Serebrovaskuler hastalık (halk arasında bilinen ismiyle inme/felc), kalp hastalığı ve kanserden sonra en sık gorulen olum sebebidir. Bu hastalık, kan damarlarının patolojik sureci sonucu oluşan her turlu anormalliği belirtmektedir. Beyin damarlarında oluşan tıkanıklık ve kanama sonucu meydana gelen hasarlar sonucu değişik şikayetler ortaya cıkabilir. Yaşayan hastaların ağır sekelli olarak (yatalak ve bakıma muhtac halde) olmalarına neden olur. Hasta sahipleri ve hasta bakıcıların ozen gostermesi ve bu gurup hastalık hakkında bilgilendirilmeleri gerekir.
A) Akut İnme Sendromu: Beyin damarlarının ani olarak tıkanması veya kanaması sonucu ortaya cıkan ve vucudun bir yarısında felc gelişmesine neden olan klinik bir tablodur. Akut inme, en sık olarak, beyin damarlarının, beyin dışı kaynaklardan (kalp ve buradan cıkan damarlardan) pıhtı atması veya kucuk damar tıkanıklıkları sonucu oluşur.
1) İskemik İnme: Beyin damarlarının bazı nedenlerle tıkanması sonucu ortaya cıkan klinik tablodur.
a) Gecici İskemik Atak: Beyin kan akımının coğu kez birkac dakika (bazı durumlarda 24 saate kadar suren) sureyle azalması sonucu oluşan norolojik bozukluktur. Gecici iskemik atak ile inmenin farkını cozumlemek hekime bağlı bir durumdur. Bu ataklar, ileride gelişecek inmeler icin uyarılar verir.
b) Embolik İnme: İnmelerin 1/4 gibi bir oranı, beyin dışı buyuk damarlardan ve kalpten gelen pıhtının beyin damarlarını tıkaması sonucu oluşur. Boylece akut inme ortaya cıkar.
c) Lakuner İnme: Kucuk damarların sulama alanındaki kucuk infarktlardır. Genellikle yuksek tansiyon gibi damar sertliği yapan kucuk damar hastalıklarında gorulur.
d) Geniş Arter Hastalığı:
-Aortik ark ateromları veya trombuslerinin beyin damar dolaşımını tıkaması sonucu gelişen inmedir.
-Asemptomatik servikal ufurum ve karotis stenozu olan hastalarda infarkt riski yuksektir. Bu hastaların %2'si her yıl bir inme gecirecektir.
(Beyin damar tıkanmasının BT ile gosterilmesi)
2) Hemorajik Bozukluklar: Beyin dokusu icine kanamadır. En sık olarak yuksek tansiyon ile ilişkilidir.
a) Subaraknoid Kanama: En cok travma veya yırtılmış kiraz benzeri anevrizma kanaması sonucu oluşan beyin zarları arasına kanamadır. Diğer nedenleri arasında koagulopatiler, mikotik anevrizmalar, arteriovenoz malformasyon, vaskulit ve sempatomimetik ilaclar bulunmaktadır. En onemli bulgusu, ilk anda cok şiddetli baş ağrısıdır ve bu ağrı diğer baş ağrılarına benzemez. Boyle bir ağrı hisseden kişiler vakit gecirmeden hastaneye başvurmalı ve bu kişilere bilgisayarlı tomografi (BT) cekilmelidir. Bu tip bir kanama tespit edildiğinde kanayan damar acilen tespit edilmeli ve hasta opere edilmelidir.
b) Beyin Kanaması: Genellikle tansiyon yuksekliği sonucu ortaya cıkan kanamalardır ve beynin ortasında derinliklerde gelişir. Bazen de arteriovenoz malformasyon dediğimiz damar yumakcıklarının kanaması ile de beynin diğer bolgelerinde gelişebilir. Bu hastaların da teşhisinde ilk adımda bilgisayarlı tomografi (BT) yapılması gerekir. Hastalığın seyri diğer inmelerdeki gibidir. Kanamanın buyukluğune gore boşaltılması gerekebilir.
(Beyin Kanaması) (Beyin damar anevrizması - baloncuk)
B) İnme Hastasına Yaklaşım: Her inme problemi ayrı bir yaklaşım gerektirir. Bir inme hastasında ortaya cıkan problemlerin herbirisiyle ayrı ayrı ilgilenmek ve buna gore tedavi yapmak gerekir.
Komadaki bir hastada, aşırı tansiyon yukselmesi veya subaraknoid kanama ya da beyin veya beyin sapı infarktı komaya neden olmuş olabilir. Bu durumda tanıya gore yol izlemek gerekir. Beyin sapında baziler arterinde tıkanma yapan pıhtının eritilmesi (trombolizis) veya beyin yarıkurelerindeki kanamanın boşaltılması bazı hastalarda hayat kurtarıcı olur ve derin komanın gelişmesini onler. Subaraknoid kanama veya beyincikteki inme sonrası gelişen hidrosefalinin drenajı iyi sonuclar verir.
Koma gelişmeden de sıklıkla inme gorulur ve buna gore inmenin tipi tetkiklerle belirlenmeli ve tedavi edilmelidir. Bu tur hastalar, yaşadığı icin, uzun donemde planlar, rehabilitasyon ve gelişebilecek başka bir inmenin onlenmesi uzerine yapılmalıdır. Burada tromboz ile embolinin ayırt edilmesi onemli ve gereklidir.
İnme bazen başka bir hastalık olarak maskelenebilir ve yanlış tanı konabilir. Sonuc olarak inme oykusuyle gelen bir hastada tamamen duzelme varsa inmenin tipini doğru belirlemek birinci adımdır. Gerekli tetkikleri yaparak tekrarını onlemek icin onlemler alınmalıdır.