Sevgili melekler,
Kimimizin en sıkıntı verici sorunlarından biri olan aşırı terleme, sosyalleşmeye de engel olur ve kişinin ozguvenini yok edecek durumlara kadar getirebilir.Bu problemden kurtulma yontemlerine gecmeden once terleme hakkında kısaca bilgi edinelim.
Terleme: egzersiz esnasında, Sıcak veya soğuk havalarda vucut sıcaklığını ayarlamak icin gerekli fizyolojik bir mekanizmadır. Bunların dışında stres ve heyecan nedeniyle terlemede artma olabilir.
İnsan vucudunda bulunan iki sinir sisteminden biri olan somatik (istemli) sinir sistemi bize ağrı, ısı ve dokunma gibi duyuları hissetmemizi ve vucudun farklı bolumlerinin hareketlerini sağlayan kaslarımızı kontrol etmemizi sağlar.
Otonom (istemsiz) sinir sistemi ise solunum hızı, kalp atışı ve vucut ısısının ayarlanmasında onemli olan ter uretimi gibi bedensel fonksiyonların şuur dışı kontrol edilmesini sağlar. Otonom sinir sistemi sempatik ve parasempatik sistem adı verilen iki bolumden oluşur.
Sempatik sinir sistemi vucudun her yerinde ter salgılanmasını kontrol eden sistemdir. Bu sistemin bazen hicbir nedene bağlı olmadan kendiliğinden cok yuksek seviyede calışması belirli bolgelerde aşırı terlemedi neden olur.
Gunluk hayatı etkileyen aşırı terleme durumuna hiperhidrozis adı verilmektedir.
Nedenleri
Hiperhidrozis insanların %1’inde gorulen bir rahatsızlıktır.
Birkac ozel durum dışında aşırı terlemenin nedeni bilinmemektedir.
Aşırı terleme genellikle adolesan (ergenlik) doneminde başlar ve hayat boyu surer.
Gecici bir durum değildir, ancak aralıklı veya devamlı olabilir.
Sinirlenme ve kaygı terlemeyi artırır.
Hipertiroidi, psikiyatrik hastalıklar, menapoz ve şişmanlık, diyabet, bobrekustu bezi hastalıkları ve vucutta oluşan enfeksiyonlar kendini aşırı terleme ile gosterebilir.
Tedavi Zamanlaması
Aşırı terleme normalde sağlığa zarar vermeyen bir rahatsızlıktır.
Ancak kişilerin sosyal yaşantısını, oğrenimini, iş hayatını, psikolojik durumunu etkiliyorsa tedavi edilmelidir.
Nasıl hareket etmeliyim?
Aşırı terleme olan kişiler oncelikle Pratisyen Hekime başvurmalıdır.
Pratisyen hekim aşırı terlemeye neden olabilecek sistemik hastalık duşunurse ilgili uzmana yonlendirmeli ve oncelikle bu hastalık tedavi edilmelidir.
Anksiyete bozukluğu gibi psikiyatrik rahatsızlık varsa bu durum duzeltilmelidir.
Aşırı terlemeye neden olabilecek bir hastalık yoksa hasta Dermatoloji Uzmanına yonlendirilmelidir. Dermatoloji uzmanı hafif ve orta derecede şikayeti olan hastalara oncelikle terlemeyi onleyen pomad ve spreyler onerebilir.
Bu tedaviden yarar gormeyen ve ileri derecede şikayeti olan hastalarda diğer tedavi yontemleri uygulanmalıdır.
Tedavi Yontemi Secimi
Primer (bir nedene bağlı olmayan) aşırı terlemede uygulanan temel tedaviler:
İlac tedavileri
Terleme onleyici pomad ve losyonlar
İyontoforez
Botox enjeksiyonu
Cerrahi tedavi (sempatektomi)'dir.
ilac Tedavileri
Terlemeyi etkileyen bircok ilac mevcuttur.
Psikotrop (sedatif) ve antikolinerjik (atropin) gibi ilaclar bir sureliğine faydalı olabilirler. Ancak bunların sedasyon, ağız kuruluğu, gorme bulanıklığı, uriner problemler ve hatta kalp krizi riskini artırma gibi yan etkileri bulunduğundan genellikle onerilmezler.
