sindirim sistemi
sindirim sistemi hastalıkları, nelerdir, ve tedavi yolları, hakkında bilgi, ve tedavileri, nedenleri, ve korunma yolları, tedavi yolları


Sindirim sistemi hastalıkları, sıkca karşılaştığımız sağlık sorunları arasında geliyor. Peki bu hastalıktan korunma ve tedavi yolları nelerdir; buyrun Melek'ler.




SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI VE KORUNMA

Sindirim sistemi hastalıkları ve bozuklukları sırasında ortaya cıkabilecek olan belirtileri şoyle sıralayabiliriz:1 )İştahsızlık,2 )Yutma gucluğu,3 )Nefes kokması,4 )Geğirme ve regurjitasyon,5 )Hazımsızlık,6 )Pirozis [yanma duygusu],7 )Bulantı-Kusma, 8)Hematemez-melana,9 )İshal,10 )Kabızlık,11 )Gaz,12 )Karın ağrısı,

İŞTAHSIZILIK:İştahsızlık ,yemek yeme isteğinin azalması veya kaybolmasıdır. İştahsızlık bircok sindirim sistemi hastalıklarında gelişebileceği gibi,sindirim sistemi dış organları bozukluklarında ve psikiyatrik bozukluklarda da oluşabilecek olan bir belirtidir.Bu nedenle iştahsızlığı belli bir hastalığın belirtisi olarak el alıp ,burada teşhise varmak olanaksızdır.Beslenme isteği hipotalamustaki başlıca iki merkez tarafından kontrol edilmektedir.Bunlardan biri “Aclık merkezi” diğeri ise “Tokluk merkezidir”.Yeterli bir yemekten sonra doymuşluk merkezi,aclık merkezini baskı altına alarak yemek yeme isteğini bastırır.İştahsızlık bircok sindirim sistemi hastalıklarının ortak belirtisi olabilir.
YUTMA GUCLUĞU(DİSFAJİ):Yutma gucluğunde ,hasta yutma olayı sırasında sıvı yada katı maddenin belli bir noktada takıldığından şikayetcidir.Yutma sırasında ağrının gelişmesine “Odinofaji” denilmektedir.Etkenleri yerleştiği yere gore ikiye ayrılır:a-“Ağız –Yutak”b-Ozafagus’tan kaynaklanan yutma gucluğudur.
Ağız-Yutak Bolgesinden kaynaklanan yutma gucluklerinin etkenleri de şunlardırilde gelişen iltihaplar,bademcik iltihapları,yutak iltihapları,dil ulserleri,kabakulak boyun lenf bezlerinin aşırı buyumesi ,tetanos,tiroit bezi iltihapları,kuduz,miyastenia gravis,Sjorgen sendromu.
Yemek borusundan kaynaklanan yutma gucluklerini ise oyle sıralayabiliriz:Ozafagus İltihapları,Ozafagusta yabancı cisim,ozafagus kanseri,hiatus hernisi,ozafagus divertikulu, ozafagusun nebde darlıkları,Sjogren sendromu,Hipertiroidizm,aorta anevrizması,kalpte sol atriumun buyumesi,akalazia ve Plummer-Vinson sendromu.
NEFES KOKMASI:Ceşitli etkenleri vardır fakat en sık gorulenleri diş curukleri ve ağız sağlığını iyi korunmamasıdır.Diğer etkenleriş etlerinde,burunda,sinuslerde gelişen iltihaplar,bademcik enfeksiyonları,akciğer iltihapları,uremi ile seyreden bobrek hastalıkları ve şeker hastalığı sırasında gelişen ketonemi sırasında da nefes kokabilir.
GEĞİRME VE REGURJİTASYON:Geğirme ,mide ya da ozafagusdaki havanın karın kaslarının kasılmasıyla zorlu bir bicimde ağızdan cıkartılması olayıdır.Geğirme sıklıkla mide ulseri ,midenin kardia bolumu bozuklukları ya da safra yolları ve kesesi hastalıklarında rtya cıkan bir belirtidir.
