uyuz nedir
UYUZ HASTALIĞI
Uyuz, bir tur parazitin neden olduğu, deri altına yerleşerek kaşıntıya neden olan bir deri hastalığıdır. Bu hastalığa neden olan bocek cok kucuktur ve ancak mikroskop yardımıyla gorulebilir. İnsandan insana bulaşan bir hastalık olan uyuz halk arasında "gidişik" olarak da bilinir. Ellerde, koltuk altlarında, parmak aralarında, karın bolgesinde, parmak aralarında yara ve kaşıntıya neden olur. Kaşıntı sonucu iltihap oluşabilir. Halk arasında uyuz hastalığının pislikten dolayı meydana geldiği gibi yanlış bir duşunce vardır. Bu hastalığa neden olan parazit, temiz ortamda da ureyebilir.
Uyuz hastalığı, her yaşta ortaya cıkabilen bulaşıcı bir hastalıktır. Kış aylarında ve sonbaharda daha fazla gorulur. Okullarda, askeriyede, toplumun bir arada yaşadığı yerlerde gorulme ihtimali fazladır. Hastalık; 15 yıllık salgın donemi, 15 yıllık sakin bir donem izleyen evreler şeklindedir. İnsanların boceğe karşı direnc oluşturması bunun sebebini ortaya koymaktadır.

UYUZ PARAZİTİ
Tam adı Sarcobtes Scabei'dir. İnsanın derisine yerleşen bocek, tuneller şeklinde ilerleyip, delikler acar. Bu şekilde deri altında yumurtlayarak urer. Vucuda girdikten 15 gun sonra bir cok yeri sarar ve deri yuzeyine cıkar. Deride kabarma ve yaralara ve kıl koklerinde iltihaba neden olur. Hayatı boyunca insan derisinde yaşar.

UYUZUN BULAŞMA YOLLARI
Uyuz, uyuz parazitinin bulaşmış olduğu kişiden, sağlıklı olan başka bir kişiye bulaşır. Yayılma ihitmali oldukca fazladır ve salgına yol acabilir. En cok birlikte yaşayan ailelerde, beraber uyuyan kişilerde bulaşma daha fazla gorulur. Cocuklarda gorulme ihtimali yuksektir. Yakın temasta bulunmak, dans etmek, el sıkışmak uyuzun diğer bulaşma yollarıdır. Hastanın yatak, kıyafet gibi eşyalarının başkaları tarafından kullanılması hastalığın bulaşmasına neden olabilen diğer yollardır.

UYUZUN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Uyuzlu hastalarda en cok gorulen belirti, geceleri artarak gorulen kaşınmadır. Bu kaşıntı elde, parmak aralarında, gobek bolgesinde sıktır. Kalcalar, genital bolge, bacaklar da kaşıntı ve yaraların goruldğu yerlerdir. Kişiyi uykusundan uyandırır. Goğus ve sırt bolgesinde, ayrıca yuzde kaşıntı ya da yara gorulmez. Buralar parazitin tutmadığı yerlerdir. Sadece bebeklerde tum vucudu sarabilir. Uyuz, deride kıvrımlı ya da cizgi şeklinde tuneller meydana getirir. Bu tunellerin ustu deride siyah noktalarla kaplıdır. Cunku kir, buraları doldurmuştur. Hastalığın onemli bir belirtisidir. Hastalığın ilerlediği donemlerde deri pullu ve kabukludur. Erken donemlerde ise kırmızı kabarcıklar, su kabarcıkları ve dokuntu gorulebilir. Ayrıca şunu bilmek gerekir ki, kaşıntı ve yaralar gorulmeden once de uyuz vardır ve bulaşıcıdır.

UYUZ TEDAVİSİ
Uyuz tedavisi kolay olan bir hastalıktır. Genelde krem şeklinde ilaclar kullanılır. Kremler uygulanmadan once banyo yapılarak vucut temizlenir. Daha sonra ozellikle geceleri krem surulur ve sabah tekrar banyo yapılır. Bu kremler kukurtlu olabilir. Krem surerken dikkat edilmesi gereken bazı şeyler vardır. Kremi surerken cildin kuru olmasına dikkat edilmeli, en az 8-10 saat vucutta kalmalıdır. Butun vucuda krem surulur ve ellerin yıkanamsı gereken durumlarda krem tekrar surulmelidir. Bu şekilde 10 gun suren bir tedavi uygulanır ve kontrol edilir. Hastalık devam ediyorsa tedaviye devam edilir. Bu yontemde kullanılan ilacların yanma şeklinde yan etkisi olabilir. Tedaviden sonra ilk birkac hafta kaşıntı devam edebilir.
Diğer tedavi şekillerinden biri de vucuda solusyon surulmesidir. Yine krem gibi bu solusyonda 8-10 saat vucutta kalmalıdır. Haftada bir kere gereken dozda uygulanır. Fazlası zarar verebilir. Ayrıca bu solusyonun uygulanmaması gereken kişiler de vardır. Hamilelere, bebeklere, kucuklere, sinirsel bir hastalığı olanlara, bebek emziren annelere uygulanmaz.
Butun aile bireyleri tedavi edilmelidir. Hatta uyuz hastası olan bir kişiyle yakın teması olanlarda tedaviye dahil edilmelidir. Herkes tedavi edilmediği takdirde hastalığın kontrol altına alınması cok zordur. Ayrıca hastanın butun eşyaları yıkanmalıdır.

UYUZDAN KORUNMAK İCİN Uyuz hastalarının yatak, ortu, kıyafet gibi butun eşyaları başkaları tarafından kullanılmamalıdır. Hastanın butun eşyaları kaynar suda yıkanmalI ve sıcak utu ile utulenmelidir. En onemlisi uyuzlu kişilerle yakıntemastan kacınmak gerekir. Elini bile sıkmak hastalığın bulaşmasına yola acabilir. Yakınında uyuz hastası olan kişilerin de tedavi olması gerekir. Evde yıkanması zor olan eşyaların ilaclanması gerekir. Okul, yurt gibi bir arada bulunulan ortamlarda hasta buradan uzaklaştırılmalıdır. Butun kıyafetler banyodan sonra değiştirilmelidir. Ayrıca uyuzlu kişilerin şunlara dikkat etmesi gerekir: Tedavi icin sadece doktorun tavsiye ettiği ilaclar kullanılmalıdır. Vucutta uyuzun yol actığı yara ya da kabarcıkların sabunla ya da deterjan gibi maddelerle ovuşturarak yıkanması hastalığın kotuleşmesine neden olur. Tedavi iki kere tekrar edildikten sonra hala gecmiyorsa tekrar tedaviye başlamadan once doktorunuza başvurun. ALINTI