sıtma nedir sitma nedir sıtma hastalığı nasıl olur tedavisi tedavisi nasıl olur
SITMA (MALARYA)
Dişi anofel cinsi sivrisineklerde bulunan parazitlerin, insanları ısırmasıyla meydana gelen, nobetler halinde ateş ve titremeye neden olan, yaygın bir hastalıktır. Sıtmanın bir diğer adı malaryadır. Teşhis ve tedavisi mumkundur ve kolaylıkla yapılır. Tedavi edilmediği takdirde ciddi problemlere yol acar ve hatta olumcul olabilir.
Cok uzun zamandan beri bilinen bir hastalıktır. Dunyada 200 milyondan fazla kişinin bu hastalığa yakalandığı tahmin edilmektedir. Coğunlukla Asya ve Afrika’da gorulen bu hastalık, artık havayolu ulaşımı ile butun dunyaya yayılmaktadır. İnsanoğlunun karşılaştığı en yaygın hastalıklardan biridir.
Ulkemizde en cok Akdeniz ve Guneydoğu Anadolu bolgesinde gorulmektedir. Adana, Mersin, Gaziantep, en cok gorulen yerlerdir.

SITMANIN NEDENİ NEDİR?
Sıtmanın nedeni, plazmodium adındaki tek hucreli parazitlerdir. Bu parazitlerin tek rezervuarları insandır. Bu parazitlerin hepsi sıtmaya neden olur ve anofel tipi sivrisineğin ısırmasıyla bulaşır. Bu sivrisinek, sıcak ve nemli yerlerde yaşar. Bu parazitlerin yapmış olduğu sıtmanın şiddeti değişiktir.

P. Malarianın yapmış olduğu sıtma turunde ateş 3 gunde bir yukselir. Bu pazarzit vucuda girdikten uzun sure sonra bile sıtmaya neden olabilir. Sık karşılaşılan bir sıtma turu değildir.

P. Falciparumun neden olduğu sıtma, ozellikle Asya’da sık gorulur. Her gun ateş yukselebilir ve uzun surelidir. En şiddetli sıtma tipidir.

P. Ovale ve P. Vivax’da ateş 48 saatte bir yukselir. Ozellikle sıcakta, ateş fazla yukselmiştir ve hararete neden olur. Ayrıca titreme gorulur. Genelde Akdeniz ulkelerinde karşılaşılan bir sıtma tipidir.

SITMANIN BELİRTİLERİ
Sıtmanın belirtileri, nobetler halinde ortaya cıkar. Enfeksiyona neden olan plazmodiumun turune gore, belirtilerin şiddeti, nobetler ve gorulme zamanları değişir.
Nobet başlamadan 2-3 gun once hastada bazı belirtiler ortaya cıkar. Kişi, yorgun ve mutsuzdur. İştahı azalmıştır. Bunun dışında baş, bacak, sırt ağrıları gorulebilir. Sıtma nobetinde ilk gorulen durum, titremedir. 2 saate kadar uzayabilir. Butun vucut sarsılır. Titreme sırasında, ateş yukselir. Bu ateşin şiddeti, sıtmaya neden olan mikroba gore değişir. Deri kurumuştur ve sıcaklık hissi fazladır.
Ayrıca sıtmadan once gorulen başağrısı, nobet boyunca da devam eder. Nabız yukselir ve hastada sinirlilik gorulur. Sırt ve bacak ağrıları devam etmektedir.Sıtmanın ilerlediği durumlarda karaciğer ve dalakta buyume gorulur. Dalak yırtılırsa, ic kanama meydana gelir. Kansızlık gorulebilir. Ayrıca hasta, solunum gucluğu cekebilir.

SITMA TANISI NASIL KONUR?
Doktora gittiğinizde, şikayetleriniz doğrultusunda doktorunuz sizi yonlendirir. Sıtma mikrobunun yaygın olduğu yerlerden gelip gelmediğiniz sorulur. Diğer hastalıklarla karıştırmamak ve sıtmanın kesin tanısı icin, hastadan alınan kan orneğinden, mikrobun kanda bulunup bulunmadığı araştırılır. Plasmodiumların gorulmesiyle, hastalığın tanısı konur.

SITMANIN TEDAVİSİ
Onceleri, Buyuk İskender dahil bir cok kişinin olumune neden olan sıtma, gunumuzde tedavisi kolay bir hale gelmiştir. Sıtmanın ilacı bulunulan coğrafi bolgeye gore değişmektedir. Cunku sıtmaya neden olan bazı plazmodium turleri, bazı ilaclara karşı direnc kazanmıştır. Fakat, genellikle sıtma tedavisinde kullanılan ilac “klorokin” dir. Ozellikle sıtma savaş dispanseri, sağlık ocakları, sıtma personelleri ucretsiz olarak bu hastalığı tedavi etmektedir. Sıtmanın ilacları sadece sıtma savaş dispanserinde bulunur ve ucretsizdir. Bu ilaclar koruyucudur ya da tedavi edicidir. Sıtmanın yaygın olduğu bir bolgeye seyahat etmeniz gerekiyorsa, bu koruyucu ilacları almanız gerekir. Tedavi edici ilaclar ise mikrobun coğalmasını engelleyicidir.
Son zamanlarda bilim adamları iki ilacın bir arada olduğu yeni bir sıtma ilacı geliştirdiler. Bunun dışında hasta istirahat halinde olmalıdır ve vucudun direncini arttıracak besinlerle beslenmelidir.

SITMADAN KORUNMANIN YOLLARI
Sıtmadan korunmak icin, bu hastalığa neden olan faktorun yani sivrisineklerin ortan kaldırılması ya da uremesini engelleyici tedbirlerin alınması gerekir. Bu yontem daha onceleri uygulanmıştır.
Fakat gunumuzde sıtmadan korunmak icin sıtma hastalarının bulunup tedavi edilmesi onem kazanmıştır. Erken tanı ve tedaviyle parazitlerin kaynağı yok edilmektedir.Ayrıca sinek ısırığından korunmak icin (ozellikle geceleri), sinek kovucu spreyler, sineğin ısırmasını engelleyecek kıyafetler tercih edilebilir. Amac, sivrisineğin vucuda temasını onlemektir.
Sıtmanın gorulduğu yerlere seyahat edecek kişilerin seyahatin birkac hafta oncesinden, seyahat sonrasındaki birkac hafta boyunca sıtma ilacı alması gerekir. Bu şekilde sıtmadan korunmuş olur.
Sıtmanın yaygın olduğu yerler nufusun hızlı artış gosterdiği yerlerdir. Ayrıca kasaba ve kentlerin yavaş yavaş birleşmesi ile sıtma mikrobunu kontrol altına almak gittikce gucleşmektedir. Bu yuzden sıtmaya olan duyarlılığın arttırılması, sıtma icin gerekli ilac ve malzemelerin yeterince bulundurulması şarttır. Bu yuzden devletin de sıtmaya yeterli butceyi ayırması gerekmektedir.