Sahur ve iftarda alınan besinler, oruc tutulan saatlerde kişinin sağlık durumunu, motivasyonunu ve gunluk performansını etkiliyor. Gun boyu calışmak zorunda olan kişilerin bulundukları ortam, calışma şekli, giydikleri kıyafet ve uyku duzeni oruc tutma surecini kolaylaştıran ya da zorlaştıran faktorler arasında yer alıyor…
Memorial Ataşehir Hastanesi Dahiliye Bolumu’nden Prof. Dr. Birsel Kavaklı, ağustos sıcaklarıyla birleşen oruc gunlerinde dikkat edilmesi gereken konular hakkında şu bilgileri veriyor:
“Sıcak havanın etkisi ile oruc tutan kişiler sağlık acısından bazı olumsuzluklar yaşayabilmektedir. Uzun suren aclık suresi sağlıklı kişide ciddi bir sağlık problemi oluşturmasa da kişinin metabolizmasını olumsuz etkileyebilir. Bu etkileri şoyle sıralayabiliriz:
- Kandaki trigliseridler artar,
– Kan şekeri duşer,
– Dikkat azalır,
– Kan basıncı duşer ya da yukselir,
– Atletik performans azalır,
– Halsizlik olur,
– İş verimi azalır.
Oğle uykusu kan şekerinin duşmesini engeller
Oruc tutarken gun icerisinde “uyuma isteği” oluşması da doğaldır. Aclık hissiyle kan şekeri duştuğunden kişide uyuklama hali, halsizlik ve sinirlilik gorulebilir. Kan şekerinin duşmesini engelleyebilmek icin sahurda lifli gıdalara yer verilmesi bir onlem olabilir. Kan şekerinin duşmesinin engellenmesi ile gun icerisinde uyuklama hallerinin de onune gecilmiş olunacaktır. Sahur ve iftarda tuketilen ağır, yağlı, acılı ve baharatlı yemekler de uykuyu kacırabilir. Mumkunse vucudu ve zihni kısa oğle uykusuyla dinlendirmek gerekir.
Kronik hastalıklar oruca engel
Sağlıklı erişkinler hicbir sağlık problemi yaşamadan rahatca oruc tutabilirler. Ancak bir takım sağlık problemleri, kronik rahatsızlıkları olan kişilerin bu surecte yaşayabileceği olumsuzluklar daha da artabilir. Hipertansiyon, diyabet, kalp, karaciğer ve bobrek hastalığı olanların ya da epilepsi, migren, mide, duodenum ulseri, kanser gibi kronik hastalığı bulunanların oruc tutması sakıncalıdır. Cunku bu hastalıklar, genelde sık ve az yemek yemeği ve duzenli ilac kullanmayı gerektirir. Bu kişilerin oruc tutmaları sağlıkları acısından sakıncalı olabilir. Gun icerisinde ilac kullanma saatlerinde değişiklik yaparak oruc tutmayı duşunen hastaların ise mutlaka doktorlarına danışması ve doktorlarının izni ile dini gorevlerini yerine getirmesi gerekir. Cunku oruc tutmak, bu tur sağlık problemlerinin seyrini kotu etkileyebilir.
Taş hastaları bol sıvı almalı
Taş hastalığına yatkın olan kişilerde risk, oruc tutulan donemlerde artabilir. Bu nedenle taş hastalığına yatkın olan kişilerin, iftardan sahura kadar bol sıvı almaları gerekir. Hamilelerin, cocukların, ağır işlerde veya aşırı dikkat gerektiren işlerde calışanların oruc tutması kesinlikle onerilmemektedir.
Reflusu olanlar sahurdan hemen sonra uyumamalı
Ramazan ayı ile birlikte beslenme alışkanlıklarında da buyuk değişiklikler olur. Ancak gun boyu suren aclığın etkisiyle iftarda boş mideye birden yuklenmek ya da sahurda acıkmamak icin aşırı ve dengesiz beslenme yapmak doğru değildir. Bunlar bu surec icinde yapılan en buyuk hatalardan birkacıdır. Her zaman onerildiği gibi Ramazan ayında da amac, yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlayabilmektir. Sahurdan hafif gıdalar tuketilmelidir. Tuzlu ve yağlı yiyeceklerden sakınılmalı, lifli gıdalar ve sıvı alımına ozen gosterilmelidir.
Sahur sonrası yatıldığında baş yuksekte olmalıdır. Bu durum ozellikle reflu rahatsızlığı olan kişilerin dikkat etmesi gereken bir durumdur. Mumkunse reflu hastalığı gibi sorunları olan kişiler sahur sonrası yatmamalıdırlar. İftarda ise once hafif bir corba ile oruc acılmalı, namaz kılınacaksa kılınıp namazdan sonra iftar yemeğine yine devam edilmelidir. İftar yapıldıktan sonra tokluğun hissiyle oluşabilecek uyku en az yemekten 2 saat sonra olmalıdır. Oruc tutarken tamamen hareketsiz kalmak da doğru değildir. Hafif egzersiz ya da yuruyuşle kan dolaşımı kolaylaştırılabilir.
Uyku kalitesi ne zaman normale doner?
Ramazan’da sahura kalkmak başta calışanlar acısından uyku surelerinin kısalmasına ve uyku duzeninin değişmesine sebep olacaktır. Uyku duzeninin değişmesi bazı hormonların ritminin (ACTH ve Melatonin gibi) bozulmasına neden olur. Uyku problemleri gunluk hayatta uyum sorunlarına yol acar.
Oruc tutan kişilerin 24 saat icindeki toplam uyku surelerini, Ramazan oncesindeki gibi tutmaya calışması alınabilecek bir onlemdir. Ancak uyku acısından yaşanan bu tur problemler kalıcı bir bozukluk oluşturmadığından, uyku kalitesi oruc bittikten bir sure sonra normale doner.
Soğuk su ile duş alın, dışarı cıkmayın
Oruclu iken zaten sıvı alımı yapılamayacağı icin sıcak ortamlarda bulunmak, terlemeyi artırarak vucutta var olan suyun da kaybedilmesine ve buna bağlı olarak susuzluk hissedilmesine sebep olacaktır. Bunun sonucu olarak kanın akışkanlığı azaldığı icin risk grubunda olanlarda damar tıkanıklığı gelişebilir. Bu acıdan bakıldığında kalp ve damar hastalığı, diyabet, hipertansiyon yakınması olanların oruc tutması sakıncalıdır. Bunun icin aşırı guneşli ve sıcak havalarda sağlıklı kişilerin bile mumkun olduğunca dışarı cıkmaması onerilir. Ancak acık havada calışmak zorunda olanların acık renkli, bol, pamuklu giysiler giymesi, geniş kenarlı şapka kullanması, baş ve yuzlerini sık sık soğuk suyla yıkaması ve imkÂnı olanların gun icinde duşa girmesi alınabilecek onlemlerdir.”