Ozellikle erkelerde gorulen horlama, gunumuzde bir cok kadınında sağlık sorunları arasında yer almaktadır ve psikolojik etkiside oldukca fazladır Melek'lerim. Peki horlama nedenleri nelerdir; buyrun aşağıda verdiğimiz bilgilerle oğrenelim melek'lerim.
Horlama uyku sırasında ust solunum yolunu oluşturan burun, yumuşak damak, kucuk dil ve dil koku gibi yapıların birlikte ya da ayrı ayrı darlıklarından kaynaklanan tatsız, rahatsız edici bir gurultu olarak tanımlanabilir. Horlama coğu zaman cevreyi rahatsız edici bir gurultu olarak algılanır, ancak kimi zaman da kişinin kendi sağlığını tehdit edici bir hastalığın belirtisi olabilir.
Horlamanın bir hastalık olduğunu kabul etmek, tedavi ve cozum yollarını aramak icin atılacak olan ilk adımdır. Genelde horlayan kişi kendi horlamasından rahatsız olmadığı icin doktora tek başına, kendi rızasıyla başvurmaz. Horlayan kişi kotu bir uyku arkadaşı olduğundan horlayan hastalar, genellikle eşleri, birlikte iş gezilerine gidip aynı odayı paylaşmak zorunda oldukları arkadaşları ve hatta komşuları tarafından doktora goturulurler. Konunun bu yonunu ele alırsak horlama kişinin kendi sağlığını ve yaşamını riske eden bir haslatık olduğu kadar sosyal olarak da bir hastalıktır.
Horlama konusundaki en onemli ayrım horlamanın ne zaman sağlık problemine yol actığının tesbitidir. Eğer uyku sırasında horlayan kişinin nefes durmaları oluyorsa ve bu soluksuz kalınan sure 10 saniyeden fazla ise bu durum da uyku apnes denilen ciddi sonuclar doğurabilecek bir hastalıktan soz etmeyi gerektirebilir.
Tıkayıcı uyku apnesi
Horlama sırasında yumşak damak ve kucuk dilin veya beraberinde dilin geriye kacıp soluğu 10 saniyeden daha fazla tıkamasına, tıkayıcı tipte uyku apnesi denir. Bu nefes alamama suresinde kandaki oksijen basıncı duşer ve kalp kanı daha cok pompalamak zorunda kalır. Sonuc olarak kalbin yuku artmış olduğundan bir sure sonra kalp ritmi bozulurken, yıllar icinde yuksek tansiyon ve kalp buyumesi meydana gelir. Kişi uyku sırasında tum bunlar olup biterken uykusunun cok kısa bir doneminde derin uyku fazına gecebilir. Gercek dinlenme ise sadece derin uyku fazında mumkun olduğundan, dinlenmeden gecen gecenin gunduzu uykulu, yorgun ve verimsiz olur. Gunduz her fırsatta uyuklamalar gorulur. Bu tip kişiler genellikle oğle aralarında oturur pozisyonda uyuklarlar.
Ozellikle konsantrasyon gucluğu olacağından, dikkat gerektiren işler yaparken uyuklamalar olabilir ve araba kullanırken kaza yapma riskleri de oldukca artar. Bundan da anlaşılacağı gibi horlama ve uyku-apne hastalığı sadece kişinin kendisini ve uyku arkadaşlarını değil toplumun diğer kişileri icin de gizli riskler iceren bir hastalıktır. Sabahları baş ağrısı ile yorgun uyanmak, gece uykusu sırasında terlemek ve ****** istekte ve gucte azalma, tansiyon ve kalp problerimleri ile son zamanlarda dalgınlıktan dolayı sık trafik kazası yapmak hastalığın sık gorulen belirtileri arasında yer alır. Uyku-apnesi hastalığının ileri evrelerinde uykuda ani olumler gorulebilmektedir.
Tıkayıcı uyku apnesinin teşhisi
Bu tip hastları teşhis edebilmek icin şikayetlerin tam neler olduğunu tesbit etmek amaclı bir test uygulanır.
Horlama ve Uyku-apnesi hastalarında en sık rastlanan şikayetler :
- Gece yuksek sesle horlam ve nefes durmalarının eşlik etmesi,
- Sabah baş ağrısıyla uyanma,
- Uyandığında kendini yorgun hissetme,
- Uykuda terleme ve aniden soluksuz kalıp uyanmalar,
- Gunduz uyuklamalar,
- Gunduz dalgınlık, konsantrasyon gucluğu,
- Sık iş ve trafik kazası,
- Azalmış ****** istek ve guc kaybı,
- Yuksek tansiyon ve kalp hastalıkları.
