ROMATİZMA
Vucudumuzun hareketini sağlayan kas ve iskelet sistemimizde şişlik, ağrı, hareket sınırlamasına yol acan, ic organlarımızda ceşitli rahatsızlıklara neden olan hastalıklara romatizma denir. Romatizma tek bir hastalık değildir. 200'den fazla ceşidi vardır.
Kadınlarda daha fazla gorulse de erkeklerde daha cok gorulen turleri de vardır (gut gibi). Yaş ilerledikce gorulme olasılığı artar. Cocuklarda genelde 1-3 ve 9-12 yaşlarında başlar. Kız cocuklarında gorulme sıklığı daha fazladır ama ulkemizde durum bunun tersidir. Ağrı, ateş, eklem tutulması, zayıflık, ic organların tutulması gibi şikayetler gozlenir. Aniden ortaya cıkabilir ya da yavaş yavaş gelişir.
ROMATİZMA NİCİN OLUR?
Nedenleri bugun de ne yazık ki tam olarak bilinemiyor. Fakat mikropların neden olduğu romaztizmalar, gut hastalığı ve akut eklem romatizmasının nedenleri bilinmektedir. Bunların ortaya cıkışına neden olarak genetik(aileden gelen/kalıtsal) faktorler, yaş, cinsiyet, bazı ilaclar, kaza sonucu oluşan zedelenmeler, iklim gibi faktorler gosterilmektedir. Her romatizmanın gorulme yaşı farklıdır ve bununla birlikte kadınlarda gorulme sıklığı daha fazladır. Belkemiği romatizması, gut gibi romatizmal hastalıklar ise genetik olabilir. Ayrıca rutubetli ve soğuk yerlerde gorulme ihtimali daha fazladır. Psikolojik nedenler, travmalar da ortaya cıkmasında rol oynayan etkenlerdir. Her ne olursa olsun bu romatizmal hastalıklar kasları, ic organları, eklemleri ozellikle hareketimizi sağlayan yapıları tutmaktadır.
NE GİBİ BELİRTİLER GORULUR?
Hastada genelde ağrı, şişlik, hareket sınırlanması, sakatlık, şekil bozukluğu, kalp sorunları, gozde oluşan bulgular, sinir sisteminde gorulen değişiklikler gibi belirtiler vardır. Bunlardan başka romatizma, deride ve ic organlarda ortaya cıkabilir. Romatizma eklemde ise iltihapla beraber kızarıklık ve şişlik gorulur. Sonuc olarak hareket kısıtlığı, eklem yapısının bozulması (kireclenme) ortaya cıkar. Bu durum sıklıkla diz ve kalcada oluşur. Nemli ve sıcak hava hastayı rahatsız eder.
Derimizi ve ic organlarımızı tutan romatizmada ise dokuntu, kızarıklık, iştah azalması, gozde kaşınma, kızarıklık, sac dokulmesi, guneşe karşı hassasiyet, karın ağrısı, bel, sırt, topuk ağrısı gorulebilir. Hastanın en cok şikayet ettiği; ağrıdır. Eklem, kas, ic organ gib yapılarda gorulur. Şiddeti kişiden kişiye değişir.
Şişlik daha cok eklem ve yumuşak dokularda gorulur. İltihaba bağlı şişlik oluşabilir.
Hareket kısıtlaması kişinin aktivitelerini sınırlandırır. Hayatı zorlaştıran bir durumdur. Hareket bozukluğu gorulebilir. Bu belirtiler surekli olursa sakatlık ve şekil bozukluğu gorulebilir.
ROMATİZMAL HASTALIKLARIN TİPLERİ NELERDİR?
Romatizma temel olarak iltihaplı ve iltihaplı olmayan olmak uzere 2'ye ayrılır. İltihaplı romatizma mikropların neden olduğu, bağışıklık sisteminin bozulması sonucu ve urik asit gibi maddelerin yaptığı hasar sonucu oluşan iltihap tipleri şeklinde gorulur. İltihaplı olmayan romatizmada eklemde aşınma ve incelme gorulur. Kemik cıkıntısı oluşabilir. Kaza sonucu meydana gelebilir.
