yapay bobrek, nasıl yapılır, nedir, nakil
Bobrek hastalarına yeni bir umut olan yapay bobrek hakkında detaylı ve faydalı bilgiler paylaşıyoruz bu yazımızda Melek'ler.
Yapay bobrek, hasta insan bobreğinin gorevini ustlenmesi icin geliştirilmiş bir aygıttır. Surekli olarak beden sıvılarının bileşimini duzenleyen normal bobrek, buyukluğune gore (bir yumruktan kucuk), son derece verimli calışan bir organdir. Kanın kimyasal dengesini korur; bedenden atılacak maddeleri sidiğe taşır. Hic bir yapay aygıt, gercek bobreğin etkinliğine ulaşamaz. Hasta bobrekler, genellikle, uygun bir rejimle işlevlerini surdurebilirler; ama aşırı bozukluk ve tam yetmezlik halinde, hasta icin kacınılmaz olan erken olumden onu yapay bobrek korur. Gunumuzde bobrek nakli yaygınlaşmıştır; ama uygun bir verici bulununcaya kadar, hasta yapay bobrekle yaşatılır. Bu aygıt, genellikle, hastanelerin bobrek servislerinde ve bazen uygun bir eğitimden sonra, hastalar tarafından evlerinde kullanılır.
Dializ:
Yapay bobrek, beden sıvılarının bileşimini korumak icin dializ (beden dışı kan temizleme) işleminden yararlanır. Bu, kandaki kimyasal maddelerin yarı gecirgen zarlar yardımıyla ayrılması demektir. Yarı gecirgen zarların uzerinde bulunan kucuk deliklerden yalın tuzlar, glikoz ve zararlı maddeler obur yana gecebilir; ama kan hucreleri, plazma proteinleri ve bircok enzim ile hormonlar gecemez. Hastanın kanı, temizlenmek icin bir dializ unitesi'nÂen gecirilir. Soz konusu yarı gecirgen zar burada, kan ile dializ sıvısı denilen cozelti arasında yeralır. Dializ sıvısı, cok hassas olcumlerle belirlenmiş derişiklikte glikoz ile normal kanda bulunan tuzları icerir. Dializ işlemi boyunca, kandaki tuzların derişikliği dializ sı-vısındakilere eşit oluncaya kadar, molekuller zarın bir yanından oteki yanına gecer. Bu sırada dializ sıvısı surekli olarak pompalanır. Boylece hastanın kanı
temizlenir ve normal kimyasal dengesine kavuşur. Dializ sıvısı kanın akış yonunun tersi yonde pompalandığı zaman, kandaki yabancı maddeler daha iyi temizlenmektedir. En buyuk derişiklik farkları, kanın aygıttan cıktığı, yani yabancı madde derişikliğinin en duşuk olduğu yerde gorulur. Yapay bobreğin etkinliği, genellikle selofan ya da kuprofandan yapılan zarın gecirgenliğine bağlıdır.
İdeal bir zarın su ile organik ve iyonik maddeler icin yuksek gecirgenlikte olması, kan plazmasındaki proteinleri tutması ve orta derecedeki basınclara dayanacak kadar guclu olması gerekir. Ayrıca, kan ve beden sıvıları icin zehirli olmamalıdır. Selofan ve kuprofan zarlarda, bu niteliklerin tumu birden bulunmaz; ama ucuzdurlar ve etkinliklerini artırmak icin aygıtlarda geniş yuzeyli zarlar kullanılır. Yapay bobreklerde dializ unitesi, dializ sıvısı ile kan arasında yuzey temasının en cok olmasını sağlayacak bicimde yapılır. Bu amacla kan, zarın yuzeyine cok ince bir tabaka halinde yayılır. Dializ sıvısı iyice karıştırılır ve kimyasal dengesi surekli olarak izlenir. Sonunda, aygıtın icindeki kan, hastanın bedenine geri doner; boylece aygıtın ayarlanması icin gereken kan miktarının az olması sağlanır. Bu, ozellikle, yapay bobreğin evde kullanıldığı durumlarda onemlidir. Dializ zarlarının kullanıldıktan sonra atılacak ambalajlar halinde satılması, hem kullanmayı
cabuklaştırması, hem de enfeksiyon tehlikesini azaltması yonunden yararlıdır.
Evde dializ:
Hastaların evde yapay bobrek kullanabilmeleri icin, onlara hastanede arterio-venoz şont takılması gerekir. Bu amacla doktor iki sonda ya da kateter'den birini bir atardamara otekini de (coğunlukla el ya da ayak bileğinde) bir toplardamara yerleştirip, bunları kısa bir boruyla birbirine bağlar. Boylece, el ya da ayağa gelen kan, onemli bir yan etki doğurmadan «şontlenmiş İşlem boyunca dializ sıvısının sıcaklığı, derişikliği ve akışı surekli olarak izlenir Ayrıca dializ unitesinin cıkışındaki basınc ile hastanın kan basıncları da denetlenir. Fotoelektrik bir dedektor, dializ sıvısına kan karışıp karışmadığını denetler. Butun bu etmenlerin tumu uygun sınırlar icindeyse, dializ surdu
rulur ve hasta 6 ile 12 saat aygıta bağlı kalır. Sure dolunca kateterleri bir kıskacla kapatır; aygıttan ayırır ve aralarına plastik tupu yerleştirir. Aygıt bir sonraki dializ işlemi icin temizlenir. Bu işlem haftada iki-uc- kez tekrarlanır. İşlemin evde gereğince yapılıp yapılmadığının denetlenmesi icin, hastanın belirli aralıklarla muayeneye gitmesi gerekir; ama bunun dışında aşağı yukarı normal yaşantısını surdurebilir.