benzer olduğu duşunulmektedir. Araştırmalara gore yaşam boyu her yuz kişiden biri bu hastalığa yakalanmaktadır.

Şizofreni hastalığına yatkınlıktan bahsedilebilir mi?
Kalıtsal yatkınlığın şizofrenide onemli bir rolu vardır, ancak yapılan araştırmalardan elde edilen genel kanı kalıtsal yapının, kişinin beyin hucrelerindeki kimyasal bozuklukların, olumsuz cocukluk yaşantılarının, viral hastalıkların, annenin gebelik doneminde ve doğum sırasında yaşadığı sağlık sorunlarının farklı oranlarda etkili olduğudur.

Yoğun stres veya uzuntu şizofreniye neden olur mu?
Yaygın yanlış inanışlardan biri de hastalığın yaşanan kotu bir olay nedeniyle ortaya cıktığı duşuncesidir. Bu duşunce ailenin gereksiz yere kendisini ya da cevreyi eleştirmesine ve suclamasına yol acar. Stres ve uzuntu sağlıklı kişilerde şizofreniye yol acmaz, ancak bardağı taşıran son damla etkisi yaparak yatkınlığı olan kişilerde hastalığın ortaya cıkmasına neden olabilir.

Şizofreni hastalığı nasıl başlar?
Bu hastalığın başlangıcı ani ve şiddetli olabileceği gibi sinsi de olabilir. Bu donem ozellikle aile ve yakın cevre tarafından farkedilir. Kişi cevreye karşı isteksizdir, fazla konuşmaya, icine kapanmaya, onceleri zevk aldığı etkinliklerden uzaklaşmaya başlar. Arkadaşlarını ve ailesini ihmal edebilir. Okulda ya da işyerinde ilgisizdir, başarısı duşmeye başlar. Kişi kendini gittikce tuhaf, şaşkın ve amacsız hisseder. Cabuk sinirlenmeye ve olaylara karşı eskisine gore daha aşırı tepkiler gostermeye başlar. Manevi ve dini konulara ilgi artışı sıkca gorulur. Toplumdan uzaklaşıp eve kapanabilir. Evde huzursuz ve dağınıktır. Korkular, şupheler yaşamaya, garip davranışlar gostermeye, mantıksız duşuncelerle meşgul olmaya başlayabilir. Kıyafetlerine ozensizlik, bedensel temizliğine ilgisizlik, uyumsuz giyinme gibi davranışlar olabilir. Bu bulgular gunler icerisinde olabileceği gibi haftalar hatta yıllar icerisinde yavaş yavaş da gelişebilir.

Şizofreni hastalığı ve zeka
Halk arasında zeki insanlarda ruhsal rahatsızlık olmayacağı yonunde bir yargı vardır. Şizofreni hastalığı ile zeka geriliği arasında bir ilişki yoktur. Ancak kişide hastalığın etkisi ile olayalara bakış ve yorum değişmiştir. Zekalarında bir kayıp ise sozkonusu değildir.

Şizofreni hastalığı nasıl seyreder?
Şizofrenide hastalık dalgalanmalar gosterebilir. Genel ice kapanmanın olduğu donemler ve kriz donemleri nobetler halinde ortaya cıkabilir.
Genel ice kapanma doneminde kişi dikkatsizdir. Cevresi ile ilişkilerinde arkadaşlarına ve ailesine karşı sorumsuz ve ilgisiz olabilir. Eğlencelere karşı ilgisi azdır. İşine ya da okuluna devam etmez. Temizliğine ve kıyafetine ozensizdir. Kıyafet değiştirmeyebilir, banyo yapmayabilir. Tekduze bir yuz ifadesi vardır, duygularını mimikleri ile ifade edemez. Konuşması azdır, sesindeki duygusal tonlamalar silinir. Basit cumleler kurmaya başlar.
Kriz doneminde ise kişinin gercekle ilgili algısı buyuk oranda bozulmuştur. Cevresindeki olayları ve kişileri olduğundan farklı gorur ve yorumlar. Bu donemde cevresinden kendisine yonelik duşmanlık yapıldığını ve bundan zarar gorebileceğini, insanların kendi duşuncelerini etkilediklerini, yakınları ve sevdikleri tarafından ihanete uğradığını, insanustu ya da dini ozelliklere sahip olduğunu duşunebilir. Aslında varolmayan sesleri duyabilir ve bu sesleri dinleyerek bunlara yanıt verebilir. Cevreden kendi kendisine konuştuğu farkedilir. Gozunun onune goruntuler, burnuna kokular gelebilir. Bu donemde duşuncelerini toplaması ve aktarmasında guclukler ortaya cıkabilir. Dağınık, sacma, garip konuşmalar olabilir. Tuhaf davranışlarda bulunabilir.

