Bronşektazi : Nefes borusundan akciğerlere havayı ileten bronşların dallarında (2mm’den geniş caplı olan bronşların) duvar harabiyeti nedeni ile geri donuşumsuz genişleme olarak tanımlanır.

Buna yol acan genellikle gecirilmiş akciğer enfeksiyonlarıdır. Ozellikle cocukluk cağında ağır gecirilen kızamık, boğmaca; bunun dışında gecirilen zaturre, akciğer tuberkulozu sonrasında akciğerlerin o bolumunde bronşlarda genişleme, bronş duvarında bozulma, harabiyet olur. Enfeksiyon hastalıkları dışında bronşlarda daralma veya tıkanmaya neden olan her turlu hastalık, tıkanan bolumun arkasında yine enfeksiyona yol acarak bronşektazi gelişimine zemin hazırlar. Orneğin cocuklarda yabancı cisimlerin soluk borusuna kacırılması, daha cok erişkinlerde bronş ici tumorler, bronş ici tuberkuloz hastalığı bronşlarda tıkanmaya yol acarak hastalığın ortaya cıkmasına neden olurlar.

Bunların dışında daha az oranda da doğumsal bir hastalık olarak da bronşektazi gorulebilir.

Bronşektazi radyolojik gorunumleri ve otopsi bulgularına gore 3 sınıfa ayrılmıştır.
Silendirik bronşektazi : Bronş enine kesit capı artmıştır yani bronş basitce genişlemiştir.

Varikoz bronşektazi : Bronşların aynı bacaklarda gorulen varisli damarlar gibi hem genişlemiş hem de duvarları duzensiz hale gelmiştir.


Kistik bronşektazi : Bronşlar yapısal ozelliklerini tumuyle kaybederek balon gibi yuvarlak kistik yapılar haline gelmiştir.

Belirtiler

Oksuruk ve balgam cıkarma en sık gorulen bulgudur. Oksuruğun şiddeti ve balgamın miktarı bronşektazinin yaygınlığına ( akciğerin ne kadarını tuttuğuna) ve bronşektazinin tipine gore değişir.

Genişlemiş ve yapısal ozelliklerini kaybetmiş bronşlar akciğerin savunma sistemini zayıflatarak sık sık enfeksiyonlara neden olurlar. Bu bozuk alana mikropların yerleşmesi kolay olacağından bronşektazisi olan kişiler akciğer enfeksiyonlarına sık yakalanırlar. Diğer insanlarda basit ust solunum yolu enfeksiyonlarına yol acan virus ya da bakteriler, bronşektazi hastalarında akciğer enfeksiyonlarına sebep olur.

Bronşektazi ne kadar yaygınsa hasta o kadar sık rahatsızlanır Enfeksiyon donemlerinde ateş, balgam miktarında artma, balgamın iltihaplı sarı-yeşil gorunum kazanması, kotu kokulu soluk ve kan tukurme gibi belirtiler ortaya cıkar. Onlem alınmadığı taktirde surekli tekrarlayan enfeksiyonlar akciğerlerdeki harabiyeti arttırarak hastalığın ilerlemesine neden olabilir.

Yaygın hastalığı olanlarda nefes darlığı, kilo kaybı, bobrek fonksiyonlarında bozulma ve kansızlık gorulebilir. Yaygın bronşektazisi olan hastalarda parmaklarda comaklaşma gorulebilir.

Bronşektazide akciğer grafisi bazı hastalarda hic bir bulgu vermez. Bronşektazinin kesin tanısı ince kesit bilgisayarlı tomografi ile konulur ve tomografi bulgularına gore hastalığın tedavisi planlanır.

Tedavi

Bilgisayarlı tomografide bronşektazik değişiklikler her iki akciğerde yaygın olarak goruluyorsa, ilac tedavisi ve akciğerleri korumaya yonelik tedbirler uygulanır.
Bu hastalarda enfeksiyon ataklarının olduğu donemlerde antibiyotikler mutlaka kullanılmalıdır. Bunun dışında balgamı sulandırıcı ve rahat balgam cıkarılmasını sağlayan şuruplar, balgamla kanama varsa istirahat ve kanamaya yonelik tedaviler uygulanmalıdır.

Oksurukle kanama olduğunda hasta sıcak bir şey yiyip icmekten kacınmalıdır. Ciddi kanaması olan ve hastalık yaygınlığı nedeniyle cerrahi girişim duşunulmeyen olgularda kanamanın durdurulmasına yonelik olarak kanayan damarın tıkanmasına yonelik (bronşial arter embolizasyonu gibi) radyolojik girişimsel tedavi yontemleri uygulanır. Bu yontemde bilgisayarlı tomografi cihazı rehberliğinde kanayan bronşun atardamarına bir kateter ile girilerek buraya atardamarın tıkanmasına neden olan bir madde enjekte edilir.

Belirli bir bolgede sınırlı bronşektazide ise; ciddi ve hayatı tehtid eden kanama, surekli bol miktarda balgam cıkarma, sık tekrarlayan enfeksiyonlar soz konusu ise; yani hastanın hayati tehlikesi varsa ya da yaşam kalitesi bozulmuş ise cerrahi girişim uygulanır, ameliyatla bronşektazili bolge cıkarılır. Ancak fazla yakınmaya neden olmayan sınırlı bronşektazilerde, yaygın bronşektazide olduğu gibi ilacla tedavi yontemleri tercih edilebilir.

Ayrıca ilac tedavisi uygulanan hastalara, genişlemiş bronşlar icersinde biriken balgamı cıkartılabilmeleri icin uygun postural drenaj (pozisyona bağlı drenaj=balgam cıkarma teknikleri) oğretilmelidir.

Bronşektazi hastalarının takibi cok onemlidir. Kalıcı bir hastalık olmasına rağmen, iyi bir tedavi ile enfeksiyon atakları azaltılabilir ve ilerlemesi engellenebilir; ayrıca hastanın yaşam kalitesinin duşmemesi cok onemlidir. Hastanın Goğus Hastalıkları Uzmanı Hekim takibinde olması, sigara icmemesi, grip aşılarını ve zaturre aşılarını duzenli yaptırması gereklidir.

Dr.Sevin Karala^'dan alıntıdır