Regurjitasyon ile kusma birbirleriyle karıştırılan iki belirtidir.Regurjitasyonda ,mide ya da ozafagusdaki besin maddelerinin karın kasları kasılmaksızın ,herhangi bir zorlama olmaksızın,adeta kendiliğinden ağız boşluğuna gelmeleri olayıdır.Midenin aşırı dolu olması ,ozafagusda gelişen anormal darlıklar regurjitasyona neden olur.
HAZIMSIZLIK:Hazımsızlık ,yemek yedikten sonra mide bolgesinde hissedilen bir rahatsızlık hazımsızlık olarak tanımlanmaktadır.Nedenleri psikolojik olabildiği gibi bazı durumlarda tanımlanamamaktadır.Bazı hazımsızlıklar ise belli kesin maddelerinin yenilmesinden sonra ortaya cıkmaktadırlar.Bu gibi durumlarda yakınmaya yol acan maddeler yenilmemelidir.Mide ulserinde ,mide kanserinde gastritlerde,safra kesesi ve yolları hastalıklarında hazımsızlık gelişmektedir.
PİROZİS-YANMA HİSSİirosiz ,goğus kemiği altında ya da epigastrium bolgesinde hissedilen bir yanma duygusudur.Bu duygu,ozofagusun mideye yakın bolumunun mideden ozofagusa geri gelen ve midenin asidiyle temas etmiş olan besinlerin ozofagusun bu bolgesindeki mukozayı uyarmasına bağlıdır.Bu uyarı bolgedeki ozofagus kaslarını şiddetli bir kasılmaya yonelterek,ağrıya neden olmaktadır.hamilelik sırasında oran % 42-48 oranlarına cıkmaktadır.Alkol ve aspirin gibi bazı maddelerde pirozise neden olmaktadır.
BULANTI-KUSMA:Bulantı ve kusma yalnızca sindirim sistemi hastalıklarını ilgilendiren bir belirti değildir.Vucutta gelişen ceşitli hastalık ve bozukluklar bu iki belirtiye yol acabilirler.Mide bulantısı karşı konulmaz bir kusma duygusudur.Kusma ise mide icindeki maddelerin karın kaslarının kasılmasıyla zorlu bir bicimde ozofagus yoluyla ağıza yada ağızdan cıkartılmasıdır.Bulantı ya sıklıkla kusmaya onculuk eder ya da onunla birlikte gelişir. Bulantı ile birlikte terleme,solukluk,aşırı tukuruk salgılama,kalbin yavaş atması(bradikardi), tansiyonun duşmesi (hipotansiyon) ve iştahsızlık gibi bozukluklar eklenebilir.
Kusma eğer uzun surmuşse,dışarı atılan mide salgıları nedeniyle vucut aşırı “Su”, ”Asit” ve “Potasyum”kaybetmiş olur.Su kaybı,”Hipovolemi” denilen kan hacminin azalması-na ;hidroklorik asit (HCl) bicimindeki asit kaybı ,”Alkaloz”denilen vucut sıvılarının alkali tarafa kaymasına potasyum kaybı ise ,”Hipokalemi”denilen vucut sıvılarında potasyum azalmalarına yol acmaktadır.Bunların her biri ise tek başına insan organizmasının hassas dengesini olumsuz bicimde etkileyebilmektedir.Hatta olume bile yol acabilmektedir.Surekli ve şiddetli kusmaları sırasında ,ozofagusun son bolumu ile midenin kardia bolumu iceren yırtıklar gelişebilmektedir.Kusma sırasında yanlışlıkla nefes alındığında,solunum yollarına ve akciğerlere besin artıkları kacabilir.Buna bağlı olarak da “Aspirasyon pnomonisi”denilen bir zaturree ceşidi gelişebilir.
Kusmaya neden olan ceşitli etkenler şunlardırindirim sisteminin tahriş olması,sindirim kanalındaki iltihaplar,ulserler,darlıklar,tıkanmalar,pankreast a gelişen iltihaplar,safra kesesi ve yollarını ilgilendiren iltihap ve tıkanmalar,periton zarının iltihaplanması(apandisit),sindirim kanalındaki kanamlar ve buna benzer bir cok etken vardır.
