Bobrek taşı sorunu olmayanlar bile bu durumun ne kadar sancılı olabileceğini ve taş duşurenlerin pek cok sıkıntı cektiğini duymuştur. Konuya yabancı olanlar icin ‘taş’ deyince kulağa sanki vucutta yabancı bir cisim oluşuyormuş gibi gelebilir. Oysa bu taşlar aslında vucutta normal olarak bulunan kimi kimyasal maddelerin katılaşmasıyla oluşur. Bobrekler vucutta filtre gorevi gorur ve idrar yoluyla ceşitli atıkların dışarı gonderilmesini sağlar. Kimi zaman bu atıkların bobrekte birikmesi soz konusu olur. Bobrek taşları, idrarda bulunan kalsiyum, fosfat gibi bazı minerallerin kristalleşmesiyle oluşan, katı parcalardır.
Az su icmek, obezite, cok tuzlu ya da şekerli yemek gibi başlıca nedenlerin yanı sıra bu taşların oluşumu genetik de olabilir. Bobrek taşı (veya taşları), bobrekte kalabileceği gibi, idrar yolundan aşağı doğru da gidebilir. Bu taşların buyuklukleri değişiklik gosterir.
Bobrek taşları durdukları yerde ağrıya yol acmaz ancak idrar yolunda hareket etmeye başladıklarında zor bir surec başlar. Kucuk bir taşın idrar yolunda ilerlemesi sorun yaratmaz ancak daha buyuk taşlar idrar yolunda sıkışır. Bu oldukca acı veren, kanamaya yol acabilecek ve tehlikeli olabilecek bir durumdur. Bobrek taşı oluşumunun tek bir nedeni olmadığı gibi kesin bir nedeni de yoktur ama ceşitli risk faktorleri sıralanabilir. Farklı turde bobrek taşları vardır ve taşın turune gore, oluşum nedeni de değişebilir.
Kalsiyum Alımı
Bobrek taşlarının buyuk bir bolumu, bobreklerde kalsiyum kumelenmesinden dolayı meydana gelen, kalsiyum taşlarıdır. Bu kumeler parcalara ayrılarak bobrek taşları halini alırlar ve idrar yolunda ilerlerler. İdrar yollarında ve bobreklerde biriken kalsiyum, bobrek taşlarının en buyuk nedenlerinden biri olarak bilinir.
Ancak kalsiyum bakımından zengin bir beslenme nedeniyle mutlaka bobrek taşı oluşacağı soylenemez. Kalsiyum taşlarında daha cok genetik faktorlerin rol aldığı duşunulmektedir. Yine de ailesinde bobrek taşı şikayeti olan kişiler, doktora danışarak kalsiyum ve D vitamini takviyelerini sınırlayabilirler. D vitaminin sınırlanmasının nedeni ise bu vitaminin vucudun kalsiyumu emmesine yardımcı olmasıdır. Vucut daha cok kalsiyum emdikce, bu mineralin birikme oranı da artar.
Ote yandan kalsiyumun kemikler, kalp ve sinir sistemi uzerinde onemli etkisi vardır. Bu nedenle kendi kendinizi kalsiyumdan mahrum etmemeli ve mutlaka bir uzmana danışmalısınız.
Oksalat Bakımından Zengin Besinler
Bobreklerdeki ve idrar yolundaki kalsiyum bobrek taşlarını oluştururken oksalat bileşeniyle işbirliği yapar. Cikolata, ceşitli caylar, ıspanak, pazı ve pancar, oksalat bakımından zengin yiyeceklerdir. Bobrek taşı riski taşıyanlar bu yiyeceklerden uzak durmayı duşunebilir. Bobrek taşı şikayetiyle doktora başvurduğunuzda, taşın neden kaynaklandığını oğrendiğinizde, zaten doktorunuz da tukettiğiniz yiyeceklerle ilgili bir değişikliğe ihtiyac olup olmadığını size belirtecektir.
Asidik İdrar
Bir kişinin idrarı asidik olduğunda, kalsiyumun idrar yolunda taş oluşturmasını hızlandırabilir. Diyabet hastaları ve obez kişiler, insulin direncinin bir sonucu olarak asidik idrara sahiptirler ve bu kişilerde bobrek taşları daha cok gorulur. Fazla et ve protein tuketimi de idrardaki asit oranını ve dolayısıyla bobrek taşı oluşması riskini arttırır. Gorulduğu gibi dengeli beslenmek sadece kilo sorunu olanlar icin değil, sağlıklı olmak isteyen herkes icin dikkat edilmesi gereken bir husustur. Herhangi bir besin kaynağında aşırıya kacmak, sebze ve meyveleri unutmak, pek cok sağlık sorununda onemli bir faktordur.