Şizofrenler saldırgan olur mu?
Şizofreni hastalarında kendisine ve cevresine zarar verici davranışlar kimi zaman ortaya cıkabilir. Bu davranışlar hastalığın kriz doneminde sıktır. Gercekten kopma nedeniyle hasta şaşkın ve sinirli olabilir. Cevresinde olan olayları yanlış yorumladığından ya da gercek dışı seslerin etkisiyle ve sıklıkla kendisine gelecek bir zarardan kurtulmak icin savunmaya gecer. Kriz doneminde hastaya yonelik eleştiri, bağırmak, azarlamak, hareketlerini kontrol etmeye calışmak gibi yaklaşımlar saldırgan davranışın ortaya cıkmasını kolaylaştırabilir. Soğukkanlı davranmak, eleştirmeden sakin, acık, basit ifadeler kullanarak konuşmak, kriz doneminde saldırgan davranış riskini azaltmaktadır.

Yapılan araştırmalar şizofreni hastaları ile ruhsal rahatsızlığı olmayan insanlar arasında suc işleme oranı acısından farklılık olmadığını ortaya cıkartmıştır. Yani şizofreni hastaları daha cok ve sık suc işlerler yargısı coğu araştırmacı tarafından curutulmuştur.

Şizofreni hastalığının gidişi nasıl olur?
Şizofreni kronik bir hastalık olmasına rağmen, erken donemde tanı konulduğunda ve tedaviye başlanıldığında hastaların %60’ının belirgin duzeyde ya da tam olarak iyileştiği ortaya koyulmuştur. Hastanın sosyal cevresindeki destek tedavi başarısını etkilemektedir. Hastaların bir kısmında ise yıllar icerisinde cevreye uyumda bozulma artabilir, ice kapanma derinleşebilir. Duzenli tedavi gormeyen hastalarda kriz donemleri sıkca ortaya cıkabilir.

Şizofreni hastalığının tedavisi
Tedavide hekim, hasta ve hasta yakınlarının işbirliği esastır. Tedavide kullanılan ilaclar her gecen gun yenilenmekte ve bu alanda başarılı sonuclar alınmaktadır. İlac tedavileri kriz doneminde daha yoğun olmak uzere diğer zamanlarda da uygulanır. İlac duzenlemesinin uygun bir bicimde yapılabilmesi icin hasta-hekim ve hasta ailesi işbirliğinin surekli olması gerekir. Kimi zaman ise hastanede yatarak tedavi gerekebilir.
İlac tedavisi dışında terapi ve eğitim amaclı goruşmeler hasta ve ailesi icin onemlidir. Ailenin icten, sıcak tutum ve olumlu yaklaşımları hastalığın seyrini iyi yonde etkiler, kriz donemlerinin sıklığını azaltır.
Şizofreni tedavisi uzun sureli ve fedakarlık gerektiren bir surectir. Umudun canlı tutulması, hastanın dunyasını anlama cabası onemlidir.

Onemli Noktalar

*Şizofreni insanın yaşadığı gerceklikten uzaklaşarak kendine ozgu bir dunya yarattığı bir durumdur.

*Şizofreni sıklıkla guc farkedilen, sinsi başlayan, kronik bir hastalıktır.

*Araştırmalara gore yaşam boyu her yuz kişiden biri bu hastalığa yakalanmaktadır.

*Hastalığın başlangıcı gunler icerisinde olabileceği gibi haftalar hatta yıllar icerisinde yavaş yavaş da gelişebilir. Şizofrenide hastalık dalgalanmalar gosterebilir. Genel ice kapanmanın olduğu donemler ve kriz donemleri nobetler halinde ortaya cıkabilir.

*Şizofreni kronik bir hastalık olmasına rağmen, erken donemde tanı konulduğunda ve tedaviye başlanıldığında, hastaların onemli bir kısmının belirgin duzeyde ya da tam olarak iyileştiği ortaya koyulmuştur.

*Şizofreni tedavisinde hasta, hekim ve aile işbirliği cok onemlidir.

*Şizofreni tedavisi uzun sureli ve fedakarlık gerektiren bir surectir. Hastanın ve ailesinin umudu canlı tutulmalı, hastanın dunyasını anlamak icin caba gosterilmelidir.

(astrazeneca.com'dan alıntıdır)