ALERJİ (ALLERJİ) NEDİR?
Bazı insanlar, zararlı olmayan bazı maddelere karşı daha fazla duyarlı olup, aşırı reaksiyon gosterir. Allerjen denilen bu maddeler, bağışıklık sistemimizle temas ederse, zararlı olmadığı halde vucut, buna karşı aşırı miktarda koruyucu madde (antikor) uretir. Bu duruma alerji denir.
Alerjik bir bunyesi olan kişilere de atopik kişiler denir. Bağışıklık sistemimiz bir kere allerjen maddeyle karşılaştığında aşırı reaksiyon gosterir ve o maddeyi hafızasına alır. Tekrar onla karşılaştığında, onceden tanıdığı icin hemen koruyucu madde uretir ve aşırı duyarlılık gosterir.
Toplumun yuzde 30'unda alerji vardır. Alerji, genetik (ırsi) sebeplere bağlıdır. Fakat ortaya cıkışında cevresel faktorlerin de etkisi coktur. Ne kadar cok allerjenlere maruz kalınırsa, alerjik hastalıklar o kadar cok ortaya cıkar. Yani sadece allerjiye yatkın olmak yeterli değildir. Ayrıca mevsimler de alerjinin ortaya cıkmasında onemli rol oynamaktadır. Cunku her mevsimde gorulen allerjenlerin yoğunluğu değişmektedir.
ALLERJEN MADDELER NELERDİR?
Ev tozu, gozle gorulemeyecek kadar kucuk bocekler ( akarlar ), polenler en sık rastlanan alerjiye neden olan maddelerdir. Ayrıca kedi-kopek gibi hayvanların tuyleri, bazı yiyecekler, guneş, bazı ilaclar, kuf mantarları, parazitler, bazı kimyasal maddeler, soğuk ya da kirli hava ve bunun gibi bircok faktor allerjen ozelliktedir. Bunlar solunum ya da sindirimle, ciltle ve enjeksiyonla vucuda girerler ve reaksiyona neden olurlar.
Alerjiye neden olan polenlerin, havadaki miktarı ve havada kalma sureleri, alerjinin ortaya cıkışında onemlidir. Havada kalmayan polenler alerjiye neden olmazlar. Ayrıca bazı bitkilerin polen yapısı birbirine benzediğinden, bu bitkilere karşı da alerji gorulur.
ALLERJİK HASTALIKLAR
Vucudumuzun her organı farklı allerjenlere duyarlıdır. Alerjisi olan bir kişinin butun allerjenlere karşı duyarlı olması şart değildir. Bir tanesine karşı reaksiyon gosterebileceği gibi bir kac allerjene de gosterebilir.
Allerjik astım, allerjik orta kulak iltihabı ve burun nezlesi, egzema dediğimiz atopik dermatit, bocek sokmalarına karşı oluşan allerjiler, alerjik sinuzit, gıda allerjisi, alerjik goz nezlesi, ilaclara karşı olan alerji, guneş alerjisi, lateks alerjisi (lateks: kaucuklu bir madde) bazı allerjik rahatsızlıklardır.
Bu hastalıklar tekrarlayıcı olduğundan onemlidir. İnsan yaşamını sınırlandırır ve performansını etkiler. Hatta anaflaksi dediğimiz, ani olumle sonuclanabilen tehlikeli bir hastalıktır. Bu durumda yapılacak tek şey acilen doktora başvurmaktır. Cunku dakikalar icinde gercekleşen bir vakadır. Ani kriz şeklinde ağır bir rahatsızlık gorulur.
Her hastalığın belirtisi farklıdır. Aynı allerjik hastalıklarda gorulen belirtiler de kişiden kişiye değişebilir. Orneğin; ciltte oluşan bir alerjide, kaşıntı, kuruma kabarıklık, dokuntu gibi bulgular vardır. Yine burun nezlesinde, burunda kaşıntı, akıntı, hapşurma gorulur. Bu belirtiler sadece allerjik hastalıklarda ortaya cıkmaz. Allerji olduğunu soyleyebilmek icin doktor tarafından bazı testler yapılması gerekir.
ALLERJİK HASTALIKLARIN TANISI
Oncelikle şunun iyi bilinmesi gerekir; erken teşhis hastalığın tedavisi ve ilerlemesinin durdurulması icin cok onemlidir. Oluşabilecek krizlerin de onune gecilmiş olur. Boyle bir durumda vakit kaybetmeden doktora başvurmanızda fayda vardır.
Allerjik hastalıklar icin zor bir tanı yontemi yoktur. Doktorunuz sizin şikayetlerinizi dinleyecektir. Hastalığın belirli donemlerde ve tekrar gorulmesi, ailede de boyle bir alerjinin var olması, alerjenle temas sonucu ortaya cıkması, hastalığın tanısını kolaylaştıracaktır. Ayrıca alerji durumunda uretilen antikor E tipidir. Bu koruyucu maddenin kandaki miktarına bakılarak alerji tanısı konabilir. Bunun dışında alerjinin turune gore bazı tetkikler yapılabilir.
ALERJİ TEDAVİSİ
Alerjinin tedavisi surekli olsa da her zaman ilac kullanılacak diye bir şey yoktur. Yapılacak tedaviyle allerjik hastalık kontrol altına alınmaya calışılır. Her hastada hastalık tamamen gececek diye bir şey yoktur. Alerji, tekrarlayan bir hastalıktır. Hastalığın gorulduğu mevsimde yapılacak tedavi, kişinin rahat bir yaşam surmesini sağlar. Uygulanacak tedavi, hastalığın tipine, şiddetine, hastalığa neden olan allerjene gore değişir. Verilecek ilac da buna gore değişir. Amac yan etkiyi en aza indirmek icin gereken en duşuk dozda ilac tedavisi uygulamaktır. Gerektiğinde ilac tedavisi kesilir ve tedavi şekli değiştirilebilir.
Buruna uygulanan enflamasyonu onleyici ilaclar alerjik nezle tedavisinde cok onemlidir. Burundaki kaşıntı, tıkanıklık, akıntı ve hapşurmanın azalmasını sağlar. En cok kullanılan ilaclardan birisi de antihistaminiklerdir. Bu ilac kullanımındaki amac alerjik nezle belirtilerini ortadan kaldırmaktır. Burun akıntısını onler fakat alerjik nezleye yol acan tek bir faktor olmadığından, hepsine etki gosteremez. Bunların dışında dekonjestan dediğimiz burundaki damarları daraltarak rahatlamayı sağlayan ilaclar da kullanılır. Fakat bu ilacların fazla kullanılması durumu daha da kotuleştirebilir.
Alerjiyi onlemek icin alerjiye neden olan faktorlerin ortadan kaldırılması gerekir. Bunun icin yunlu ya da hayvan tuyu iceren yastık ya da yorganlar kullanılmamalıdır. Tuylu oyuncalar ortadan kaldırılmalıdır. Ev tozu boceklerinden kurtulmak icin ise yatak ortulerinin en az 60 derecede haftada bir kez yıkanması gerekir. Eğer alerjinin sebebi kuf ise odanın nemi azaltılmalıdır. Polen alerjisi olanlarda saclar yatmadan once yıkanmalıdır. Kuru ve ruzgarlı havalar bu tip alerjisi olanlar icin risk faktorudur. Guneşli havada dışarı cıkmak gerekiyorsa gozluk ve şapka kullanılmalıdır.
Aerjisi olanlara aşı uygulanabilir. Bu aşı, sıklıkla ev tozuna ya da polenlere karşı alerjisi olanlarda en fazla etkilidir.