Yorgunluk kulağa cok basit bir kavram gibi geliyor. Bazen hicbir fiziksel aktivitede bulunmadığımız zamanlarda bile kendimizi yorgun hissediyoruz. Bu yorgunluk her mevsimde ve her saatte karşımıza cıkabiliyor. Coğu zaman ciddiye almadığımız yorgunluk ciddi bir hastalığa işaret olabilir. Tiroidden kansere bircok hastalığın belirtisi olabilen yorgunluğunuz gecmiyorsa altında yatan neden mutlaka araştırılması gerekiyor. Anadolu Sağlık Merkezi’nden Dahiliye Uzmanı Prof.Dr. Birsel Kavaklı'ya, yorgunluğun hangi hastalıkların habercisi olduğunu sorduk. Yanıtlar gercekten cok ilgi cekici...


Yorgunluğu nasıl tanımlayabiliriz?

Yorgunluğun bugune kadar tam bir tanımlamasının yapılabildiğini sanmıyorum. Yorgunluk kişinin yaşam tarzına bağlıdır. Kimi en hafif bir işi yaparken bile kendini yorgun hisseder, kimisi de ne yaparsa yapsın yorulmaz. Yorgunluğu, normalde bir insanın gunluk işlerini yaparken kendini yorgun hissetmesi, yetersiz hissetmesi olarak tanımlayabiliriz. Kimi insanlar yaşından hic beklenmedik bir şekilde atak olabilir. Mesela kapı calındığında bircok yaşlı genclerden hemen once kapıyı acmak icin davranır. Ama gencler yerlerinden kalkmak istemez, yorgun hissederler. Yani yorgunluğun objektif bir kriteri yoktur. Ama tabii ki yorgunluğa sebep olan, yorgunum diyen insanı da ciddiye alıp araştırmak gerekir. Bir kişi kendisini yorgun hissediyorsa mutlaka bir sebebi olmalı.


Yorgunluk en cok hangi hastalıkların belirtisi olarak karşınıza cıkıyor?

Yorgunluğun en sık belirti olarak gorulduğu hastalık herhalde anemidir. Cunku oksijen taşıyan hemoglobin eksikliği, kişiyi bazı hareketleri yapmaktan alıkoyar. Eksik olduğu zaman yorgunluk meydana getirir. Yorgunluğa yol acan hastalıklardan ikinci sıraya depresyon gibi psikosomotik hastalıkları koyabiliriz. Depresyon da kişilerin kendisini yorgun hissetmesine neden olabilir. Hipotiroid başta olmak uzere endokrin hastalıklar da kişinin kendisini cok yorgun hissetmesine neden olur. Hatta hipotiroid hastalarının etraflarında tembel olarak tanımlanan kişiler olduğu soylenir. İş yapmak istemeyen, yerinden kalkmakta zorlanan, iş yapma gucunu kendinde hissetmeyen insanlardır bunlar genelde. Yine endokrin hastalıklarından şeker hastaları da surekli yorgundurlar. Bu insanlar kendilerini yorgun, bezgin ve gucsuz hissederler. Şeker seviyeleri yuksek olduğu zaman gunluk yaşamları bile kesintiye uğrayabilir.



Kanser belirtisi olabilir mi?

Bir takım erken onkolojik hastalıkların belirtisi de olabilir tabii. Kanser hucreleri hastanın tum vucut sistemlerini bozarak yorgunluğa neden olabilir. Orneğin kansızlık yapmışsa, beslenmeyi bozuyorsa yorgunluk yaratabilir. Bir de tumorler insan organizmasına gore cok hızlı metabolik aktivitiye sahiptirler. Yani şekeri daha hızlı tuketirler, kişinin kan şekerini duşururler, oksijeni daha cok harcarlar. Cunku tumorler hızlı buyuyen dokulardır. Gereksinimleri de cok fazladır ve kişinin aleyhine alıp bunları harcadıkları icin de kişi kendini yorgun hissedebilir.