HEMATEMEZ-MELENA ( KAN KUSMA-DIŞKIDA KAN CIKMASI )Hematamez , kan kusma durumuna verilen addır.Dışkının katran gibi siyah cıkması durumuna ise melena adı verilir.Bunun dışında dışkıda taze,kırmızı kan da saptanabileceği gibi yalnız kimyasal reaksiyonlarla ortaya konabilen kan da dışkıya karışmış olabilir.
Hematemezde kusulan kan,eğer kırmızıysa kanamanın cok yeni olduğu duşunulmelidir cunku bir sure kalan kan midedeki HCl ‘nin etkisiyle kahve telvesi gorunumu kazanır.Bunun sonucu da hematemezde cıkartılan kan kahve telvesine benzer.Hematemezi yaratan etken sindirim kanalından kaynaklanabileceği gibi ust solunum yollarındaki bir kanamadan kaynaklanan kanın yutulmasıyla oluşabilir.
Hematemez oluşturan etkenleri kaynaklarına gore şoyle ozetleyebiliriz:
Yutulmuş kan:Burun kanaması,dişeti kanaması,hemoptizi kanının yutulması
Ozofagus kaynaklı:Ozofagus ulserlerinin kanması,ozofagus tumorlerinin kanaması,ozofagusun yabancı bir cisimle yaralanması ,Mallory-Weiss sendromu .
Mide kaynaklı:Kanayan mide ulserleri ,kanayan gastritler,hiatus hernisi,mide tumorleri.
Duodenum kaynaklıuodenum ulseri,duodenum tumorleri ,safra taşlarının duodenuma duşup burayı zedelemeleri.
Diğer etkenler: Cicek hastalığı,sifilis,sarı humma,sıtma,kolera,hemofili,skorbut,K vitamini eksikliği,sindirim kanalı ameliyatları,sindirim sistemi etkileyen delici ya da kut yaralanmalar.
Melena ,dışkıda kan cıkması olayına denir.Hematemeze yol acan tum etkenler melenaya yol acabilir.Bunun dışında tifo,incebağırsak tumorleri incebağırsakları besleyen bazı damarların tıkanması ,bağırsakların yaralanması da melenaya yol acabilir.Diğer etkenler kaynaklandıkları bolgeye gore şoyledir:
İncebağırsaklar:Ulserler,tifo,yaralanmalar,dam ar tıkanıklıkları.
Kolonlar:Kolon kanseri,dizanteri kolitis ulseroza,kolon tuberkulozu,polipler,damar tıkanıklıkları.
Rektumolipler,Rektum kanseri,sifilis ya da tuberkuloz ulserleri,yaralanmalar,rektum iltihabı (proktis).
Diğer etkenler:Kolera ,sarı humma,skorbut,K vitamini eksikliği
KABIZLIK:Kişinin 3-4 gunde bir zorlanarak,az sayıda ,genellikle kucuk yuvarlak kitleler halinde dışkılaması durumudur.Kabızlık oluştuğunda ,buna baş ağrısı ,iştahsızlık,dilde paslanma gibi ek belirtiler de eklenir.Kabız kimseler,dışkılama sırasında aşırı derecede ıkındıklarından,hemoroid riskiyle daha fazla karşı karşıyadır.Sıklıkla da kabızlıkla ve hemoroid bir arada gorulur.
Kalınbağırsakların işlevleri buyuk olcude otonom sinir sisteminin denetimi altındadır. Kalınbağırsaklarda ileriye doğru olan hareketler yeterli şiddette değil ise kabızlık gelişmemesi icin hicbir neden kalmamaktadır.Etkenleri:Bazı kotu alışkanlıklar,beslenme ve yaşam tarzı uygunsuzluklarıdır.Bedensel yonden hareketsiz bir yaşantıya sahip olan kimselerde, bitki kokenli besinlerden fakir bir beslenme rejimi uygulayan kimselerde kabızlık belirtisinin ortaya cıkmaması icin hemen hemen hicbir neden yok gibidir.Kabızlığı yok etmek icin bu davranışlarda kacınmamız gerekmektedir.
