kırıklarda yardım el kesilmesinde ilk yardım
ilk yardım kırıklar



Yuksekten duşen, uzerine bir cisim duşen, trafik kazası geciren kazazedelerde kırık, cıkık ve burkulmalara sıklıkla rastlanır. Kırıklar, buyuk kemik kırıklarında gorulebilen ic kanamalar dışında, hayatı doğrudan tehdit etmeyen olaylardır. Bununla birlikte, hatalı yaklaşımlar sonucu bir boyun ya da omurga kırığı olan kazazede felc kalabilir, kol yada bacak kemiği kırık bir kazazedede kol ve bacak damarları ve sinirleri kesilip durum ağırlaşabilir, yerine takma cabası icine girilen omuz cıkığı ameliyatla dahi duzelemeyecek hale gelebilir.

Kırık, cıkık, burkulma gibi kemik ve eklemi ilgilendiren olaylarda ilkyardımcının temel hedefi, sorunlu vucut uzantısı ya da bolumunu hareketsiz hale getirerek, kazazedenin durumunun kotuleşmesini onlemek, ağrısız ve guvenli bir şekilde naklini sağlamaktır.

Kemik butunluğunun carpma ya da duşme sonucu ortadan kalkmasına kırık denir. Kırık kemik parcaları cildi delerek dışarıya cıkmış ise buna acık kırık, cilt sağlam ise kapalı kırık olarak tanımlanır.

Aşağıdaki maddelerin birkacının varlığında kırıktan şuphelenmek gerekir.

- Duşme, uzerine duşme, carpma tarif edilmesi

- Sorunlu bolgede hareketle ya da temasla cok şiddetlenen ağrı

- İlgili vucut bolumunde şekil bozukluğu, simetrinin kaybolması

- Kırılma sırası ya da sonrasında kırık surtunme sesinin duyulmuş olması

- Kırık bolgesinde şişlik, morarma ,

- Kol ya da bacakta kısalma

- Eklem olmayan bir yerde, eklem varmış gibi acılaşma olması

- Deriyi parcalamış kırık kemik ucunun dışarıdan gorulmesi

- Hareket kısıtlılığı ya da hic hareket ettirememe

- İlgili bolgede hissetmede azalma, uyuşma, karıncalanma

- Dolaşımda aksama sonucu soğuma

Kırığı olan, ya da kırık şupheli kazazedeye ilkyardım uygularken, aşağıdaki ilkelere uymak gerekir:

- Kırık olmadığına kanaat getirilmiş bir kazazede kesinlikle yerinden oynatılmamalıdır. Kırık bolgenin hareket ettirilmesi sonucu kırık parcanın keskin kenarı etrafındaki bir damar ya da siniri kesebilir, kas dokusunu zedeleyebilir.

- Kazazedenin oturması ya da sağa sola kımıldamasına izin verilmez, kırık şupheli bolge hareketsizleştirilmeden taşıma yapılmaz.

- Kaza ortamında hayatı tehdit eden bir zararlı etkenin bulunmadığı her durumda kırığa mudahale bulunduğu ortamda yapılır.

- Kırık acık kırık şeklinde ve kopuk kemik parcaları gorunuyorsa parcalara dokunulmaz.

- Kırıklı uzvun bileğinden nabız ve bolgede kanama olup olmadığı kontrol edilmelidir.

- Acık kırıklarda gorunen kemik parcasını iceri sokmaya, kemik uclarım birleştirmeye, kol ya da bacakta bozulmuş şekli duzeltmeye calışmamak gerekir.

- Kırıkla beraber kanama-şok belirtileri varsa oncelikle bunlara mudahale edilir.

- Boyun kırıklarında hatalı taşıma ve gereksiz hareketler omurilik zedelenmesi sonucu tum vucutta felcle sonuclanabilir. Boynun desteklenmesi ve hareketsizleştirme hayati onem taşır.

- Başa gelen darbeden sonra burun ve kulaktan su gelmesi; gozluk şeklinde morarma, bayılma, uyku hali, nabız ve solunum zayıflaması, gozbebeklerinde buyukluk farkı, puskurur tarz kusma, kafa kemiklerinde cokme şeklinde şekil bozukluğu varsa; kafatasında kırıkla beraber beyinde de sıkıntı var denektir. Acilen kazazedenin nakli gerekir.

- Sorunlu bolgenin hareketsizleştirilmesi, yani tespit edilmesi ağrıyı azaltacak, kırık uclarının cevre dokuları zedelemesini onleyerek, kırık ucların birbirinden ayrılması ya da deriden dışarı cıkmasına engel olacaktır. Boylece iyileşme de daha kolay olacaktır.

- Tespit işlemi, kırık kemikleri ilgilendiren iki eklemin sert-uzun bir cismin yardımıyla hareketsiz hale getirilmesidir. Bu amacla kullanılacak standart malzemenin bulunmadığı yerlerde ilkyardımcı pratik cozumler aramalıdır. Bir dal parcası, katlanmış gazeteler, karton kutular, baston ya da şemsiye atelle tespitte, kazak-ceket gomlek vb. eşyalar askı ile tespitte, kemer, kravat, gomlek kolu gibi eşyalar sargı olarak kullanılabilir. Hicbir malzeme bulunamaz ise kazazedenin sağlam bacağı kırık bacağa atel olabilir