Ozellikle strese bağlı aşırı terlemelerde sedatifler (sakinleştirici ilaclar) ve sinir sistemini etkileyen ilac tedavileri kullanılabilir.
Psikoterapi genellikle bu durumda fazla yardımcı değildir.
Terleme Onleyiciler
Terleme onleyici merhemler ve spreyler ilk onerilen basit tedavi şeklidir.
En sık kullanılan Aluminum chloride’li ajanlardır.
Ozellikle koltuk altı terlemelerinde ilk secilen ilaclardan biridir.
El ve Ayak terlemelerinde hafif ve orta şiddetteki olgularda kullanılabilir.
Sıkıştırma etkisi ile ter kanalının ağzını fiziksel olarak tıkar ve ter bezlerinden ter atılımını onler. Tedavide ilac gece kuru deriye uygulanır ve 6-8 Saat kadar burada kalır.
Ertesi sabah tamamen yıkanarak temizlenir. Once hergun, durum duzeldikce daha seyrek uygulanır.Tedavinin tekrarlanması gerekir. Uygulamadan sonra kapama ile etki artırılabilir. Erken donemde hastaların yarısında cilt irritasyonu gelişebilir.
Cilt irritasyonu yapması ve cevabın gecikmesi nedeniyle uzun sureli tedaviler bıktırıcıdır.
Terleme onleyici pomad ve losyon uygulama uyarıları !
Uygulama oncesinde:
Kullanımdan hemen once banyo yapmayın.
Zedelenmiş ya da irritasyonlu deride kullanmayın.
Uygulama esnasında:
Gozler ya da mukoza ile temas ettirmeyin.
Uygulama sonrasında:
Koltuk altları 12-24 saat kadar tıraş etmeyin.
Tuy dokucu kullanılmayın.
Giysilerle temas ettirmeyin.
iyonoforez Tedavisi
Aşırı el ve ayak terlemesinde kullanılır.
Eller ve/veya ayaklar icinde elektrolit solusyonu veya metal plaka bulunan kuvete konulur. Solusyon veya plakadan insanı rahatsız etmeyen duşuk şiddette Elektrik akımı verilir.
Etki şekli elektrik akımının oluşturduğu iyonlarının ter kanallarını (basit olarak Su musluğunu) belirli bir sure kapatılması olarak tanımlanabilir.
Her seansın uygulama suresi 20-30 Dakika kadardır.
Başlangıcta 3 Gunde bir, sonra haftada bir tedavi yapılır.
Durumun şiddetine bağlı olarak tedavi gerekebilir.
4-7 haftalık bir tedaviden sonra terleme tamamen kesilebilir.
Terleme tam olarak kesilemezse banyo icine ilac (Glycopyromium Bromide) eklendiğinde iyi sonuclar alınabilir.
Tedavi sonrası terleme olmayan donem 2-12 hafta kadar devam eder.
Bu nedenle tedavinin tekrarı gerekir.
Zaman alıcı ve toplamda pahalı bir yontemdir.
Uygulama ağrısız olup hafif iğne batması şeklinde duyum alınabilir.
Emniyetli bir tedavi yontemidir. Cihaz satın alındığı takdirde evde uygulanabilir.
Gebelikte, kalp pili ve metal ortopedik implant olanlarda uygulanmaz.
Botulinum Toksin Tedavisi (Botox)
Ozellikle koltuk altı terlemelerinde kullanılır. El ve ayak terlemelerinde de uygulanabilir.
Botox duşuk dozlarda enjekte edilerek yuz veya boyunda kırışıklıkları onlemek icin lokal kasların felc edilmesi icin kozmetik amacla veya kas spazmlarını cozmek icin kullanılan bir Maddedir.
Benzer etki nedeniyle terlemeye neden olan sempatik sinirleri felc ederek ter bezlerinden ter uretimini onlemek icin kullanılmaktadır.