Kabızlıkların bir bolumu ise vucutta gelişen bazı hastalıkların bir ortak sonucu ,bir belirtisi olarak karşımıza cıkmaktadır.bu hastalıkların bazıları şunlardırteşli hastalıklar,bazı infeksiyonlar,apandisit,Peritonit,pilor stenozu ,menenjit,bazı sirozlar,kolon kanseri,iritabl kolon (spastik kolon),megakolon,atonik kolon,kalsiyum azlığı,potasyum azlığı,B1 vitamini azlığı,hipotirodizm,hiperparatiroidizm,Parkinson sendromu,kurşun zehirlenmesi,morfinin zerki,bağırsak tıkanması gibi.
Rektumda gelişen nedbe darlıkları hemoroidler,anus fisurleri,anus fistulleri,anus apseleri varlığında ,dışkılama sırasında şiddetli bir ağrı oluştuğunda hastalar dışkılamamaya caba gosterirler,bu da kabızlığa yol acar.
İSHAL(DAİRE)İshal ,dışkının bağırsaklardan hızlı gecmesi ve cok sulu olarak cıkartılması durumuna verilen addır.Kalınbağırsaklardan gecen besin artıklarından fazlalık suyun geri emilmesi,ozellikle cıkan ve yatay kolonlarda gercekleştirilmektedir ve dışkı icinde gunde 100 ml kadar suyun atılması normal sayılmaktadır.
İshaller,ani ve muzmin olmak uzere başlıca iki grupta incelenebilir:
Ani (akut) ishaller:1-Viral gastroentrit:Ceşitli viruslerin neden olduğu sindirim kanalı iltihaplarında halsizlik ,kas ağrısı ,iştahsızlık,bulantı ve kusmayla birlikte ishal de gelişir.Genellikle ateş ortaya cıkmaz.
2-Stafilokoklara bağlı ishallertafilokok denilen bazı bakteriler ,besin maddelerine bulaştıklarında burada urerler ve “Enterotoksin”denilen bir zehir maddesi uretirler.Stafilokokların besinlere bulaşması genellikle derideki ve ozellikle ellerdeki yaralardan ya da kirli ellerden olmaktadır.Stafilokokların bulaşmış olduğu besin maddesini yemiş olan kişide ,1-6 saat sonra kanlı bir ishal gelişir.Hastada bulantı ,kusma,karında kramp tarzında ağrı da gelişir.Besinlerin temiz koşullarda hazırlanıp korunması gerekmektedir.
3-Koleraya bağlı ishal:Vibrio kolera ile bulaşmış besin maddelerini yiyen kimselerde1-3 gun sonra şiddetli ,kansız bir ishal gelişmektedir.Cıkartılan dışkı,yıkanmış pirinc suyu gibidir.Hasta aşırı miktarda su kaybeder.İshal sırasında karında kramp tarzında ağrılar da gelişir.
4-Dizanteri ishalleriizanteri ishallerinde cıkartılan dışkı kanlı ve cerahatlidir.”Şigella dizantesi”;”Şigella fleksneri “,”Şigella solei”,”Salmonella paratifo”adlı bakteriler,”Giardia lamblia”,”Balantidium koli”,”Entemoeba histolitka “,”Trikomonas himinis” adlı protozoalar dizanteri etkenleridir.
B)Muzmin (kronik) ishaller:1-Aralıklı ortaya cıkan ishalleri şoyle sıralayabiliriz:İritabl koln (spastik koln),karsinoid tumorleri paratiroit hormon yetersizliği, bobrekustu bezi korteksi yetmezliği,hipertiroidizm pernisiyoz anemi,muzmin pankreas iltihabı,fibrokistik hastalık,nontropikal spru,Crohn hastalığı ,Kolitis ulseroza,bağırsak tuberkulozu.
2-Surekli ishaller ise şoyle sıralanabilir:Whipple hastalığı ,bağırsak fistulleri ,bazı
safra kesesi ya da yolları hastalıkları.
İshallerde uygulanacak olan ilkyardım,hastaya bol miktarda su icermektedir.Boylece
Vucut ishalle kaybettiği suyu yerine koyabilecektir.Uygulanacak asıl tedavi ise,ishal
Oluşturan etkenin saptanıp ,ortadan kaldırılmasıdır.
