hastalıklar,aşırı titizlik,temizlik hastalığı,kadınlarda temizlik hastalığı,hijyen,tedavisi,belirtileri
‘’Ellerimi yıkamasam duramam, kıyafetlerimi temiz olduğuna inana kadar yıkıyorum, bulaşık makinesi benden iyi temizleyemez, kapı kollarına dokunamam, başkasının evinde tuvalete giremem’’ gibi takıntılarınız var mı? Aşırı temizlik duşkunluğu hastalık belirtisi…
Halk arasında temizlik hastalığı olarak bilinen Obsesif Kompulsif kişilik bozukluğu hem kişiyi hem de cevresindekileri hasta ediyor. İşte her 100 kişiden ikisinde gorulen temizlik hastalığı hakkında onemli bilgiler:
Temizlik Hastalığı Nedir?
“Temizlik hastalığı olarak adlandırılan bu hastalık aslında Obsesif Kompulsif bozukluklardan bir tanesidir. Takıntılı şekilde temizlik tutkunluğu, her şeyin kirli olduğu hissine inanma ve her şeyi surekli yıkama silme gibi eylemlerin surekli tekrarlanması temizlik hastalığı olarak adlandırılır. Bunun altında yatan sebep anksiyete bozukluğu, şuphecilik ve emin olamama hissi, saplantılı duşuncelerdir. Diğer tum takıntılarda olduğu gibi aynı sureci izler. Kişi bu bozuklukların mantık dışı olduğunu bildiği halde kendi davranışlarını engelleyemez. İstem dışı davranışlarını surekli tekrarlayarak engellemeye calışır. Saplantılı duşunceden kurtulmaya ve unutmaya caba gosterir. Fakat başarılı olamaz. Orneğin elini yıkadığı halde emin olamadığı icin tekrar yıkayabilir. Bu hastalık tedavi edilebilir bir hastalıktır. Fakat tedavi edilmediğinde ciddi sağlık problemleri ortaya cıkabilir.”
Temizlik hastalığının belirtileri nelerdir?
— Kişi surekli ellerini yıkar,
— Evi temizler,
— Eve gelen bir misafirin ardından kullandığı her şeyi temizleyebilir.
— Zamanın coğunu temizlik yaparak harcar.
— Kirli olduğunu duşunduğu her nesneyi yıkar ve temizlemeden kullanamaz.
Temizlik hastalığına etki eden faktorler nelerdir?
“Aslında takıntılara sebep olabilecek pek cok neden one surulmekteyse de kesin olarak nedeni bilinmemektedir. Biyolojik, psikolojik, cevresel faktorler neden olabilir. Ailesi cok duzenli ve titiz ya da aşırı kuralcı olan bir cocukta bu tur saplantılı duşunceler ve buna bağlı olarak saplantılı davranış bicimleri gelişebilir. Orneğin annesi cok titiz olan bir cocuk ileride temizlik hastalığına yakalanabilir. Aynı zamanda yakın bir donemde yaşadığı acı bir olay da takıntılara sebep verebilir. Orneğin vefat, iflas, boşanma gibi yaşanan zor sureclerden sonra Obsesif Kompulsif duşunceler ve eylemler gorulebilir.”
Temizlik hastalığı gibi takıntılı kişilik durumları bireyin yaşamını nasıl etkiler?
“Oncelikle kişinin sosyal ve iş yaşantısı bozulur. Aşırı temizlik tutkusundan oturu cevresindeki arkadaşları evine gelmek istemeyebilir. Kendisini bu durum karşısında mutsuz hisseder. Aynı zamanda bu tarz hastalıklarda kişi en cok kendisine zarar verir. Zamanın coğunu temizliğe ayırdığı icin zaman kaybı yaşar diğer yapması gereken hicbir şeye konsantre olamaz. Gerek ev ve sosyal cevresiyle gerekse iş ortamı ile ilişkileri bozulur. İş performansı onemli derecede olumsuz etkilenir. Evli ise eşi ve cocuğu ile iletişim bozukluğu yaşar. Kendisini temizlik yaparak surekli hırpalar, gunun sonunda yorgun ve bitkin duşer. Bir donem sonra kişi bedensel olarak da belirli rahatsızlıklara zemin hazırlamış olur. Orneğin bel, kas eklem ağrıları bu donemde ortaya cıkabilir. Aynı şekilde zamanında tedavi olunmazsa bireyde depresyon gibi psikolojik bircok rahatsızlık da ortaya cıkabilir.”