Uygulamada Botox olarak bilinen Botulinum Toksin’i terleme olan bolgede deri icine enjekte edilir ve sinir uclarında 6-12 hafta sure ile gecici blok yapar.
Etkisi gecici (1-6 ay) olduğundan tedavinin tekrarı gerekir.
Ayaktan uygulanabilir.
Uygulama yaklaşık 30 dakika kadar surer.
Lokal Anestezik krem uygulandıktan sonra bolgeye enjeksiyonlar yapılır.
Tedavinin etkisi birkac saat veya Gun sonra ortaya cıkar.
İlk uygulamadan sonra ikinci seans 2-3 hafta sonra yapılır ve tedaviye 6 Ay aralıklarla devam edilir.
Oldukca pahalı bir yontemdir.
Tedaviden sonra enjeksiyon yerinde birkac gun devam eden ağrılar olabilir.
Bazen yapılan enjeksiyon kaslara giden sinirleri de etkileyebilir ve kolda gecici guc kaybına neden olabilir.
Botox’un bu ilaca karşı allerjisi olanlarda, gebelerde ve kas problemi olanlarda kullanılması uygun değildir. Antibiyotikler veya kas gevşetici ilaclarla birlikte kullanılmamalıdır.
Cerrahi Tedavi
Endoskopik Torakal Sempatektomi
Ozellikle el ve koltuk altı terlemelerinde uygulanmaktadır.
Kalıcı cozum sağlar.
Cerrahi tedavinin esası aşırı calışarak fazla terlemeye neden olan sempatik sinirlerin kesilmesi veya cıkarılmasıdır. Bazen sempatik zincir ve dalları klips ile sıkıştırılabilir veya koter ile yakılabilir.
Bu sinirlerin terleme dışında fonksiyonu olmadığı icin; Ameliyatın felc oluşturma, his kaybı, refleks azalması gibi etkileri olmaz.
Koltuk Altından acılan 1 cm kadar kucuk 1-2 delikten sokulan Kamera ve kucuk aletlerle işlem gercekleştirilmektedir. Diz artroskopisi veya laparoskopi gibi bir yontemdir.
Hastaya genel Anestezi verilir.
İşlem suresi bir saatin altındadır.
Ameliyatın etkisi hemen ortaya cıkar.
Hasta uyandığında elleri kuru ve sıcaktır.
Operasyon sonrası hasta 12-24 saat kadar hastanede kalınır.
Ameliyat sonrası cok az rahatsızlık verir.
Deri kıvrımları icinde kaybolacak kadar cok kucuk bir iz bırakır.
İyileşme bir veya birkac gun gibi kısa bir surede olur.
Hastaların coğu 1 haftada normal calışma duzenlerine donerler.
Ağır kalp-akciğer hastalığı olan, plevral hastalık veya akciğer Ameliyatı geciren, tedavi edilemeyen tiroid hastalığı olanlar cerrahi tedavi icin uygun değildir.
Etkili, kalıcı, emniyetli ve cok az rahatsızlık veren bir tedavi yontemidir.
Vucudun başka bolgelerinde (sırt, kalca) terlemenin artması (%20-50) en sık gorulen yan etkidir. Ancak hastaların cok azında (%2) onemli olur. Nadir gorulen diğer bir yan etki de yemek esnasında terleme olmasıdır.
Komplikasyonlar %1 civarında, cok az gorulur.
Nadiren veya her cerrahi işlemde gorulebilen anestezik maddelere ve ilaclara karşı allerjik reaksiyonlar, kanama, enfeksiyon ve komşu organ yaralanması oluşabilir.
Bazen goğus boşluğunda Hava kalması (pnomotoraks) gelişebilir. Ancak coğunda kendiliğinden kaybolur ve pek problem yaratmaz.
Horner sendromu denilen (goz kapağında duşme, goz bebeğinde kuculme ve yuzde terleme azalması) komplikasyon; cok nadiren kalıcı olsada birkac ay icinde normale donebilir.
Bu yontemle: el terlemesinde: %98, koltuk altı terlemesinde: %80 uzerinde, ayak terlemesi icin yapılmasa da ayak terlemesinde: %25 civarında başarılı sonuc alınmaktadır