Tabi burada kişinin kilosu, yaşam tarzı (sportif ya da değil), beslenme alışkanlıkları, alkol kullanıp kullanmadığı son derece onemlidir. Tanı koymak icin en onemli basamak ayrıntılı ve tam kulak burun muayenesi yapılmalıdır. Tum bunlar değerlendirildikten sonra uyku laboratuarları adı verilen ve hastaların bir gece otel ortamı gibi konuk edildiği; uyku sırasında ceşitli parametrelerin olculduğu uyku testi yapılır. Uyku laboratuarı sonuclarına gore kişinin horlamasının yaşamı icin bir tehdit oluşturup oluşturmadığı anlaşılabilir ve tedavinin planlanması icin bir takım değerlerden yararlanılır.
Tıkayıcı uyku apnesinin tedavisi
Tedavi kilolu bir hastada basit bir diyetten, ileri cerrahi mudahalelere kadar geniş bir yelpaze icerir. FDA’nın onay verdiği 300 e yakın patentli horlama tedavisinde kullanılan cihaz ve ilac mevcut olup bunların bir kısmı gercekten etki gostermektedir. Ancak coğu zaman bu yontemler horlamayı engellemekle birlikte kişiye rahat bir uyku sağlayamamaktadır.
Aşırı horlayan hastalarda gurultu ile calışıp kişiyi uyandıran ve boylece horlama sesinden uyku arkadaşlarını kurtaran cihazlar bile uretilmiş, ancak bunların hepsi horlama hastasını daha da uykusuz bırakmaktan oteye gecmemiştir. En basit tedavi yontemi pijamanın arkasına bir cep dikip icine bir tenis topu yerleştirmek olarak tanımlanabilir. Boylece kişi sırt ustu yatamayacak ya sağına ya da soluna doneceği icin horlaması eğer pozisyonel horlama ise fayda sağlanacaktır. İleri derece hastalar icin uygulanan tedavi planından once basit horlaması olan erişkin hastalara onerilerden bahsedecek olursak :
- Sportif bir yaşam bicimi secmeli ve bu sayede kas tonusu arttırılmalı,
- Uyku ilacları, sakinleştirici ilaclar ve antihistaminik denilen uyku getirici ozelliği olan allerji ilacları uykudan once alınmamalı,
- Uykudan 4 saat once alkol alınmamalı,
- Uykudan 3 saat once aşırı yemek yememeli,
- Aşırı yorgunluktan sakınılmalı,
- Uykuda sırtustu yatmak yerine yana yatmak tercih edilmeli,
- Evde horlamayan kişilere once uyuması icin sure tanınmalı.
Tabi ki bu onlemler hafif horlaması olan ve pozisyona bağlı horlaması olan kişiler icin gecerli olup daha ağır horlaması olan ve yukarıda tarifini yaptığımız uyku-apne hastalığı olan hastaların tedavisi icin daha ileri tedavi yontemlerine ihtiyac vardır. Horlama tedavisi şuphesiz tanıya dayanır. Bu, burun allerjisi, burunda oluşan kemik ya da kıkırdak eğrilikleri, burunda tıkanıklığa yol acan et buyumeleri ya da mevcut bir enfeksiyonun (sinuzit gibi) tedavisi gibi ilac tedavisi ya da burun cerrahi girişimleri icerebilir. Bunun yanında sorunun yumşak damak, kucuk dil kokunde geriye kacma gibi daha aşağı seviyede olduğu tespit edilmiş olan hastalarda başka bir takım cerrahi mudahaleler duşunulebilir. Horlama hastasına ameliyat kararı verirken uyku laboratuarından elde edilen sonuclar değerlendirilerek cok ileri derecede uyku-apne hastaları cerrahi mudahaleye alınmazlar.
Genel durumu ameliyata uygun olmayan, başka bir hastalığından dolayı ameliyat olamayan ya da cerrahiden fayda goremeyecek kadar ileri hastalarda CPAP denilen pozitif basınclı bir ağız-burun maskesi kullanılmaktadır.
Horlayan kişilere tavsiye edilen, bu durumdan utanmamaları ve tedavi yolunda adım atmalarıdır. Nefes durmaları başlayıp da ciddi sağlık problemlerinin ilk bulguları ortaya cıkmış kişiler hastalık daha da ilerlemeden hemen bir kulak burun boğaz muayenesinden gecmelidirler.