sperm hareketsizliği sperm hareketsizliğinin tedavisi hareketsizliği tedavisi oligospermi hareketsizliğinin nedenleri
Sperm analizi, tedavinin planlanmasında cok onemli değere sahiptir. Bu nedenle, iyi bir merkezde, bu işten anlayanlar tarafından yapılması gerekir. Eksik, yetersiz veya yanlış yapılan bir tahlil, yanlış tedavi planlanmasına, zaman kaybına ve tekrar tahlil istenmesi nedeniyle mali kayıplara neden olabilir.

Tedaviyi planlayan ve uygulayan doktorun sperm analizini yeterli şekilde değerlendirmesi hayati onemi olan bir konudur. Ayrıca, spermin nasıl ve hangi şartlarda alınması gerektiği de erkeğe iyice anlatılmalıdır.

Sperm tahlili icin erkeğin 2-7 gun arası boşalmaması gerekir. Sperm verirken su, tukruk, sabun veya başka bir kayganlaştırıcı kullanılmaması gerekir. Sperm odası gurultuden uzak, sakin ve sessiz bir ortam olmalı, gozden uzak bir yerde bulunmalıdır. İcinde lavabo, temizlik malzemeleri, rahat bir oturma imkanı olmalıdır. Bazen uygun olmayan şartlarda sperm vermek zorunda kalan erkekler bu konudan şikayetci olmaktadır. Sperm vermede sorun yaşayanlar icin gerekli imkanlar sağlanmalıdır.


Azospermi:

Erkeğin menisinde canlı veya cansız hic sperm hucresi olmamasıdır. Bu durum 2 şekilde ortaya cıkar:

Tıkayıcı tip: Burada erkeğin yumurtalıklarında (testis) sperm hucre yapımı olmasına rağmen hucreleri ileten kanallarda tıkanıklık olması nedeniyle (daha once gecirilmiş iltihabi bir hastalık gibi) sperm hucreleri dışarı cıkamaz. Bu hastalarda enjektor ve iğne yardımı ile sperm kanallarından hucre alınır. (tesa, mesa, pesa)

Hucre yapımının olmaması: Burada ise sperm hucresini yapımı ya hic olmamakta, ya da hucre olgunlaşması tamamlanamadığı olgun sperm hucresi bulunmamaktadır. Bu tip azospermi pek cok nedenden olabilir: Or: İnmemiş testis, genetik kaynaklı gibi. Bu hastalarda testislerden iğne yardımı ile hucre aranır (tesa). Eğer hucre bulunamazsa testislerden biyopsi ile cok kucuk parcalar alınır ve hucre aranır (tese, mikrotese)

Her iki azospermi tipinin ayırıcı tanısında

Sperm analizi

Erkeğin muayenesi

Erkeğin hormon tetkiklerinin

Erkeğin genetik tetkikinin yapılması gerekir.

Tıkayıcı tipte olan azospermi de hucre bulunma şansı hemen hemen kesindir ve başarı şansı yuksektir,

Hucre yapımının olmadığı veya cok az olduğu ikinci tipte hucre bulunma şansı %30-50 dir. Eğer hucre bulunamazsa en az 6 ay ara ile biyopsi tekrar edilebilir.

Bazı durumlarda, azospermi tanısı konulanlarda nadir de olsa tekrar yapılan menide yapılan sperm analizinde cok az sayıda canlı hucre bulunabiliyor. Bu nedenle, hastaların her zaman dikkatli değerlendirilmesi gereklidir.



Bu genel bilgiler dışında, her erkeğin kendi ozel durumuna gore bir değerlendirme yapılıp ileriye yonelik tup bebek şansı ayrıca ayrıntılı olarak tartışılıp ona gore karar verilmelidir.



İmmotil sperm: (%100 Hareketsiz)

Erkeğin menisinde hareketli sperm hucrelerinin olmayışıdır. Burada hucrelerin kuyruk yapısında bir anormallik soz konusudur. Hucre sayısı değişik olabilir. Burada, iki durum soz konusudur:

Hucrelerin hepsi oludur

Hucrelerin bir kısmı canlıdır fakat hareket yeteneğini kaybetmiştir.

Bunun icin canlılık testi yapılır. Bu test sonucuna gore uygun vakalarda tup bebek yaplır. Eğer canlı hucre yoksa erkeğin testislerinden biyopsi ile sperm hucresi aranır.



Oligospermi: (Sayı)

Sperm hucrelerinin sayı olarak azlığını ifade eder. Eğer, sperm hucre sayısı 20 milyon/ml den az ise oligospermi tanısı konur. Bu azlığın derecelerine gore tedavi duzenlenir.



