şarbon nedir et yiyen bakteri nedir sarbon porfiria hastalığı nasıl bulaşır nefesin gorunur hale gelmesinin sebebi
ŞARBON HASTALIĞI
Genelde ot yiyen hayvanlarda gorulen, bu hayvanlarla temas ya da bunları besin olarak tuketmekle insana bulaşan, bakterilerin yol actığı bir hastalıktır. Etkeni, şarbon basilidir. Basil, bir tur bakteridir. İnsandan insana bulaşması soz konusu değildir. Hastalık, olumle sonuclanabilir. Bunu onlemek icin bir aşı geliştirilmiştir. Bu aşının %90'ın uzerinde koruyucu olduğu tahmin edilmektedir.
Henuz tamamen ortadan kalkmasa da şarbon vakalarının sayısı gittikce azalmaktadır. Coğunlukla Akdeniz ulkelerinde gorulmektedir. Asya, Afrika, Guney Amerika da hastalığın dunyada gorulduğu yerlerdir. En son 2001 yılında Amerika'da şarbon vakasına rastlanmıştır. Ulkemizde de şarbonlu kişilerin sayısı gittikce azalmaktadır. Oyle ki, bugun ulkemizde toplam 150 civarında şarbonlu hastanın olduğu tahmin edilmektedir.
Şarbonun ortaya cıkış şekli ve kaynağı henuz bilinmemektedir. Bu hastalığın biyolojik bir silah olarak kullanıldığı ve laboratuvar calışmaları sonucu ortaya cıktığı duşunulmektedir. Şarbonun, daha ucuz bir silah gibi olması, kaynağının bol olması, saklanabilen bir mikrobun yol acması, nicin biyolojik silah olarak kullanıldığını acıklamaktadır.

ŞARBON MİKROBU
Şarbona neden olan bir bakteridir. Comak şeklinde ve hareketsizdir. Uremesi icin oksijen gereklidir. Uygun coğalma ısısı, 37 derece olduğundan insan vucudunda ureyebilmektedir. Hastalık oluşturan kapsulu ve toksini vardır. Bu yapı olmazsa hastalık oluşturamaz. Vucut dışında "spor" denilen bir yapı oluşturur ve kendini soğuk ve sıcaktan, zararlı ışınlardan, asitli ortamdan ve kuruluktan korur. Sporlu şarbon basilinin pasif hale getirilmesi icin 140 derecede, yarım saat bekletilmesi gerekir.

ŞARBON TİPLERİ VE BELİRTİLERİ
İnsanlarda akciğer, deri ve sindirim sistemi şarbonu olmak uzere 3 tip şarbon hastalığı vardır. Hayvanlarda gorulen belirtilerle insanlarda gorulen belirtiler benzerdir.
Akciğer şarbonunda; solunum yoluyla alınan mikrop, akciğerlere yerleşir. Burada yara oluşur ve nefes almada problemler ortaya cıkar. Bakteri vucuda girdikten sonra, bir hafta icerisinde belirtiler gorulur. Başta soğuk algınlığı gibi gorunur. Birkac gun sonra ateş iyice yukselir. Lenf bezleri şişer ve nefes almada zorluk gorulur. Hastada şok ve koma gelişebilir. Akciğer şarbonuna yakalanan kişiler, erken tedavi edilmediği takdirde menenjit tablosu ortaya cıkar. Antibiyotik kullanılması bir işe yaramaz. Hastalığın ortaya cıkması en az 10 bin bakterinin vucuda girdiğini gostermektedir.
Deri şarbonu; hayvanlardaki bakterilerin deriyle temas etmesi sonucu ortaya cıkan ve en cok gorulen şarbon tipidir. Deride bir yara varsa mikrop, vucuda girer. Deride yaralar meydana getirir. Ateş yukselmiş, bulantı ve kusma gorulmektedir. Antibiyotikler tedavi amacıyla kullanılabilir.
Sindirim sistemi şarbonu; şarbonlu hayvanların etlerinin yenmesiyle ortaya cıkar. Etlerin iyi pişmemiş olması ya da ciğ tuketilmesi, onemli bir faktordur. En cok olduren şarbon tipidir. Cunku sindirim sisteminde kanamalara yol acar. Kan kusma ve kanlı dışkı gorulur. Tedavi icin antibiyotik kullanılmasının etkisi henuz acıklanamamıştır.

ŞARBON NASIL BULAŞIR?
Şarbonun ceşitli bulaşma yolları vardır. Şarbonlu hayvanlarla doğrudan temas ya da dolaylı olarak temas etmekle bulaşabilir. Bu hayvanların etinin yenilmesi, hayvanın kesilmesi sırasında temas edilmesiyle, doğrudan temas sonucu şarbon bulaşır. Kasaplarda, veterinerlerde, hayvan besleyenlerde gorulme ihtimali fazladır.
Sanayi urunlerinde kullanılan hayvan yunleri, derileri ve kılları ile şarbon bulaşabilir. Hastalığın gorulduğu ulkeden hayvan ve hayvan urunlerini almak, hastalığın gorulmesine sebep olur. Ayrıca laboratuvar calışmaları sonucu dikkat edilmezse şarbon mikrobu bulaşabilir. Cok sık rastlanan bir durum değildir.

ŞARBON TEDAVİSİ
Şarbon tedavisinde kullanılan yontem antibiyotik tedavisidir. Bir cok antibiyotik şarbon bakterisini yok edebilir. Akciğer şarbonu olan hastalarda yuksek dozlarda antibiyoik verilir. Suresi yapılan testler sonucu bakterinin hala vucutta olup olmadığına bağlıdır. Deri şarbonu olan hastalarda ise, yaraların olduğu deri bolgesine pansuman yapılır. Herhangi bir cerrahi operasyona gerek yoktur. Ayrıca şarbon insandan insana bulaşmadığından hastanın yakınlarına herhangi bir tedavi uygulanmasına gerek yoktur.
A.B.D'de biyoteror uzmanlarından biri olan Ken Alibek, şarbondan şuphelenen kişilerin aldığı bir paketi ya da mektubu acmadan once buharlı utu ile utulemesinin mikrobu oldurebileceğini soylemektedir. Fakat mutlaka buharlı olması gerekir. Cunku şarbon mikrobu kuru ortama dayanıklıdır.

ŞARBONDAN KORUNMA
Şarbon mikrobu, toprakta yıllar boyunca canlı kalabilir. Şarbon hastalığının gorulduğu bu bolgelerde hayvanlar icin kullanılan şarbon aşısı yapılmalıdır. Bu aşı insanlada kullanılmaz. Boylece mikrobun hayvanlarda hastalık yapmasının onune gecilir. Ayrıca bu bolgedeki hayvanlarla temas etmekten kacınmak, etini yememek hastalıktan korunmaya yardmcı olur.
Şarbondan şuphelenilen durumlarda mutlaka sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır. Hayvan urunlerini kullanan endustri kuruluşlarının kontrolden gecirilmeleri gerekir. Bu kuruluşlarda calışan kişilerin de temizliğe dikkat etmeleri gerekir.
Şarbonun biyolojik bir silah olduğunu ve teror amaclı kullanıldığını soylemiştik. Genelde paket ya da zarf yoluyla insanlara ulaştırılıyor. Eğer şupheli bir durum varsa; mutlaka paketi ya da zarfı acmayın. Paketi bir kac torbaya birden gecirip, ağzını iyice bağlayın ve etrafta paketten gelen toz varsa mutlaka temizleyin. Daha sonra ellerinizi iyice sabunlayın. Bundan sonra yetkililere durumu bildirip işi onlara bırakın.