BOGMACA (PERTUSSIS)


Bordetella pertussis isimli bakterinin neden olduğu boğmaca hastalığında en belirgin belirti, hastalığın kendine ozgu oksuruk nobetleridir. 1-3 yaşlarındaki cocukların bu hastalığa daha sık yakalandıkları saptanmıştır. Fakat bebeklerin ve yetişkinlerin de hastalığa yakalanma olasılığı vardır. Bağırma, oksurme ve aksırma sırasında mikroplar havaya verilir ve solunum yoluyla bulaşır. Bulaşma olasılığı, hastalığın nezle halinde başladığı doneme rastlar. Fakat oksuruk surduğu surece bulaşıcı niteliğini korur. Mikroplar gırtlakta ve solunum borusunda balgamlı bir iltihap oluşturur.

Kulucka devresi: 1-3 hafta, ortalama 15 gundur.

Belirtileri: Belirtiler uc bolumde incelenebilir:

1. Nezleli on devre.

2. Kramp halindeki oksuruk devresi.

3. İyileşme devresi.

İlk devrede uşutme sonucu oluşan hastalıklardaki belirtileri gosterir ve hafif ateş yapar. 1-2 hafta sure icinde hastalık kendini belli etmez. Bu devre, hastalığın en bulaşıcı olduğu devredir. İlk iki haftada burun akıntısı, konjonktivit ve oksuruk gozlenir, ateş gorulmez.

Ozellikle akşamları nobetler halinde baş gosteren oksuruk devresi ortalama 5 hafta surer. Oksuruk kramplar halindedir ve oksuruk nobetlerinin sonunda kusma gorulebilir. Oksuruk nobetleri başlar başlamaz kesin teşhis konur. Nobetler once birkac kez kuvvetli oksuruk halinde başlar, bunu derin soluk alma izler. Oksuruk sesi ıslığa benzer ve boğucudur. Nobetlerin sayısı ve şiddeti hastalığın seyrine gore değişik olur. Yirmi dort saat icinde, coğunluğu geceleri olmak uzere elli oksuruk nobetinin sayıldığı vakalar gorulmuştur. Eğer cocuğun alt dişleri cıkmamışsa, dişetlerinin yanında kucuk bir ur oluşumu gorulebilir. Oksuruk nobetleri arasında hastada bir rahatlama gorulur. Hastalık 2-3 haftada tamamen gecer.

Seyri:

Butun hastalık suresi, yan etkiler gorulmediği takdirde 8 haftadır, ama altı ay surduğu de gorulmuştur. Hafif gecen boğmacalarda oksuruk nobetlerine pek rastlanmaz. Buyuklerde oksuruk nobeti hic gorulmez ve hastalık zararsızdır. Boğmaca hastalığında en sık gorulen yan etki zatulcenptir ve bebeklerde olum nedeni olabilir. Boğmaca gectikten sonra yerini bronşit alabilir. Kan dolaşımı sisteminde gorulebilecek bozukluklar nedeni ile beyinde arıza bırakabilir ve felc, adale krampları ve kasılmaları, sağırlık, korluk gibi durumlar ortaya cıkabilir.

Tedavi:

Hastanın 3-4 hafta icin diğer kişilerden izole edilmesi gerekir. Bir yaşındaki cocuklara antibiyotik tedavisi uygulanır. Antibiyotik tedavisi, ilk 7-15 gunluk nezle doneminde verilirse yararlı olur. En sık eritromisin kullanılır. Alternatif antibiyotik olarak ampisilin, kloramfenikol, tetrasiklin de kullanılabilir. Hastalığın ağır seyrettiği durumlarda hastane tedavisi salık verilir. Ateş duşmediği surece hastanın yatakta dinlenme zorunluluğu vardır. Hasta odası guneşli olmalı ve sık sık havalandırılmalıdır. Oda nemlendirilmelidir. Ateş duştukten sonra hasta bol bol acık havaya cıkartılmalı, ama sağlam cocuklardan uzak tutulmalıdır.

Kuru yiyecekler gıcık yaparak oksuruğe neden olabileceği icin genellikle sulu gıdaların verilmesine ve bu gıdaların vitamin yonunden zengin olmasına dikkat etmelidir. Oksuruk sonucu kusma olabileceği dikkate alınarak yemeklerin nobetten on beş dakika sonra verilmesi uygundur.

Korunma:

Cocukları boğmacalı hastalara yaklaştırmamalıdır. Boğmaca aşısının yararları hala tartışma konusudur, ama genellikle uygulanır ve bir dereceye kadar bağışıklık sağlar, hastalığın hafif seyretmesinde yararlı olur.