Astenospermi: (Az Hareketlilik)

Sperm hucrelerinin hareket azlığını ifade eder. Burada:

Hızlı ileri hareketli (hiperaktif) (a)

Yavaş hareketli ((IMG: Misafirlere Kapalı Link )

Yerinde hareketli ©

Hareketsiz (d)

Şeklinde bir sınıflandırma vardır. Tedavinin planlanmasında ozellikle Hiperaktif olanlar onemlidir.



Teratospermi: (Şekil farklılıkları)

İnsan sperm hucrelerinin kendine has “iğ” şeklinde bir baş yapısı vardır. Bazen sperm başı değişik şekillerde olur. Her normal sperm analizinde bazı hucrelerin “anormal şekilli” şeklinde yazıldığı gorulur ve belli bir yuzde ile ifade edilir. Eğer, anormal şekilli sperm hucrelerinin oranı hemen hemen % 100 ise teratospermiden bahsedilir. Bu tanı bazen hastalarda kaygılara yol acmaktadır. Sanki bu hucrelerle tup bebek yapılırsa ve gebelik oluşursa bebeğin anormal olmasından korkulmaktadır. Halbuki, bu tip hucreler doğal yollardan kadının yumurtasını dolleyemezler; ancak, tup bebek uygulamasında kullanılabilirler.

Şunu unutmamak gerekir: Tup bebek uygulamalarında sperm hucreleri ne durumda olursa olsun, gerek duyulduğunda genetik testlerin yapılmasından kacınmamalıdır. Tedavilerin ayrıntıları ciftlerle beraber tartışılmalıdır.



Aglutinasyon: (Kumeleşme)

Sperm hucrelerinin baş, kuyruk gibi bolgelerinden irili ufaklı kumeler oluşturmasıdır. Bu durumda sperm hareket etse bile yerinden ayrılamadığı icin yumurta dolleme kabiliyetini kaybetmiştir. Bu durmda mutlaka sperm yıkama yapılarak değerlendirilmelidir. Genellikle menide bulunan bazı bağışıklık maddeleri bu duruma yol acabilir.



Sperm yıkama:

Gunumuzde sperm analizinin artık ayrılmaz bir parcası olmuştur. Yıkama yapılmadan bir sperm analizini değerlendirmek cok sağlıklı olmamaktadır. Bazı ozel hucre kulturu sıvıları ile meni yıkanarak istenmeyen maddeler ayrılarak sağlıklı sperm hucrelerinin değerlendirilmesi mumkun olmaktadır.



Kruger Testi:

Bu test sperm şekline gore yapılan ozel bir değerlendirmedir. Sonuclar infertilite tedavisinin planlanmasında onem arzeder. Şoyle ki:

%14 ve uzeri normal, doğal ilişki veya aşılamaya uygun

%5-13 sınırda, yıkama sonuclarına, ve diğer infertilite nedenlerine gore karar vermek gerekir

%4 ve daha az ise tup bebek gerekir.

Kruger kriteri azaldıkca spermin yumurtayı dolleme yeteneği de azalmaktadır.



Diğer kriterler:

Sperm hucrelerinin değerlendirilmesi genellikle meni alındıktan 2 saat sonra değerlendirilmektedir. Ozellikle bazı durumlarda 2. saatte hucre hareketi yuzdesi iyi iken, 6 ve daha ileri saatlerde bu yuzdenin hızla azaldığı ve bazen % 0 olduğuna raslanmaktadır. Bu onemli bir kriterdir

Menide toplam ileri hareketli sperm sayısı 5 milyon altında ise tup bebek daha iyi bir tedavi yontemdir.

Meni miktarı normalde 2-7 cc olarak kabul edilir. Bazen 2 cc altında meni elde edilir. Bu az miktar meni ile doğal yoldan gebe kalma şansı cok duşuktur.

Gereksiz kullanılan bazı ilaclar sperm analizinde tam ters bir etki ile hucre azlığına veya yokluğuna yol acabilir. Bu gibi durumlarda ilacı kestikten en az 2 ay sonra yeni bir tetkik yapılmalıdır.

Aşırı sigara ve alkol tuketimi (ozellikle 5-10 seneden fazla) sperm hareket ve sayısında azalmalara yol acabilir

Başka bir hastalık nedeniyle alınan ilaclar (or: mide rahatsızlıkları, depresyon) sperm uzerinde olumsuz etki yapabilirler.