Bilincsizce yapılan diyetler, bazal metobolizma hızını yavaşlatarak, kilo vermenizi engelliyor. Bu durumda da surekli “diyet yapıyorum zayıflayamıyorum” cumlesini sık sık soyleyemeye başlıyoruz. Zayıflamak icin başlanılan diyette ne kadar başarılı olacağınızı ve hangi diyeti tercih etmemiz gerektiğini metabolizma hızınız belirliyor…
Diyet yapmaya karar veren herkesin once enerji ihtiyacını doğru şekilde saptayabilmek, sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenmesini sağlayabilmek icin metabolizma hızının olculmesinin gerektiğini soyleyen Medical Park Hastaneler Grubu Goztepe Medical Park Hastane Kompleksi’nden İc Hastalıkları Uzmanı ve Obezite Kliniği Sorumlusu Dr.Yavuz Furuncuoğlu, bazal metabolizma hızıyla ilgili bilmediklerimizi anlattı.
Bazal Metabolizma nedir?
İnsanın dinlenme esnasında; hicbir hareket yapmadan, vucudunun normal fonksiyonları gorebilmesi icin (nefes almak, ic organların calışması vs. gibi) gerekli olan enerji duzeyine bazal metabolizma denir. Diğer bir deyişle dinlenme durumundaki bir kimsenin harcadığı enerji miktarıdır.
Nasıl olculur?
Bazal metabolizma hızı kullanılan oksijen miktarı belirlenerek ve oluşan kalori olculerek bulunabileceği gibi hesaplama yontemi ile de tahmin edilebilir. Diğer bir yontem kanda proteine bağlı iyot miktarını olcerek bazal metabolizma hızını gormektir. Bazı cihazlar bunu otomatik olarak olcer ve hesaplayabilir.
Hesaplama yontemi:
Erkek: (900+10xkg)xfizik aktivite katsayısıdır.
Kadın: (700+7xkg)xfizik aktivite katsayısı.
Fizik aktivite katsayısı:
Sakin gecirilen bir hayat icin: 1.2
Orta derecede hareketli bir yaşam tarzı icin: 1.5
Cok aktif yaşayanlar icin: 1.8.
Orneğin: 90 kilo bir erkek orta derecede aktif ise bazal metabolizma hızı ne olur?
900+900 =1800×1.5=2700 kalori
Neler yapılmalı?
- Gunde mutlaka en az 2-2,5 litre sıvı tuketmeye ozen gosterin.
– Kesinlikle oğun atlamayınız.
– Diyette yer alanlar dışında fazla veya eksik yemeyiniz.
– Zeytinyağlı sebze yemek tercihinizi yaparken az yağda pişmiş olmasına dikkat edin.
– Kesinlikle kızarmış sebze yemeklerini tercih etmeyin.
– Cay, kahve şekersiz olmak şartıyla -eğer başka bir neden yoksa- istenilen miktarda tuketilebilir.
– Aclık hissi duyduğunuz anda 1 kucuk havuc veya 1 kucuk avuc beyaz leblebi yiyebilirsiniz.
– Gunde bir su bardağından fazla soda tuketmeyiniz.
Bazal metobolizma hızını değiştiren etkenler
- Cinsiyet (Erkeklerde yuksek)
– Yaş (Cocuklarda yuksek)
– Vucut ağırlığı ( kilolularda yuksek)
– Kas miktarı (Kaslılarda yuksek)
– Cevre faktoru (soğukta yuksektir)
– Protein ağırlıklı beslenenlerde
– Uyku ( uykuda duşer)
-Beslenme yetersizliğinde (duşer)
Hipotiroidi metabolizmayı duşurur
Hastalıklar bazal metobolizma hızını etkiler mi?
Evet. Bazı hastalıklarda duşer, bazılarında yukselir. Yukselten durumlar: Korku, ofke vs gibi sinirsel anlar. Bunların dışında Hipertiroidi( zehirli guatr), hipofiz ve bobrek ustu bezi hastalıkları, gebeliğin son uc ayında ve bazı ilaclar bazal metobolizmayı yukseltir.
Bazal metobolizmayı duşuren durumlar ise; beslenme yetersizlikleri, uyku anı, anemi (kansızlık), bazı psikiyatrik hastalıklarda ve genetik hastalıklarda, hipotiroidi (Tiroid bezinin az calışması durumunda), hipofiz ve bobrek ustu bezi hastalıkları ile yine bazı ilaclardır.
Diyet yapanlarda bazal metobolizma hızı mutlaka olculmeli midir?
Evet. Bazal metabolizma hızı olculur. Bundan 500 kalori duşulur ve diyette uyulacak kalori miktarı cıkarılmış olur. Boylelikle katı diyet uygulanmamış olur ve fark etmeden kilo vermek sağlanır. Boylelikle uzun sure uyumlu ve sağlıklı kilo verilebilir.
Kilo verdikce bazal metobolizma hızı ne olur?
Kilo verdikce bazal metabolizma hızı duşer. Bunun bir nedeni de sağlıksız kilo vermeler nedeniyle yağ ile beraber kas kaybının da eşlik etmesidir. Bu nedenle yeniden diyet ayarlaması gerekir veya egzersiz ile kas kayıplarının onune gecmek gerekir. Ayda 4 kilodan fazla kilo vermemeye ozen gostermek gerekir. Hızlı kilo kayıplarında bu durum daha bariz olarak ortaya cıkar.