Yutma gucluğune (Disfaji) ozellikle yaşlılarda olmak uzere tum yaş gruplarında yaygın olarak rastlanır. Disfaji terimi yemeklerin ve sıvıların ağızdan mideye gecmesi sırasında zorluk hissetmeyi ifade eder. Bu duruma coğu tehlikeli olmayan ve gecici olan bircok faktor neden olabilir. Yutma gucluğu nadiren tumor veya ilerleyici norolojik hastalık gibi daha onemli patolojiye işaret eder. Kısa bir sure icerisinde yutma gucluğu kendiliğinden iyileşmez ise kulak burun boğaz uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.
Nasıl yutarız ?
İnsanlar katı yiyecekleri yemek sıvıları icmek ve vucudun urettiği tukuruk ve mukusu yutmak icin gunde yuzlerce kez yutma işlevini gercekleştirirler. Yutma işlevinin dort fazı vardır:
1) Birinci faz yiyecek ve iceceklerin ciğnenerek yutmaya hazır hale getirildiği donem.
2) Ağız fazı boyunca, dil yiyecek ve icecekleri ağızın arka bolumune iterek yutma yanıtını başlatır.
3) Yutak fazında yiyecek ve icecekler hızlıca yutaktan yemek borusuna gecer.
4) Son faz olan yemek borusu fazında yiyecek ve icecekler yemek borusundan mideye gecer.
Birinci ve ikinci fazlar istemli kontrol altında oluşurken,ucuncu ve dorduncu fazlar kendiliğinden oluşur.
Yutma hastalıklarının nedenleri nelerdir?
Yutma işlevi sırasındaki herhangi bir kesinti yutma gucluğune neden olabilir. Yutma gucluğu sağlıksız dişler, uygun olmayan takma dişler veya soğuk algınlığı gibi basit nedenlere bağlı olabilir. Yutma gucluğunun en yaygın nedenlerinden biri mideden yemek borusuna geri kacıştır. Bu durum mide asitinin yemek borusundan yutağa doğru yukarı hareketinin sonucu oluşur. Diğer nedenler arasında felc, ilerleyici norolojik hastalık, trakeostomi tupu varlığı, hareketsiz ses teli, ağız, gırtlak veya yemek borusu tumoru ile baş boyun bolgesine uygulanan cerrahi operasyonlar sayılabilir.
Yutma hastalıklarını kim değerlendirir ve tedavi eder?
Yutma gucluğu inatcı ise ve nedeni bilinmiyor ise bir kulak burun boğaz uzmanı, soz konusu hastanın hikayesini ele alarak muayenesini yapacaktır.
Bu muayene, aynalar veya ozel optik sistemle goruntuleme sağlayan endoskoplar kullanarak dilin arka bolumunun, boğaz ve larenksin incelenmesi yoluyla yapılır. Eğer gerekli ise yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağı incelemesi, kulak burun boğaz uzmanı veya mide ve barsak hastalıkları uzmanı tarafından yapılır.
Bunun sonucuna gore baryumlu yemek borusu geciş filmi ile yutma mekanizması fonksiyonlarının değerlendirilmesi gerekebilir.
Eğer ozel patolojiler soz konusu ise,ust mide- barsak sistem filmi veya videofloroskopi ile beraber radyologla temasa gecilebilir. Boylece yutmanın her dort fazınında değerlendirmesi yapılır. Değişik kıvamda yiyecek ve icecekler kullanarak ve hastaya değişik pozisyonlar verdirerek, yutma yeteneğini değerlendirilebilir. Eğer yutma gucluğu felc veya ilerleyici norolojik hastalıklara bağlı ise norolog tarafından değerlendirilmelidir.
Semptomları nelerdir ?
Yutma gucluğunun semptomları şunlardır.
Ağızda tukuruk artışı
Yiyecek ve iceceklerin boğaza takılması hissi
Boğaz ve goğuste rahatsızlık hissi( Mideden yemek borusuna kacış var ise - Reflu)
Boğazda yabancı cisim veya parca hissi
Uzamış veya belirgin yutma gucluğune bağlı yetersiz beslenme ve kilo kaybı
Yutma sırasında kolayca gecmeyen yiyecek parcaları sıvı ve tukuruğe ve bunların akciğerlere aspire edilmesine bağlı olarak gelişen oksuruk ve boğulma hissi.
Tedavi yolları nelerdir ?
Neden belirlenebilmişse, yutma gucluğu tıbbi tedavi, yutma tedavisi veya cerrahi yontemlerle tedavi edilebilir.
Bu hastalıkların bircoğu tıbbi tedavi ile tedavi edilebilir. Mide asit salgısını engelleyen ilaclar kas gevşeticiler ve asit gidericiler var olan ilaclardan birkacıdır. Tedavi yutma hastalığının nedenine gore duzenlenir. Mideden yemek borusuna kacış sıklıkla beslenme ve yaşama alışkanlıklarını değiştirerek tedavi edilebilir. Orneğin :
Hazmı kolay yiyeceklerden oluşan bir diyet ile sık aralıklarla ve az miktarlarda beslenmek
Alkol ve kafeinden uzak durmak
Kilo ve stresi azaltmak
Uyku vaktinden onceki uc saat boyunca yemek yemekten sakınmak
Geceleri yatağın başını yukseltmek.
Eğer bunlar yardımcı olmazsa yemekler arasında ve uyku vaktinden once asit giderici kullanmak rahatlama sağlayabilir.
Bircok yutma hastalığı yutma tedavisinden yarar gorebilir. Yutma kaslarının beraber calışmasını sağlayan ve yutma refleksinin oluşmasını sağlayan sinirleri uyaran ozel egzersizler yaptırılabilir.
Hastalara ayrıca yutma işleminin başarılı şekilde yapılmasına yardımcı olacak vucut ve baş pozisyonlarını oğretebilir.
Yutma gucluğu olan hastalardan bazıları yetersiz beslenme problemi ile karşılaşırlar. Mesleki terapist beslenme teknikleri hakkında hasta ve ailesine yardımcı olabilir. Bu teknikler hastayı olabildiğince bağımsız kılar. Diyetisyen veya beslenme uzmanı hasta icin gerekli olan yiyecek ve icecek miktarını ve ek besinlerin gerekli olup olmadığını belirler.
Cerrahi tedavi belirli bazı problemlerin tedavisinde kullanılır. Darlık veya yapışıklık varlığında soz konusu alanın genişletilmesi gerekli olabilir. Kasların ileri derecede kasılması varlığında ilgili kasların genişletilmesi ve hatta serbestleştirilmesi gerekli olabilir. Bu yontem kas kesilmesi olarak adlandırılır ve kulak burun boğaz uzmanı tarafından gercekleştirilir.
Yutma gucluğunun bircok sebebi vardır. Eğer inatcı bir yutma gucluğunuz varsa bir Kulak Burun Boğaz uzmanına gitmeniz gerekmektedir.