Bitkisel urun ve vitaminler tum dunyada tamamlayıcı ve alternatif tıp alanında oldukca yaygın olarak kullanılmaktadır. Ustelik bu urunlerin, daha cok bu urunlere hic ihtiyacı olmayan kişilerce kullanıldığı gorulmektedir ve bu maddelerin kanseri onlediği, yaşlanmayı geciktirdiği one surulerek popularitesini surdurduğu gorulmektedir. Ancak yine gozlemlenmektedir ki; bu urunlerin antioksidan ozelliklerinden cok yan etkileri ortaya cıkmaktadır. Orneğin; sigara icen kişilerde A, E vitamini ve beta karoten kullanımında akciğer kanserinden olum riskinin daha cok olduğu, bunun yanı sıra yuksek doz multivitamin kullanan erkeklerde prostat kanseri, kadınlarda da cilt kanseri gelişmeye yatkınlık olduğu gozlemlenmiştir. Ayrıca tum antioksidanlar potansiyel olarak kemoterapi ve radyoterapinin etkisini azaltabilir. Bunun yanı sıra bu urunlerin coğu, karaciğerde kemoterapi ajanlarını metabolize eden enzimleri etkileyerek kemoterapi etkinliğini azaltabilir ya da yan etkisini artırabilir.
Tamamlayıcı Tıp
Bilimsel yontemlerle yapılan klinik calışmalarda guvenli ve etkin bulunan ve kanser tedavisini amaclamayan sadece kanser ve kanser tedavisinin yan etkilerini azaltmayı hedef alan uygulama şekilleridir. Genellikle tum dunyada destek tedavi yontemleri ve yaşam kalitesini artırmaya yonelik uygulamalar bu gruba girmektedir.
Alternatif tıp
Bu uygulamalar genellikle bilimsel kanıtlara dayanmayan kanserde geleneksel tıp yontemlerini reddeden ve hastalara başarılı kanser tedavisi olarak sunulan yontemlerdir. Modern tıp yontemlerini dışlayarak hasta ve hasta yakınlarını duygusal ve parasal olarak somuruden ibaret uygulamalardır.
Sık Kullanılan Bazı Bitkisel Urunlerin Etkileştiği Tedavi Ajanları ve Yan Etkileri
Isırgan (urtica dioica)
Karın ağrısı, bulantı ve karaciğer bozukluğuna yol acabilir. Bu bulgular kemoterapi ajanlarının yan etkileriyle karışıp, hastaların yanlış yonetilmelerine neden olabilir.
Sarımsak
(allium sativum garlic)
Aşırı miktarda tuketildiğinde ve ozellikle Kumadin adlı ilac kullanılıyorsa kanamaya eğilim artabilir. Kemoterapi ajanlarının da etkinliğini azaltabilir. (ozellikle Dakarbazin ile birlikte kullanılmamalıdır.)
Soya (glycine max)
İceriğindeki isoflavonlar ostrojenik hormon etkileri ile ozellikle meme ve rahim kanserinde zararlı olabilmektedir. Ayrıca yine genistein maddesi aracılığıyla da tamoksifenin etkinliğini azaltabilmektedir.
Koni ciceği, kirpi otu (echinacea)
Bu urunde; karaciğerdeki enzim sistemini etkileyerek karaciğer de yakılan ilacların etkinliğini azaltabilmektedir.
(EGFR,TKİ inhibitorleri, taksanlar, irinotekan, topotekan, siklofosfamid, vinkristin, etoposid gibi maddelerin kullanımında dikkatli olunmalıdır.) Ayrıca alerjik reaksiyona da neden olabilmektedir.
Mabet ağacı
(ginkgo biloba )
İcerdiği bileşikler pıhtılaşmayı sağlayan platelet
(trombosit) aktive edici faktor antagonisti olarak rol oynamakta ve kanamayı artırıcı olabilmektedir. Beraberinde icerdiği antioksidanlar aracılığıyla da kemoterapi ve radyoterapi etkisini azaltabilir. Ayrıca karaciğerdeki birtakım enzimleri etkileyerek ilac etkinliğinin azalması ya da ilacların yan etkilerinin artmasına neden olabilir. (Antitumor antibiyotikler, epirubicin, adriamicin kullananlarda dikkat edilmelidir.)
Yeşil cay (green tea)
Fazla miktarda alındığında bulantı, ishal, uykusuzluk yapabilir.
Cuce palmiye
(saw palmetto)
İceriğindeki hormonal maddeler nedeniyle meme ve rahim kanserinde zararlı olabilmekte ve hormon preparatlarıyla etkileşime girebilmektedir. Ayrıca bulantı, kusma, ishal, hipertansiyon ve kanamaya eğilimde yapabilir.
Ginseng (panax ginseng)
Bazı kemoterapi ilaclarının kan duzeyini artırmakta bazılarının ise azaltmaktadır. (EGFR TKİ ve yine koni ciceğinde olduğu gibi pek cok kemoterapi ajanı ile etkileşime girebildiği icin dikkatli olunmalıdır.) Yine bazı ginseng turlerinde ostrojenik madde icerdiği icin meme ve rahim kanserinde zararlı olabilir. Hipoglisemi (kan şeker duşukluğu) bulantı, ishal, uykusuzluk ve kanamaya eğilimde gorulebilir.
Kedi otu
(vallerian-valleriana officinalis)
Tamoksifen ve diğer bazı kemoterapi ajanlarıyla (etoposid, siklofosfamid) etkileşebilmektedir.
Yaban mersini
(bilberry-vaccinium myrtillus)
Kanamaya eğilimi artırabilir. Kemoterapi ve radyoterapi de ozellikle pıhtılaşmayı azaltıcı ilac kullananlarda daha da zararlı olabilir.
Kava
Kanser hastalarında ilac etkinliğinde azalmaya neden olur. Karaciğer bozukluğu olanlarda, karaciğer toksisitesi daha da artabilir.
Siyah uzum cekirdeği
(vitis vinifera)
Cok sayıda kemoterapi ajanı ile etkileşebilir. Bunlar arasında yine irinotekan, topoteken, etoposid taksanlar, vinkristin, platinler ve EGFR, TKİ vardır.
Okse otu (mistietoe)
Goğus ağrısı, hipotansiyon bulantı anafilaktik şok yapabilir.
Sarı kantaron
(st.john's wort)
Yan etkisi; bulantı ve alerjik reaksiyon, ışığa duyarlılığın artması şeklinde olup bircok kemoterapi ajanı ile ozellikle irinotekan etkisini azaltmak şeklinde etkileşime girmektedir.
Kopek balığı kıkırdağı
Kopek balığında kanser olmaz inanışıyla kullanılmasına rağmen, asıl olan bu tezin doğru olmadığıdır. Ayrıca, başta karaciğer fonksiyonlarında bozulma olmak uzere; bulantı, ishal, tat bozukluğu, şeker hastalarında hipoglisemi sık gorulen yan etkileridir. Ayrıca vit. D kalsiyum kullananlarda ve kemik metastazı olanlarda sakıncalı olabilir.