A vitamini ve A vitamini eksikliği hakkında detaylı bilgiler bu yazımızdadır Melek'ler.
A vitamini ne işe yarar ve eksikliği hangi hastalıklara yol acar; buyrun oğrenelim.
Vitaminler hakkında genel bilgi.
Vitaminler vucudumuzun metabolik olayları icin gerekli olan organik bileşiklerdir.Eksiklikleri halinde vucudumuzda birtakım problemler meydana gelir.Vitaminle vucudumuzda sentez edilemezler veya pro-vitaminlerden sentez edilirler.Bu nedenle genelde dışarıdan alınmalıdırlar.
Vitaminleri dışarıdan direk olarak veya pro-vitamin( vitamin on maddesi) olarak alırız.Vitaminleri direk olarak kullanırız.Pro -vitaminler ise vucudumuzda vitamine donuştururuz(yani aktif hale getiririz).
Vitaminler 2 ye ayrılırlar
1-Yağda eriyenler
2-Suda eriyenler
Suda eriyen vitaminler B ve C vitaminleridir.Vucutta depo olmazlar bu nedenle bu vitaminlere ihtiyac fazladır.Cunku aldığımız anda fazlası idrar yolu ile atılır.Bu nedenle de surekli almak gerekir.Bunlar toksik değildir yani fazlalıklarının vucuda bir yan etkisi olmaz.Suda eriyen vitaminler cok kolay emilirler ve kullanılabilirler.Bu vitaminle kolay bozulur ve saklanmaları zordur.
Yağda eriyen vitaminler A,D,E,K vitaminleridir .Bunların fazlalığı vucutta depo edilir.Bunlar toksik olabilir .fazlalıkları yan etki yapabilir.Sut et,unlu gıdalarda bol bulunurlar.Vucudumuzun bunlara kesin ihtiyacı vardır.Bunlar yağda erirler ve yağlarla birlikte taşınırlar.Safra pankreas salgıları eksikliğinde ,besinlerin yağlarının azlığında emilme zorlukları olabilir.fazlaları karaciğerde depo edilir.E vitamini dışındakiler toksik etki zararlı etki yapabilir.Yağda eriyen vitaminler pişirmeye dayanıklıdırlar.Dolayısıyla pişirilen gıdalar ile alınabilirler.
VİTAMİNLERİN FAYDALARI
Vitaminler vucudun bir parcası değildir.Metabolik olayları duzenlerler ve onlara yardımcı olurlar.Katalizor gorevi yaparlar.
Vitaminlerin cok az miktarları bu etkiyi gosterirler.Dışarıdan tabletler halinde vitamin alınmasına gerek olmaz.Aldığımız gıdalar ve duzenli beslenme ile ihtiyacımız olan vitamin ihtiyacına kolaylıkla ulaşabiliriz.
Aslında hepsinin latince tıbbi ismi olmasına karşın Vitaminler kolayca anlaşılması ve bilinmesi icin Harflerle ifade edilirler.A,B,C,D,E,K gibi
A VİTAMİNİ
A vitamini sadece hayvanlarda bulunur.Biz hayvansal gıdalarla bu vitamini alırız.Sut,Yumurta,balıkta bol miktarda vardır.Yağda eriyen bir vitamindir ve fazlası vucutta depo edilir.Havuc ve havuc benzeri sarı -turuncu besinlerde de pro vitamin olarak bulunur.Biz bunu vucutta A vitaminine donuştururuz. A vitamini gereğinden fazla alınırsa depo edilir ve birtakım zararlara neden olabilir.Erkeklerin 5 bin Kadınların gunde 4 bin unite A vitaminine ihtiyacı vardır.
Cok fazlası bulantı kusma ağrı iştahsızlık ve gorme bozukluğuna neden olabilir.A vitamini eksikliğinde gozde ve deride keratoz, kseroftalmi (goz akı ve korneanın parlaklığını kaybederek kuruması), foliker hiperkeratoz ( deri hastalığı) ve gece korluğu gorulur.
A vitamininin Faydaları:
1- Epitel tabakası icin son derece gerekli bir vitamindir.Derimizin ve vucudumuzdaki dokuların etrafını saran tum hucrelerin uremesini sağlayan taban hucrelerinin uzerine uyarıcı etki yapar.Epitel dokusunu sağlamlaştırır.Değişimini sağlar bu nedenle de kanseri onleyici etkisi coktur.
2-Gormemizi sağlayan pigmentlerin yapımını sağlar.Kornea tabakasını kuvvetlendirir.Goz sağlığı icin mukemmel bir vitamindir.
