İc kulak kristallerinin yerinden oynaması olarak bilinen “Benign Pozisyonel Paroksismal Vertigo” (BPPV) başın pozisyonuyla aniden başlayan, kısa suren ve tum dunyayı başınıza yıkma hissi veren bir baş donmesi turudur. İc kulaktaki denge merkezinde bulunan kristallerin arka yarım daire kanallarına duşmesi ile meydana gelmektedir. Baş donmesi şikayeti ile doktora başvuran hastaların ortalama %20’si bu sorunu yaşamaktadır. Pozisyonel baş donmesi ic kulak kaynaklı olup, ozellikle belirli pozisyonlarda anormal baş donmesi algılanması ile tanımlanır. Bu durumu tetikleyen pozisyon sıklıkla “Nistagmus” adı verilen ani goz hareketlerine neden olabilir. Bu goz hareketinin ozelliği ic kulağın etkilenen kısmına gore değişir ve tanıda yardımcı olmaktadır.
Hastalığın oluşumunda ic kulakta dengenin sağlanmasında gorevli yapılardan parcaların kopması ve buna bağlı olarak bu bolgedeki sıvıların dengensinin bozulmasına neden olmaktadır. Bu parcaların neden koptuğu coğu vakada hala net olarak ortaya konulamamıştır. Travma, meniere hastalığı, otoskleroz gibi kulak rahatsızlıkları, santral sinir sistemi hastalıkları ve ic kulak tumorleri gibi nedenler bu duruma neden olabilmektedir.
Gece uykudan uyandırabiliyor
Hastalığın başlangıcı anidir ve sıklıkla baş hareketi ile tetiklenir. Bazen uykudan bile uyandırabilir. Sıklıkla şikayetleri 20- 30 saniye kadar surer ve dakikalar icinde normale doner. Bu şikayet bazen gunler ya da haftalar surebilir, nadiren de aylara veya yıllara yayılabilir. Bazı vakalarda periyodik olarak duzelip tekrarlayabilir. Bazı şiddetli vakalarda cok hafif baş hareketi bile cok ciddi bir baş donmesine neden olabilir. Diğer baş donmelerinden farklı olarak hastanın baş donmesi atakları arasında cok az şikayeti vardır veya tamamen normaldir.
Pratik bir test ile tanısı konulabiliyor
İc kulak kristallerinden kaynaklanan baş donmesini genellikle muayene ile saptanır. Tanıda bazı pozisyon testlerinden yararlanılır. Dix-Hallpike manevrası uygulanır. Bu testte hasta oturur pozisyondayken birden yatar pozisyona getirilir ve bu sırada başa belli bir pozisyon verilir. 20-30 saniye beklendikten sonra hasta oturur pozisyona alınır. Eğer tipik goz hareketleri gozlenmezse test diğer taraf icin tekrarlanır. Bu testte tipik goz hareketinin gozlenmesi tanı icin onemlidir. Manevralar ile tanı rahatca konulabildiği icin sıklıkla ek bir teste gereksinim yoktur. Bununla birlikte bu durumu diğer ic kulak hastalıklarından ayırt etmek icin bazı testler yapılabilir.
Tanı ve tedavi aynı anda gercekleştirilebiliyor
Repozisyon manevraları yuksek başarı oranı ve duşuk risklerinden dolayı genellikle ilk tedavi tercihidir. Bu manevraların değişik tipleri olup, tanı anında duşunulen ic kulak patolojisine gore duzeltici manevra tipi tercih edilmektedir. İlac tedavisi altta yatan problemi cozmeyip, maskelediği icin genellikle tercih edilmemektedir. Ayrıca hastalar ilacların sersemlik ve uyku yapıcı etkilerinden dolayı dikkat gerektiren işlerden uzak durmalıdırlar. Repozisyon manevralarından sonra 24-48 saat boyunca duz bir şekilde yatmak yerine, baş yukarıda olacak şekilde bir veya daha fazla yastıkla desteklenmiş olarak yatılmalıdır. İlk 1 hafta boyunca ani baş hareketlerinden kacınılması onerilir. Bu manevraları genelde birer hafta aralar ile birkac kez tekrarlanır. Genellikle 2’nci manevradan sonra evde egzersiz programları başlanır. Sıklıkla 6 hafta icinde hastalarda başarılı sonuclar alınmış olur.
Bazı durumlarda cerrahi yontemlere de başvuruluyor
Hastaların %3 ila 15’inde tedaviye yanıt alınamamaktadır. Bu durumda repozisyon manevralarının tekrarı onerilir. Bu vakalarda tanının tekrar gozden gecirilmesi gerekmektedir. Bazı durumlarda cerrahi tedavi gerekebilir. Cerrahi mudahale yan etkilerinin cok olmasından dolayı ilk basamakta değil yanıtsız vakalarda tercih edilir ve yuksek başarı oranları ile uygulanmaktadır.
Baş donmesi atağında yapılması gerekenler
Hemen yere uzanın ve başı hafifce kaldırın. Duşmeleri onlemek icin onlem alın.
Bol bol sıvı alın.
Vertigo ataklarında araba kullanmayın. Yuksek yerlerde veya ağır makinalarda calışma yaralanmalara neden olabilir.
Ani boyun ve baş hareketlerinden kacının.