GAZindirim kanalındaki gaz başlıca uc kaynaktan kaynaklanmaktadır.Bunlardan ilki yemek yerken yada su icerken bir miktar havanın da yutulmasıdır(aerofji).İkincisi bağırsaklarda normal olarak bulunan bazı bakterilerin karbondioksit,metan ve hidrojen gazı uretmeleridir.Ucuncusu ise kandaki bazı gazların ve ozellikle de azot gazının bağırsak boşluğuna gecmesidir.Bu gazların bir bolumu geğirme ile ,bir bolumu yeniden kana karışarak bir bolumu de anusten gecerek ,bağırsak kanalından uzaklaştırılmaktadır.Hidrojen, karbondioksit ve metan gazlarının buyuk bir bolumu bağırsak boşluğundan kan gectikten sonra,bakterilerin bazı gazları ozellikle ,hidrojen gazını kullanmalarını engellediklerinden,bağırsaklardaki hidrojen gazının artmasına neden olurlar.
Sinirli kimselerde,surekli sakız ciğneyenlerde hava yutma daha fazla olmaktadır.Bu da gazdan yakınmaya yol acmaktadır.Burun tıkanıklığı ve bazı damak ve diş bozuklukları olan kimseler yemek yerken ya da su icerken normalden daha fazla hava yutarlar.Bu gibi bozuklukların tedavi edilmesi gaz oluşumunu engelleyebilir.Hızlı ve cok yemek yemek,yemekler icersinde fazla miktarda icki cimek aşırı hava yutulmasında rol oynamaktadır.
KARIN AĞRISI:Karın ağrılarının başlıca iki etken vardır:Bunlardan ilki periton ici nedenlerden kaynaklanan karın ağrıları ,ikincisi ise periton dışı etkenlerden kaynaklanan ağrılardır.Karın ağrılarının etkenleri şunlardır:
ÞPeriton ici nedenlere bağlı karın ağrıları:
·Periton:1-Bakteriyel peritonit a)Mide,safra kesesi ve bağırsak delinmeleri, b)Peritonun kan yolu ya da diğer bazı yollarla taşınan tuberkuloz,streptokok,pnomokok ve diğer bazı mikroorganizmaların etkisiyle iltihaplanması.
2-Kimyasal ya da nonbakteriyel peritonit:Yumurtalık kistlerinin patlaması ,mide ulserinin delinmesi,safra kesesinin delinmesi.
·Karın icindeki ici dolu organlar:1-Karaciğer iltihabı (hepatit),2-Karaciğer apsesi, 3-Pankreas iltihabı(pankreatit),4-Dalak apsesi
·Karın icindeki ici boş organlar:1-Peptik ulserler,2-Apandisit ,3-Kolesistit,4-Kolon iltihabı(kolit),5-Crohn hastalığı (Regional enteritis),6-Kolitis ulseroza,7-Gastroentrit(mide ve bağırsakların iltihabı)
·Pelvis organları:1-Endometrit(endometrium iltihabı),2-Tuboovarien apseler, 3-Over(yumurtalık)apseleri,4-Pelvis iltihabı
·Mezenter:1-Mezenter lenf bezlerinin iltihaplanması
ÞDamarsal kokenli ağrılar:
·İskemiler:1-Dalak infarktusu,2-Karaciğer infarktusu,3-Mezenter damarlarının tıkanması,4-Omentum damarlarının tıkanması,
·Periton ici kanamalar:1-Dalak yırtılması,2-Karaciğer yırtılması,3-Dış gebeliklerde damar yırtılmaları,4-Karın ici anevrizmalarının yırtılmaları,5-Mezenter damarlarının yırtılması
ÞMekanik tıkanma ya da gerilmelerden kaynaklanan ağrılar:
·Bağırsakların tıkanması ve gerilmesi:1-Tumor,2-Fıtık,3-Bağırsakların donmesi,4-Bağırsaklarda yapışıklıklar
·Safra kesesi ve yolları:1-Taş,2-Tumor,3-Nedbe darlığı,4-Kist,
·Dalak ve karaciğer:1-Karaciğerin kalp yetmezliği ya da Budd-Chiari sendromuna bağlı olarak,bazen kan hastalıklarına ya da bazı kanserlere bağlı olarak buyumesi. 2-Dalağın genellikle bazı kan hastalıklarına ve kanserlere bağlı olarak buyumesi.
·Pelvis ici organları :1-Over ve tuba apseleri,2-Over kistleri,3-Dış gebelik