Diğer Obsesisif Kompulsif bozuklukları nelerdir?
“Surekli kontrol etme “utunun fişini cekmiş miydim, kapıyı kilitlemiş miydim, ocağı kapatmış mıydım” gibi sorular surekli sorulur. Kişide emin olamama durumu, simetrik olarak nesnelerin duzenli durmasını istemek, ihtiyac olur duşuncesi ile eşya ve giysileri biriktirmek, gunah işlemekten korkma gibi nitelendirilen bircok takıntılı davranış bozukluğu sıralanabilir.”
Obsesif-Kompulsif kişilik ile takıntılı kişilik arasındaki farklar nelerdir?
“Toplum arasında Obsesif olarak adlandırılan her kişi takıntılı kişilik bozukluğu yaşıyor olarak değerlendirilmez. Takıntılı kişilikte birey tutucu, titiz, garantici, sorgulayıcı tavırlar gosterebilir fakat bu durumdan şikÂyetci değildir. Bunu diğer kişilerden daha ustun bir ozellik olarak adlandırabilir. Hatta bu kişiler calıştıkları iş yerlerinde denetleyici ozellikleri iyi olduğu icin şef, mudur gibi konumlara getirilirler. Onlar davranışlarından şikÂyet etmeyebilir fakat cevresindekiler bu ozelliklerinden dolayı onlardan rahatsız olabilir.
Obsesif Kompulsif bozukluklarda ise tam tersi bir durum soz konusudur. Kişi kendisinde oluşan aşırı şuphecilik ve saplantılı davranışlarından rahatsız ve mutsuzdur.”
Nasıl tedavi edilir?
“ Bazı araştırmacılar bu hastalarda beynin on kısmı olan frontal kortex ile icyapılardan bazal ganglionlar arasında iletişim kopukluğu olduğunu ileri surmektedir. Tedavide amac oncelikle var olan hastalığı tedavi etmek sonra da hastalığın tekrarlamasını onlemektir. Bu amacla uc tedavi yontemi kullanılmaktadır. Secici serotonin geri alım inhibitorleri kullanmak. (Antidepresan ilaclar)Bilişsel davranışcı terapi uygulamaları TMS (Transkranial Manyetik Stimulasyon) tedavide kullanılabilir.
OKB’ de tedavi oldukca zor ve uzun solukludur. Genellikle ilaclar nispeten daha yuksek dozda ya da birkac ilac kombine şeklinde uygulanır. OKB, tedavisi zor olan bir surectir. Ancak yine de ustesinden gelinemeyecek bir hastalık değildir. Son zamanlarda ilac tedavisi ile birlikte uygulanan, TMS tedavisinin oldukca etkili olduğu gorulmektedir. TMS, sağladığı manyetik vurular ile bir nevi resetleme yaparak, frontal korteks ile bazal ganglionlar arasında ki uyumsuzluğu ortadan kaldırabilir ve boylece cok etkili ve carpıcı sonuclar verebilir.
Ayrıca, Obsesif Kompulsif bozukluklar kaygı hastalığı olduğu icin “Davranışcı Tedavi” olarak adlandırılan eğitimsel terapi yontemleri fayda sağlayabilir. Hastanın kirli olduğunu duşunduğu nesne ile temas etmesi sağlanır.
Obsesif Kompulsif bozukluklar inatcı hastalıklardır.
Yenilemeler ve gerilemeler gorulebilir. Terapi, ilac tedavisi birlikte uygulandığında daha iyi sonuclar verebilir. Ailenin davranış şekli bu konuda cok onemlidir. Aile takıntılarından dolayı kişiyi suclamamalı, bunun bir hastalık olduğunun bilincine vararak, kişiyi en kısa zamanda tedavi ettirmelidir.”
Dr. Mehmet Yavuz
Noroloji Uzmanı