ayak burkulması, tedavisi, ne yapılır, şişmesi, odem,
Zaman zaman ters bir hareket sonucunda başımıza gelmiş yada gelebilecek bir durumdur ayak burkulması. Peki boyle durumlarda ne yapmalıyız Melek'ler; buyrun oğrenelim.
Ayak bileğindeki bir yada daha fazla bağın kısmi yırtılması veya gerilme ve kopmasıdır.İki bağın birden zarar gormesi tek bağın yaralanmasından daha buyuk bir yaralanmaya yol acar Nedenler:
Ayak bileği ekleminin her iki yanından aşırı zorlanması okce kemiği ve ayak bileğinin normal yuvasından gelerek cıkması veya zorlanması.Eklemi yerinde tutan bağların gerilmesi bazen yırtılması.
Riski arttıran nedenler:
-Eski ayak bileği sakatlığı
-Ayak bileği yan kısımlarının zorlandığı spor turleri Taekwondo futbol, basketbol, kayak gibi sporlara katılım.Uzun atlama ve yuksek atlama gibi ayak bileğini burkulmaya zorlayan branşlar.Atlayışlarda sıklıkla ayağın yan tarafına duşulur.
-Zorlama meydana geldiği zaman ayak yan kısımlarının yer değiştirmesini onleyecek desteklerden yoksun ayakkabı kullanımı
-Zayıf kas veya kondisyon
-Kontak sporlara katılımlarda yetersiz bandajlama
-Kotu zemin
Nasıl Onlenir?
-Spor turune uygun kondisyon programına katılmak
-Yarışma ve antrenmanlardan once ısınma
-Yarışma ve antrenmanlardan once destek bandaj veya flaster tespiti
-Uygun koruyucu ayakkabılar giyimi
-Onemli ayak bileği sakatlıklarından sonra 12 ay aktiviteler suresince sağlam desteklerle ayak bileğini koruyun.
Ayak bileği burkulması sonrası ayak bileğinde;
Ağrı
Şişme
Kızarıklık, birkac gun sonra morarma
Dokununca hassasiyet
Ağırlık verirken ağrı ve uzerine basamama
Bu belirtilerden herhangi biri varsa, şiddetli olmasa bile mutlaka doktora başvurun.
İLK MUDAHALE
Eğer sadece basit bir burkulma ise, ne yapacağız??
En onemlisi o bolgeye hemen baskı uygulamaktır (soğuk uygulamasından onemli !) Ama bu ozenli bir uygulama olmalı ve sadece burkulan bolgeye! Bileğin her tarafını sarıp bırakmak olmaz ! Yoksa bilek yine şişer. Şişme ic kanamadır ve bolgenin iyileşmesini cok geciktirir. Bu nedenle yumuşak bir malzeme ile (mesela bir cift corap) bolgeye baskı uygulamalı ve o şekilde bandajlamalıdır. Bandajı ayağın altından gecirerek 8 şeklinde yapınız. Varsa bir sunger de baskı icin kullanılabilir. Baskının cok sert olması gerekmez, sadece doğru bolgeye uygulanmalıdır. Ayak ilk 24 saat icinde mumkun olduğunca kalp seviyesinden daha yuksekte tutulmaya calışılarak dinlenilmelidir. Eğer burkulma anında buz varsa onu da kullan, ama buzun kırılmış olması ve torbanın ayağın bicimini alması gerekir, cunku baskı uygulamasını engellememelidir. Buzun etkisi basınc uygulamasının aynıdır, damarlar daralır ve kanama azalır. Buzu sakın doğrudan deri uzerine uygulama, arada bir bez bulunsun. Buza dayanabildiğin kadar dayan sonra baskı uygulamaya devam! Bu ikisini donuşumlu olarak uygulamak en iyi sonucu verir.
Bu sure icinde sıcaktan olabildiğince kacın, bileğini sıcak suya sokma veya ısıtıcı kremler kullanma sakın! Alkol alma, aspirin gibi kanı sulandırıcı ilaclar alma. En az 24 saati boyle dinlenerek gecireceksin. Eğer ağrı azalmaz, ve geceyi iyi geciremezsen sabaha doktora gitmelisin.
Ayak bileği yaralanmalarının buyuk kısmı iyi bir muayeneye basit bir rontgen eklenmesi ile yeterli derecede değerlendirilebilir. Nadiren tomografi veya MR gerekebilir.
Tedavi
En sık gorulen yaralanma dış bağ yırtılmalarıdır. Cok hafif olanları (grade I) dışında buyuk coğunluğuna alcı uygulanması gerekir. Alcı uygulanmayan vakalarda bağlar tam formunda iyileşemez ve ayak bileğinde surekli burkulmalar olur. Ayak bileğinin fizyolojik one-arkaya hareketine yuvarlak bir hareket eklenir. Bu da zamanla kireclenmeye neden olur. Gunumuzde uzerine kolaylıkla basılabilen, banyo yapılabilen, uzerine ayakkabı giyilebilen alcı teknolojileri nedeniyle risk almak son derece anlamsız hale gelmektedir. Alcı suresi yaralanmanın ağırlığına gore 3-6 haftadır. Cok ciddi olanlarda ameliyat gerekebilir.
İc bağlar nadiren yırtılır ve buyuk kısmına cerrahi mudahale gerekir. Aksi halde bağ iyileşmez ve dış bağ yırtıklarına benzer bicimde oğutucu bir hareket gelişir ve kısa sure (1-3 yıl) ciddi kireclenmeler oluşur.
Fibulanın ayak bileği ekleminin dış kısmındaki bolumune dış malleol denir. Dış malleol kırıkların tek başına ve kaymamış ise 6 hafta suren bir alcı yeterlidir. Dış malleol kırıkları ic bağ yırtığı ile birlikteyse kısa sureli bir cıkık oluşur . Cekilen filmlerde cıkık yerine oturmuş olarak gorulse bile operasyon mutlaka gerekir.
Tibianın eklemin ic desteğini oluşturan kemik cıkıntısın ic malleol denir. Buranın kırıklarının buyuk coğunluğu ameliyatı gerektirir.
Zamanında tedavi edilmeyen bağ yaralanmalarına ait problemlerde rekonstriksiyon ameliyatları gerekebilir.