Uyku haliniz ictiğiniz fincanlarca kahveye rağmen gecmiyorsa, belki de artık bir uzmana gorunmenizin zamanı gelmiş demektir. Gece yeterince uyunmasına rağmen gunduz aniden gelen dayanılmaz uyku isteği Narkolepsi hastalığının en onemli belirtisi…
Halk arasında cok fazla bilinmediği icin ihmal edilen ve uzmana başvurmakta gec kalınan bu hastalıkla ilgili merak edilenleri Noroloji ve Uyku Bozuklukları Uzmanı Prof. Dr. Hakan Kaynak yanıtladı.
Hangi sınırlar aşıldığında aşırı uyku bir hastalık olarak tanımlanabilir?
Aşırı uykululuk hali, ciddi rahatsızlıklara neden olabilen onemli bir sorun olması gerekirken, genellikle gunluk iş temposuyla veya başka sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilip ciddiye alınmıyor. Bircok hasta uzun yıllar aşırı uykululuk halini normal olarak değerlendiriyor. Oğlen saatlerinde, akşam televizyon karşısında, yolculukta ve hatta işte veya direksiyon başında uyumayı normal kabul ediyor. Oysa bunların hepsi birer hastalık belirtisi.
Genel yorgunluktan kaynaklanan uyku isteği ile Narkolepsi arasındaki fark nedir?
Yorgunluk ve uyku halinin birbirleriyle karıştırılmaması gerekiyor. Yorgunluk, aşırı fiziki aktivite ile ortaya cıkan bir durum olup, dinlenmeyle geciyor. Uyku apne sendromlu hastalarda olduğu gibi bazı uyku hastalıklarında yorgunluk ve uyku hali birlikte de olabilir. Ancak Narkolepsi’deki aşırı uyku hali kişinin oncesinde ve surekli bir uyku hali yokken birdenbire uykusunun gelmesi ve uykusuna genellikle direnememesidir. Kısa sureli de olsa Narkolepsi’de uykular dinlendirici oluyor ve hasta kısa sure uyuduktan sonra kendini dinlenmiş hissediyor.
Bu durumun hastalık kabul edilmemesi icin doğru sınır, kişinin dinlenmiş uyanması ve gunduz hicbir şekilde kendini uykulu hissetmemesi olarak tanımlanıyor. Aşırı uyku isteği bir hastalık mı?
Oncelikle uykuya ait bazı terimleri tarif etmekte fayda var. Narkolepsi sendromunda aşırı uykudan bahsederken gece uykusunun aşırılığı soz konusu olmuyor. Narkolepsi sendromundaki aşırı uykululuk, kişi herhangi bir uyku hali hissetmezken aniden gelen ve gunduz saatlerinde ortaya cıkan uyuma isteği ve dayanılmaz bir uyku halidir. Uyku atakları, uyku icin uygun ortamlarda daha sıklıkla olabildiği gibi, taşıt kullanırken gibi uygunsuz ortamlarda da gelebiliyor.
Uykuda solunum durması gibi uykunun kalitesini etkileyen durumlarda da gece uykusunun uzaması, gece uykusundan dinlenmemiş uyanma gibi aşırı uykululuktan bahsedilebilecek hastalıklar var. Ancak boyle nedenlerle ortaya cıkan aşırı uykululuk halini ayrı bir kategoride değerlendirmek gerekiyor. Sonuc olarak, hasta eski uyku suresinden daha uzun sure uyumak zorunda kalıyor, uykusundan dinlenmemiş olarak uyanıyor ve bunların hicbiri olmaksızın gunduz uykusuzluktan şikayet ediyor veya gunduz ani uyku isteğinden yakınıyorsa, bu hali kesinlikle bir uyku hastalığının belirtisi olarak ele alınmalı.
Ozellikle bahar aylarında yorgunluk ve uyku isteği artıyor, Narkolepsi hastalarında da ataklar bahar aylarında artar mı?
Narkolepsi hastalarının uyku hali hicbir dış faktorden etkilenmediği gibi, mevsimsel değişimlerden de etkilenmiyor. Hasta, her mevsim ve şartta aniden uyku hali hissediyor ve kısa sure uyuduktan sonra dinlenmiş olarak uyanıyor, gune devam ediyor.
Ne zaman doktora başvurmalı?
Narkolepsi, hekime başvurmadan ve tedavi edilmeden surdurulebilecek bir durum değil. Sorun, hastaların belirtileri doğru tarif edememeleri ve hangi hekime başvuracaklarını bilememelerinden kaynaklanıyor. Cok nadir gorulen bir hastalık olması dolayısıyla da hekimlerin gormeye cok da alışık olmadıkları bir sorun. Uyku atakları veya diğer belirtilerden bir tanesi ilk belirti olabilir. Tum belirtiler bir arada ortaya cıkmadığı gibi, bazı belirtilerin bittiği donemde diğerlerinin de başlaması soz konusu olabilir. Belirtilerden herhangi birinin ortaya cıkması hastanın hekime başvurması icin yeterli gorulmeli.
Narkolepsinin tedavi yontemlerini anlatır mısınız?
Narkolepsi uzun yıllardır tedavi edilebilen bir hastalık. Bu yonu ile tum diğer uyku hastalıkları gibi onemli olan doğru teşhis edilmesi. Son yıllarda yapılan araştırmalarla tedavi secenekleri de arttı, modern ilaclarla cok daha başarılı ve guvenle tedavi edilmeye başlandı. Aşırı uyku hali icin geliştirilmiş ilacların yanında, hastalığın diğer belirtilerinin tedavisinde genellikle antidepresan olarak bilinen ilacların bazıları kullanılıyor ve tedaviden yuzde 100’e varan oranlarda sonuc alınıyor.
Korunmak ya da onlemek mumkun mu?
Narkolepsi onlenebilecek bir hastalık olmayıp, yapılması gereken; hastaların bir an once tedavi edilerek, genc yaşta hayatlarının bu hastalıktan olumsuz etkilenmesinin onlenmesidir.
Narkolepsi nedir?
Narkolepsi, uzun yıllardır bilinen norolojik bir hastalık. Uyku tıbbı uzmanlarınca araştırılmaya başlanan bu hastalıkta son yıllarda ciddi boyutta gelişmeler elde edildi. Bu gelişmeler hastalığın tanınırlığını artırdığı gibi, yapılan araştırmalar hastalığın daha iyi anlaşılır ve tedavi edilir hale gelmesini de sağladı. Narkolepsi, genellikle bircok belirtiden oluşan kompleks bir hastalık. Bu sendromun diğer belirtileri arasında halk arasında karabasan olarak bilinen uyku felci ve uykuya dalarken veya uyanırken ortaya cıkan halusinasyona benzer goruntu, duyum ve seslerin algılanması durumları da sayılabilir. Hastalar gunduz aşırı uykulu olmalarının aksine geceleri sık sık uyanırlar ve bazı hastalar gunduz uyku ataklarını gece uykusuzluklarına bağlarlar.
Narkolepsi her yaşta gorulebiliyor. Ancak tum belirtilerin tamamlandığı, hastanın şikÂyetlerinin arttığı ve hayatının aksamaya başladığı donem 20-30 yaşlar arası oluyor.