Genetik Faktorler
Bobrek taşı oluşumunda birkac cevresel faktorun rolu olmasına karşın bircok bobrek taşı vak’asında altta yatan genetik bir nedenin de olduğu duşunulmektedir. Ailesinde bobrek taşı şikayeti olan kişilerde de bobrek taşı gorulmesi olağan dışı değildir. Ozellikle bazı tur bobrek taşlarında bu olasılık daha da artış gosterir. Bol su icip dengeli beslenerek bobrek taşı riskinizi azaltabilirsiniz.
Enfeksiyon ve Hastalıklar
Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları bobrek taşları acısından risk doğurur. Bu enfeksiyonlara yol acan bakteriler idrardaki amonyak oranının artmasına yol acar. Yuksek amonyak seviyeleri ise ozel bir tur bobrek taşına yol acabilir.
Bunun dışında sistinuri gibi bobrek hastalıkları, tiroid hastalıkları benzeri metabolizma hastalıkları veya kronik pankreas hastalığı bobrek taşı oluşumuna zemin hazırlayabilir.
Bir tur romatizmal hastalık olan gut, vucutta urik asit oranını arttırır ve urik asit taşlarının sıklıkla oluşmasına neden olur. Urik asit taşları, kadınlara oranla erkeklerde daha cok gorulur.
Kronik bağırsak iltihabı da, sık sık bobrek taşı oluşmasına neden olan hastalıklardan biridir.
Beslenme ve Sıvı Tuketimi
Gun icerisinde yeterince sıvı almamak, bobrek taşı oluşumunda en buyuk risk faktorlerinden biridir. Az sıvı almak az idrara cıkmak anlamına gelir. Gunde bir litrenin altında idrar atılması, bobrek taşlarının oluşumuna zemin hazırlar. Sıvı almak deyince, gun icinde bol cay ve kahve icmekle bobrek taşından korunduğunuzu duşunmeyin. Hem bobrekler acısından hem de genel vucut sağlığı acısından ‘su’ icmeniz onemlidir. Genel olarak gunde 2 litre su icilmesi tavsiye edilir.
Beslenme konusunda ise bobrek taşı riski veya turune gore, doktorunuz beslenmenizden kalsiyumu, proteini ya da oksalatı azaltmanızı isteyebilir. Bu tip duzenlemeleri kendi kendinize yapmamanız ve doktor tavsiyesi doğrultusunda beslenmenizi duzenlemeniz onemlidir. Bobrek taşından korunayım derken sağlığınızı başka şekillerde riske atmak istemezsiniz.
Bunların dışında aşırı şeker ve tuz tuketmemek, dengeli beslenmek, hazır gıdalardan uzak durmak, aşırı kilo almamak bobrekler de dahil genel olarak sağlınız acısından yararlıdır.
Yaş ve Cinsiyet
Yaş, cinsiyet ya da ırk bobrek taşının ilk nedenleri arasında değildir ancak 50 yaş ustundeki erkeklerde bobrek taşına daha cok rastlandığı kabul edilir.
Bobrek enfeksiyonundan kaynaklanan bazı bobrek taşı turlerine ise kadınlarda daha cok rastlanır cunku idrar yolu enfeksiyonu kadınlarda daha cok gorulur.
Bobrek Taşları Nasıl Onlenir?
Bobrek taşlarını onlemek demek bobrek taşlarının oluşumuna yol acan şartları onlemek demektir. Ceşitli onlemler arasında en başlıca olanları burada sıralayalım:
Bol bol su icin: Bol su icmek idrarda taş oluşumuna neden olan maddelerin seyrelmesini sağlar. Gunde en az 2 litre idrar atacak kadar su icilmelidir. Suyun yanı sıra limonata, portakal suyu ya da greyfurt suyu gibi sitrat bakımından zengin icecekler de taş oluşumunu onlemeye yardımcıdır.
İhtiyacınız olan kalsiyumu alın: Beslenmenizde kalsiyuma yeterince yer vermemek oksalat seviyesinin yukselmesine ve bobreklerde taş oluşumuna neden olabilir. Ancak kalsiyumu gıda yoluyla almaya ozen gosterin zira kalsiyum destek urunlerinin de bobrek taşlarına yol acabileceği duşunulmektedir.
Sodyumu azaltın: İdrardaki kalsiyum miktarını arttıracağından sodyum bakımından zengin bir beslenme bobrek taşlarına neden olabilir. Tuz, deniz urunleri, ceviz benzeri gıdalarda sodyum bulunur. Gunluk alınması gereken sodyum miktarı 2300 miligram olarak tavsiye edilir. Bu da bir cay kaşığı tuz demektir.
Hayvansal protein alımını sınırlayın: Kırmızı et, yumurta, deniz urunu gibi hayvansal protein iceren gıdaları cok fazla tuketmek idrardaki urik asit miktarını arttırıp sitrat seviyesini duşurerek, bobrek taşlarına zemin hazırlayabilir.
Taş yapan yiyeceklerden uzak durun: Pancar, cikolata, ıspanak ve pek cok kuru yemiş oksalat bakımından zengindir. Kolalı iceceklerse fosfat icerir ki her iki madde de bobrek taşı oluşumunda etkilidir