Yaygın ve bilindik hastalıkların arasında yer alan sarılık hastalığı hakkında detaylı bilgiler sunuyoruz bu yazımızda.
Halk arasında, viral hepatitle, sarılık karıştırılır ve her sarılık ” viral hepatit” zannedilir. Halbuki sarılık bir hastalık değil belirtidir. Bircok hastalık, sarılık belirtilerine neden olabilir. Orneğin, ana safra kanallarında taş olması sarılığa neden olabilir. Ancak viral hepatit’le hicbir ilgisi yoktur ve bulaşmaz. Yeni doğanlarda rastlanan sarılığı da hepimiz biliriz. Bu tur sarılığın da “viral hepatit”le bir ilgisi yoktur ve bulaşmaz..
Uc ceşidi vardır
- Hemolitik sarılık : Kandaki alyuvarların tahrip olması sonucu safra, kana karışır. Hastanın idrar rengi normal, buyuk tuvaleti ise koyudur.
- Hepatik sarılık : Bir virusun neden olduğu karaciğer iltihabıdır. Karaciğer hucreleri şişer ve safra yolları tıkanır. Belirtileri, yavaş yavaş gorulur. Hastada ateş, iştahsızlık, ishal ve kusma vardır. En cok gorulen sarılık ceşidi budur.
- Obstruktif sarılık : Nedeni, safra kanallarının tıkanmış olmasıdır.
Ortak belirtileri ise şunlardır. Hastalığın neden olduğu sarı renk, once goz aklarında gorulur. Sonra yuz, boyun, govde, kol ve bacaklara kadar yayılır. İdrarın rengi sarı ile koyu kahverengi arasında değişir. Ciltte de kaşıntı vardır. Buyuk abdest, kil renginde ve fena kokuludur.Tedavinin ilk şartı, yatak istirahatidir. Sıkı bir perhiz uygulanır.
Hepatite yol acan A,B,C,D,E virusleri yanısıra daha az sıklıkta farklı viruslerde vardır. A ve E virusları dışkı ile atılırlar. A virusu ile oluşan bulaşıcı sarılıkta hastanın dışkısı, sarılığın ortaya cıkışından 2 hafta oncesi ile 1 hafta sonrası cok bulaşıcıdır. Bu viruslar ile oluşan hepatitler esas itibariyle, virus taşıyan dışkı ile kirlenmiş su ve besin maddelerinin (sebze ve meyvalar) ağızdan alınması sureti ile bulaşırlar. Virusla kirlenmiş yuzeylere temas etmiş ellerin ağıza değdirilmesi de kişisel bulaşmada ve virusun yayılmasında cok onemlidir. B ve C virusları ise, başlıca, kan yoluyla (kan ve kan urunlerinin alınması, mikroplu enjektor ve iğnelerinin kullanılması, ortak jilet veya diş fırcası kullanımı, akupunktur, diş tedavisi—) ve cinsel ilişki suretiyle bulaşırlar. Hastalığın, bu virusları taşıyan anneden bebeğe gecişi de mumkundur.
En sık rastlanan belirtiler, halsizlik, iştahsızlık, mide bulantısı, karnın sağ ust kadranında ağrı, derinin ve gozakının sararması ve idrarın koyulaşmasıdır. Kısa suren ateş olabilir.Hastaların bazıları enfeksiyonu sararmadan halsizlik eklem ağrıları ve hafif ateş ile gripal enfeksiyon tarzında gecirirler.
A ve E hepatit enfeksiyonları tam şifa ile iyileşirken,B,C hepatitler ise kronikleşebilirler.Bizim gibi gelişmekte olan ulkelerde hepatit B hala onemli bir sorundur. Ulkemizde hepatit B oranı bolgelere gore değişmekle beraber % 10 civarındadır.Gelişmiş ulkeler de ise aşı sorunu cozulduğu icin bu oran cok azdır.Hepatit C nin aşısı henuz yok.Hepatit B ve C hastalarının bir kısmı kronikleşebilmekte ve siroz ,ileri donemde karaciğer kanserine donuşebilmektedir.Hepatit C nin toplumumuzdaki yaygınlığı cok duşuktur. bu nedenle C virusu hepatiti bireysel acıdan tehlikeli bir hastalık olmakla beraber toplumsal acıdan fazla tehlike arzetmiyor. C virusu hepatiti ozellikle hemodiyaliz hastaları ve sık sık kan nakli yapılan hastalar icin ciddi bir tehlike oluşturabilir
Hepatit B enfeksiyonu gecirenlerin bir kısmı tam olarak iyileşememekte ve taşıyıcı kalmaktadırlar. B virusu taşıyıcısı, hasta olmasa bile, kanı ve diğer vucut sıvıları ile hastalığı başkalarına bulaştırabileceğini bilmelidir. Kan vermemeli ve korunmasız (kondom.) olarak, bağışık olmayan veya aşılanmamış kişilerle cinsel ilişkiye girmemelidir . B virusu hepatitine karşı, aşı ( ve / veya gerektiğinde HB immunglobulin ) ile, etkin bicimde korunmak mumkundur. Aşı yuksek oranda (%95 )bağışıklık sağlar. Bu bağışıklık en az 5 yıl devam eder. Hepatit B aşısı cok guvenilir bir aşıdır Akut hastalıkta ozel bir tedavi yoktur. Hastaya sindirimi kolay yiyecekler verilir. Yağı az yiyecekler onerilir. Uzum, bal gibi glikozdan zengin besinlerin monude yer alması uygundur. Hasta istirahat ettirilir. Akut hastalık genel olarak 4-6 haftada kendiliğinden iyileşip şifa ile biter.Kronik hepatitlerde ise aktivasyon derecesine ve enzim seviyelerine gore tedaviler uygulanmaktadır.Bu yonde gelişmeler hızla ilerlemektedir
Sorular
Bulaşıcı sarılık, bulaşıcı kara sarılık (hepatitis) hastalığı ile aynı mıdır?
Hayır. Bu hastalık bir spirokerle gecmektedir ve taşıyıcıları farelerdir. Hastalık fare ısırmasıyla ve fare pisliği veya idrarı ile bulaşmış olan su ve yiyeceklerden de gelebilmektedir.
Bulaşıcı sarılık genellikle nerelerde bulunur ve bu hastalığa yakalanması muhtemel kişiler hangileridir?
Bu hastalığa genellikle liman işletmelerinde, yuk iskelelerinde, lağımlar ve kanalizasyonlar ile farelerin en cok bulunduğu yerlerde rastlanmaktadır. Liman işcileri, kanalizasyon işcileri ve maden işcileri bu hastalığa yakalanma ihtimalleri cok olan kişilerdir.