Romatizmal hastalıkları bulunduğu yere gore 4 gruba ayırabiliriz.
Yumuşak doku romatizması; en onemli ve en sık gorulen tiptir. Selulit, dirseğin surtunmesi sonucu oluşan rahatsızlık ve omuz eklemi rahatsızlıkları bu gruba girer. Kireclenme, belkemiği romatizması, SLE, gut ve akut eklem romatizması bu şekilde oluşur. Eklem romatizmaları. İc organ romatizmaları. Bunların bir arada olduğu tipler den oluşur. ROMATİZMA NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Romatizmada tedavinin başarılı olması icin erken teşhis cok onemlidir. Erken teşhis icin uzun bir tetkik sureci ve hastanın takip edilmesi gerekir. Cunku belirtiler, şikayetin azaldığı donemde veya arttığı donemde değişir. Tedavi şekli kişiden kişiye değişir ve her hastaya farklı tedavi uygulanmalıdır. Kronikleşmiş hastalıklar sonucu uzun suren tedavi uygulaması gerekebilir. Doktor kontrolunde yapılan ilac tedavisi ve fizik tedavi sonucu hastalık tamamen yok edilemez ama ilerlemesi durdurulur ve ağrı kesilerek hastanın yaşamı daha kolay hale getirilir.
İlac tedavisinde hastanın ağrısını kesecek, hastalığın durdurulmasını sağlayacak ya da şiş ve ağrıyı kesecek ilaclar kullanılır. Bu ilaclar romatizma sonucu oluşan iltihabı etkilerler. Ayrıca hastada gorulen diğer bulguları ortadan kaldırmak icin kas gevşetici, vitamin takviyesi, tansiyon duşurucu ilaclar kullanılır. Bu ilaclar alınırken bol suyla birlikte alınmalıdır. Ayrıca yan etkisi olup olmadığına (bazı ilaclar gebeliği onleyebilir) dikkat edilmelidir.
Fizik tedavi, romatizma tedavisinde onemlidir. Bu sayede eklemlerin hareketleri duzeltilir, kaslar guclendirilir ve ağrı azaltılır. Boylece gunluk işleri yapmak daha kolay hale gelir. Bu sayede hasta romatizmayla yaşamayı ve baş etmeyi oğrenmiş olur.
Ameliyat da tercih edilen bir diğer yontemdir. Sakat kalmış ya da eklemlerinde bozukluk olan, hareket gucluğu ceken kişilere uygulanarak eski yaşantısına donmesi amaclanır. Ağrı giderilir, gerekirse yerine yapay eklemler takılır.
ROMATİZMADAN NASIL KORUNURUZ?
Yaşantınıza dikkat ederek bu hastalıktan korunabilirsiniz. Şişmanlık bu hastalığı tetikleyebilir. Bu yuzden kilonuza dikkat etmeniz gerekir. Ayrıca bazı mikroplar (orneğin streptokok) romatizmaya neden olabilir. Cinsel ilişki sırasında bulaşan bazı mikroplar da bu rahatsızlığa yol acar. Doğuştan olan kalca cıkığı sonucu kireclenme olabilir. Bu yuzden genel anlamda sağlığınıza dikkat etmeniz gerekir.
Siz zamanında bunlara dikkat etmediniz ve romatizma hastasısınız. O zaman şunlara dikkat ederek biraz da olsa yaşantınızı sağlıklı hale getirebilirsiniz:
Beslenmeye dikkat edin cunku unutmayın ki, kilo aldıkca ekleme binen yuk miktarı artar. Aşırı sıcak veya aşırı soğuktan uzak durun. Yatak istirahati onemlidir fakat uzun tutmamak koşuluyla. Ağrı ve şişlik icin faydalıdır. Egzersiz yapmak kas ve eklemler icin faydalıdır. Bunları yaparak biraz rahatlayabilirsiniz fakat sadece tek bir tedaviyle bu hastalık duzelmez. Hepsine birden dikkat etmeniz size cok daha fazla yarar sağlayacaktır.