Malatya geleneksel evlerinde mutfak ve kiler bulunur. Mutfak genellikle evin kuzeye bakan yonundedir. Kiler ise ya mutfağa bitişik ya da iki katlı evlerde alt katta bir bolumde bulunur. Mutfakta "Kaplık" ya da "terek" denilen raflar icerisinde kaplar bulunur. Mutfak veya kilerin bir tarafından "Aşlık"lar sıralanır. Kilerde yiyecek malzemelerinin yanı sıra kurutmalıklar, fazla eşya, buğday ve bunların elenmesinde kullanılan kalbur ve elek bulunur.
Yatakların bulunduğu yukluk bu bolumde yer alır. Ocak mutfağın bulunduğu uygun bir yerde bulunur. Ocağın bir metre uzerinde davlumbaz vardır. Zahire ve kışlık yiyecekler, kilerin serin bir yerinde muhafaza edilir. Turşular ve receller bidonlara konularak burada saklanır. Kışlık et kavurması tenekelere basılarak kilerde yerden yarım metre yuksekte bulunan uzerine sıralanır.
Yemekler, yere serilen sofra bezi uzerinde konulan siniler uzerinde yenilir.
Malatya mutfak kulturu, zengin bir gorunum arz eder ve genellikle bulgur ağırlıklıdır. Ozel gunlerde yapılan kutlama, toren, cocuk gorme, adak adama gibi gunlerde yemeklerin ceşitliliği gozlenir. Doğum yapan lohusa kadını gormeye gidildiğinde Kuymak (Herle) goturulur.
Eve misafir geldiğinde, Hıdırellez haftasında, bir ruya gorulduğunde hayıra cıkması dileğinde ise "Kombe" yapılır. Ayrıca, Hıdırellez'de "Hızır Kombesi", "Sehen Kesmesi" gibi yiyecekler yapılarak en az yedi komşuya dağıtılır. Duğunlerde yemek turleri uc ana ceşit uzerinde yoğunlaşmıştır. Bunlar; etli bulgur pilavı, tiritli yemek ve mevsimine gore meyve, cacık ve salatadan oluşur.
Olu ardından verilen yemekler ise duğunlerdeki yemek ceşitleri gibidir. Buna, "can aşı" veya "kırk yemeği" gibi genel ad verilir.
Bu tur yemeklere ek olarak "un helvası"da yapılır. Yeni bir işe başlama, eve yeni birşey alma, kemer atma gibi durumlarda kombe yapma ve kurban keserek komşulara dağıtarak geleneği surdurmektedirler.
Mutfak kulturunde onemli bir yeri ekmek ceşitleri tutar. Bunlar; tandır etmeği, yufka ekmek, kınalı ekmek, taplama ekmeği, bazlama, ekşili ekmek, ballı ekmek, otlu ekmek, pileke, donderme, taş kulluğu, tutmac, sac yuzu, yağlı ekmek, sac ustu...
Corbalar; mercimek corbası, kavurmalı erişte-bulgur corbası, tarhana corbası, kara corba, pıtpıtı corbası, gendime corbası, kulak corbası, doğme corbası, pirinc corbası, ayali corba, pirpirim corbası, kelle-paca corbası, ekşili corba, keşli corba, gurut corbası, aşure corbası, malhıta corbası vb. sayılabilir.
Kofteler; Malatya mutfağında onemli bir yer tutar. Ana malzeme bulgurdur. Malatya'da 70'den fazla kofte ceşidi olduğu bilinmektedir. Bazılarının isimleri şoyledir:
Analı-kızlı, icli kofte, sumaklı ekşili kofte, sıkmalı kofte, elmalı kofte, kurşun gecmez koftesi, gilgirikli kofte, ciğer koftesi, haşhaşlı top kofte, kel kofte, ıspanaklı dolma kofte, patatesli icli kofte, kabaklı cimdik kofte, yumru kofte, yumurtalı sıkma kofte, yoğurtlu balkabağı koftesi, etli ciğ kofte, ciğleme, mercimekli ciğ kofte, keloğlan koftesi, yavandan patlıcanlı kofte sayılabilir.
Sarma ve dolmalar: Dut yaprağı, kabak, pazı, zeytinyağlı marul sarmaları, asma yaprağı sarması, kiraz yaprağı, fasulye yaprağı sarması, pancar yaprağı sarması, soğan dolması, kabak ciceği dolması sayılabilir.
Et ve sebze ağırlıklı Yemekler: Et tiridi, kabuk aşı, buğulama, sac kavurması, tiritli patates, tiritli fasulye, patlıcan dovmesi, boranı imam bayıldı, pancar kavurması ve sebzeli yemek ceşitleri sayılabilir.
Receller-Şuruplar-Turşular: Elma, ayva, kabak, cilek, erik, gul vb. gibi turlerden recel yapılır. Yine uzumden kızılcık, vişne, erik, gul gibi turlerden şuruplar hazırlanır. Ayrıca; biber, salata lık, domates gibi sebzelerden turşu yapılır. Tatlı olarak dut helvası, uzum pestili, kopuk pestili, uzum sucuğu, pekmez, cir kavurması, peynir tatlısı, deli kız baklavası, kaymaklı kayısı tatlısı, Arapgir'in peynir helvası, Halbur tatlısı, dolma tatlısı, sutlac ve ciğdemli sutlac sayılabilir.
ALINTIDIR
1 Sayfa
Kiraz yaprağı sarma
Malatya usulu analıkızlı kufte
2. Sayfa
Ispanaklı icli kofte
Sıkma kofte
Patlıcanlısulu kofte
3 sayfa
Sebzeli kağırt kebabı
Kağırt kebabı