3-burun, goz, sindirim sistemi, akciğer ve mesane gibi yerlerdeki hucreler icin gereklidir.Bu organların salgı salgılamaları kolaylaşır ve guclenir.Yani salgı sistemi uzerinde etkilidir.
4-Kemik gelişimine ve cocuklukta diş etlerinin kuvvetlenmesine cok faydalıdır.
5-Her hangi bir yaralanmada Doku iyileşmelerini kolaylaştırır.Enfeksiyon kapma riskini azaltır.
6-Dışarıdan gelen zararlı maddeleri tutar antiosidandır.Vucudumuzu koruyucu etkiye sahiptir.
7-Vucudun savunma sistemindeki lenfositleri uyarır.Değişimlerini sağlar.Bu nedenle kansere karşı koruyucu bir etki oluşturur.
A vitamini eksikliği:
Aslında nadri oluşur.Cunku besinlerle alınabilir.Vucudumuzda da depo edilir.Eksikliğinde bu depolardan kullanılabilir.En buyuk depo yeri karaciğerdir.Alkol alınması bazı ilaclar ,E vitamini eksikliği bu vitaminin emilimini zorlaştırır.
1-Gece korluğu dediğimiz hafif karanlıkta gorme azalır.Gozlerde kuruma ve cabuk yorulma meydana gelir.
2-T -lenfsitlerde ve B-Lenfositlerde azalma olur.Bu nedenle vucudun savunması zayıflar ve hastalıklara acık hale gelir.
3-A vitamini eksikliğinde kanser riskinin arttığı saptanmıştır.
5-Ciltte ve salgı yapan dokularda kuruma oluşur.Kepeklenme meydana gelir.Akciğer ,bronşlar,ağız ici ve vaginada problemler meydana gelir.
6-Kemiklerde kalınlaşma ve bu nedenle kemiklerden gecen sinirlerde sıkışmalar olur.
7-Halsizlik, bitkinlik, uykusuzluk, tat ve koku alma duyusu bozuklukları ve iştahsızlık gorulur.
8-Dişeti hastalıkları bobrek taşları akne vs sorunlar meydana gelir.
A vitamini eksikliği nadir gorulur.Cunku karaciğerde bol miktarda depo edilen bir vitamindir.Duzenli beslenenlerde problem teşkil etmez
A vitamini fazlalığı:
A vitamininin eksikliği gibi fazlalılığının da bir zararı olabilir.
A vitamininden zengin olan Karaciğer gibi besinlerin cok aşırı tuketilmesi durumunda ve hastalık sebebi ile surekli A vitamini preparatı kullanımında A vitamini fazlalığı oluşur.Zengin ulkelerde cok daha fazla gorulen bir durumdur.
Havuc Narenciye gibi Beta karoten iceren besinlerin fazla alınması ile A vitamini fazlalığı oluşmaz.Cunku Bu durumda Fazla ise beta karoten A vitaminine donuşmez.Sadece karoten olarak biriktirilir.Buda bir zarar vermez.
A vitamini fazlalığı zehirlenme etkisi bile gosterebilir.
Belirtiler:
1-Deride kuruma , kaşıntı
2-Saclarda sertleşme ve seyrekleşme
3-Kemiklerde buyume durması
4-Dudaklarda kuruma ve catlamalar
5-Gebelikte doğumsal aksaklıklar
6-Surekli olarak gereğinden fazla alınması ile iştahsızlık,bulantı, kusma, karın ağrısı, baş ağrısı, halsizlik, huzursuzluk
7-Beyin odemine bağlı olarak baş ağrısı ,bilinc bulanıklığı
Gunluk ihtiyaclar
Besinlerle alınan karotenden A Vitamini elde edilir. Gunde alınan 10 000 - 15 000 Unite karotenden yaklaşık 5 000 Unite A Vitamini elde edilebilir. Bir erişkin icin bu miktar iki tane orta boy havuc demektir.
Bir mikro gram icin 5 Unite tabiri kullanılır.
Yaş Unite
0 - 1 1500 - 2000
1 - 3 2000 - 2500
4 - 6 2500 - 3000
7 - 10 3000 - 3500
10 - 12 4000 - 4500
Erişkin Erkek 5000 - 6000
Erişkin Kadın 4000 - 5000
Gebe Kadın 5000 - 6000
Emziren Anne 6000 - 7000
A Vitaminin Nerelerde bulunur:
Balık yağı ,Tereyağı, Yumurta,Sut, peynir, Kırmızı et,Karaciğer
Karoten olarak ise Havuc, sebze, Domates, Kayısı, Muz, patates, gibi sebzelerde bulunur