Peki ya kalp hastalıkları?

Kalp yetmezliklerinin de en onemli belirtilerinden birisidir yorgunluk. Hatta kalp hastalıklarının en erken bulgularından birisidir. İster kapak lezyonu olsun, ister kalp damar hastalıkları olsun, bunlar kalbin oksijen ihtiyacını karşılamasına engel oldukları icin yorgunluk yaratırlar. Kişi bir kat merdiven bile cıksa yorulur, bacakları kesilir, nefessiz kalır.

Yorgunluğun fiziksel guc ve kondusyonla da ilgisi var değil mi?

Tabii ki cok ilgili. Kondusyonlu ve guclu bir kişinin yorulması daha gectir. Evde oturan yaşlı bir teyze evin icinde bir odadan diğerine giderken bile yorulabilir. Benim yemek yemekten yorulan hastalarım bile olabiliyor

Gunumuzde herkes kendini yorgun hissediyor. Hastalık belirtisi olan yorgunlukla sıradan yorgunluğu nasıl ayırt edebiliriz?

Kişi, daha once yorulmadan rahatlıkla yapabildiği işleri artık yorularak yapıyorsa bir doktora başvurmalı, bu yorgunluğun sebebi araştırılmalıdır. Hatta kişinin ozguveninin azalması, kendine bakmaması da bir soruna işaret olabilir. Aslında onemli olan gecici yorgunluklar değil. Kronik yorgunluk olduğunda ciddi bir duruma işarettir. Kısacası yorgunluk bir semptomdur tabii ki. Bundan şikayet eden her hastada bu sebep var mıdır diye baştan tırnağa sistematik bir araştırma gerektirir.

Yorgunluğun şiddeti ve suresi de bir olcut mudur?
Evet, tabii. Kişi ne kadar dinlense de kendini dinc hissetmez. Sabahları yorgun uyanır. Ama dediğim gibi bunun bir olcutu yoktur. Biz, hastanın soylediklerine guvenir daha sonra araştırırız altında ne yatıyor diye. Ancak yanlış mı algılanıyor diye de bakmak lazım. Bazen yorgunluk yanlış da algılanabiliyor. Ayrıca bir hastalık nedeniyle yorgunluk varsa onunla birlikte başka belirtiler de ortaya cıkıyor tabii..

Yorgunluk belirtisiyle ciddi bir hastalığı ortaya cıkan ilginc bir vakanız oldu mu?

Gectiğimiz gunlerde yemek yemekten, bir şeyler ciğnemekten yorulduğunu soyleyen bir hasta geldi. Bu hasta kendini o kadar yorgun hissediyordu ki, ayakta durmakta bile zorluk cekiyordu. Yaptığımız tetkiklerde, hastada norolojik bir hastalık olan myastenia gravis cıktı. O nedenle bu tip ayrıntılara dikkat etmek gerekiyor. Ama coğu zaman psikiyatrik sendromlar, depresyon ozellikle kadınlarda yorgunluk sebebi olarak karşımıza cıkıyor.

Yorgunluk hisseden bir kişi hangi doktora başvurmalı?

Bunun icin yorgunluğun yanında eşlik eden diğer belirtilere de dikkat etmek lazım. Hastalar sadece yorgunum diye doktora gelmezler. Biraz once tiroid hastalığında ornek verdiğim gibi, yıllarca bunun normal bir şey olduğunu duşunuyorlar. O tabloya kendilerini adapte ediyorlar.

Yorgunluğa hangi belirtiler eşlik ederse doktora başvurmak gerekir?

Uşume, sac dokulmesi, tırnak kırılması gibi başka bulgular varsa, kabızlık varsa, kilo kaybı varsa ki bu cok ciddi sonuclara yol acabilir. Yapılabilecekler arasında, spor vardır. Sporyaparak kişi eforunu artırabilir. Dengeli ve sağlıklı beslenerek, toksik maddelerden uzak durarak, duzenli yaşayarak yorulmasını geciktirebilir...