Over kistleri kabaca; habis (malign, kotu huylu) ve selim (benign, iyi huylu) olarak ayrılabilirler. En sık gorulen kistler iyi huylu olanlardır.
Yumurtalıklarda bir sorun oluştuğunda belirtiler diğer organlara gore daha azdır. Bu sebeple yumurtalık kistleri buyumelerine rağmen hicbir belirti vermezler ve ancak rutin kontroller esnasında hekim fark edilirler. Yumurtalık kistleri 25 cm gibi buyuk boyutlara ulaşsalar bile hastada karında şişkinlik dışında her hangi bir belirti oluşmayabilir.
Yumurtalık kistlerinin en sık belirtileri:
Adet duzensizlikleri (En sık verdikleri belirtidir) ,
Karında şişlik,
Karın veya kasık ağısı,
Sindirim sitemi bozuklukları (kabızlık, ağrılı dışkılama),
İdrar yolu şikayetleri: sık idrara cıkma gibi
Bazı kistler kanser olabilir. Yumurtalık kanseri riski yaşınız buyudukce artar. Yumurtalık kanserinin erken evrelerde sıklıkla hic belirtisi olmamasına rağmen onun uyarı işaretlerinin farkında olmalısınız:
Yumurtalık kanseri belirtileri
Karnın buyumesi veya şişmesi
Gecmeyen bulantı veya mide yanması
İştah kaybı
Kasık ağrısı
Bu belirtilerden herhangi birine sahipseniz doktorunuza başvurun. Yumurtalık kistleri erken saptanırsa onların neden olduğu problemlerin bircoğu tedavi edilebilir.
Yumurtalık Kisti Teşhisi
Yumurtalık kistleri sıklıkla rutin bir muayene sırasında saptanırlar. Doktorunuz buyumuş bir yumurtalık saptadığında tanıyı doğrulamak icin başka tetkikler isteyebilir:
Ultrason: Ses dalgaları kullanarak ic organların goruntusunun cıkarılıp bunun ekrandan izlenebildiği bir işlem
Laparoskopi: Bir doktorun doğrudan vucudun icine bakmasına olanak tanıyan cerrahi bir işlemdir. Laparoskop (ince bir ışıklı teleskop) ureme organlarını gozlemek icin karına yerleştirilir. Laparoskopi, kistinizi tedavi etmek icin de kullanılabilir.
Kan testleri: Kandaki maddeleri olcmek icin tetkik yapılır ve tanıyı doğrulamaya yardımcı olur. Boyle bir tetkik, yumurtalık kanseri riskini saptamak icin kullanılabilen CA 125’i olcer.
Bu testlerin bazıları, tedaviyi planlamakta yardımcı olabilecek daha fazla bilgiyi sağlar. Bazıları, sadece yuksek problem riski varsa kullanılabilir.
Yumurtalık Kisti Ceşitleri
Yumurtalık kistleri cocuk doğurma cağındaki kadınlarda oldukca sık gorulur. Coğu kist, adet dongusu sırasında değişen hormon seviyelerinden ve yumurtalıklardan yumurtaların uretilip salınmasından (yumurtlama) kaynaklanır. Bir kadın bir veya bircok kist geliştirebilir. Yumurtalık kistlerinin buyuklukleri değişkendir (bezelye kadar kucukten greyfurt kadar buyuğe).
Yumurtalık kistlerinin farklı tipleri vardır ve her tip ceşitli belirtilere neden olur. Tum kistler kanayabilir, patlayabilir, burkulabilir ve ağrıya neden olabilir. Coğu kist iyi huyludur (kanser değildir). Bununla birlikte, birkac kist kotu huylu (kanserli) cıkabilir. Bu nedenle, tum kistlerin doktorunuz tarafından kontrol edilmesi gerekir.
Fonksiyonel (İşlevsel) yumurtalık kisti
Fonksiyonel (işlevsel) kistler en sık gorulen yumurtalık kisti ceşididir. Normal yumurtlama surecinde değişen dokudan gelişir. İki tip işlevsel kist vardır, folikul (yumurta kesesi) kisti ve korpus luteum kisti. Bu kistlerin her ikisi de ya hic şikayet vermez yada cok az şikayet verir. Bu kistler birkac ay icinde kaybolurlar.
Dermoid kist
Dermoid kistler deri, kıl, yağ ve diş gibi farklı tiplerde dokulardan meydana gelirler. Her iki yumurtalıkta bulunabilirler. Dermoid kistler sıklıkla kucukturler ve belirtilere neden olmayabilirler. Bununla birlikte, buyuyup şikayet verebilirler.
Kistadenom yumurtalık kisti
Kistadenomlar, yumurtalıkların dış yuzeyindeki hucrelerden gelişen kistlerdir. Genellikle iyi huyludurlar fakat problem yaratabilirler. Kistadenomlar cok buyuyebilir ve karın organlarını tahriş edip ağrıya neden olabilirler.
Endometrioma (Cikolata Kisti)
Endometriomalar, rahim doşemesi dokusu yumurtalıklar icinde buyuduğunde oluşan kistlerdir. Bu yuzden, bu doku hormonlardaki aylık değişikliklere yanıt verir. Doku her ay kanar ve bu da onun yumurtalıkta gittikce buyuyen bir kist haline gelmesine neden olur. Endometrioma, “cikolata kisti” olarak da bilinir cunku koyu, kırmızımsı-kahverengi kanla doludur.
Endometrioma, endometriozis olarak bilinen bir hastalığa bağlıdır. Ozellikle adet kanaması veya cinsel ilişki sırasında ağrı vardır.
Coğul yumurtalık kistleri
Duzenli olarak yumurtlamayan kadınlar coğul kistler geliştirebilirler. Bu, yumurtalıkların buyuyup bircok kucuk kist icerdiği bir bozukluktur. Polikistik yumurtalık sendromu (PCOS) denen bir durumla bağlantılı olabilir. Bu durum, duzensiz adet kanamaları, kısırlık ve vucut tuylerinde artışa neden olur.
Yumurtalık Kisti Tedavisi
Kistiniz hicbir belirti vermiyorsa doktorunuz onu sadece 1-2 ay izleyebilir. Coğu fonksiyonel (işlevsel kist) bir veya iki ayda kendiliğinden gecer.
Kistiniz buyuk ve şikayet veriyorsa doktorunuz hormon (doğum kontrol hapı) tedavisi veya ameliyat onerebilir. Tedavinin şekli bircok faktore bağlıdır:
Kistin buyukluk ve tipi
Yaşınız
Şikayetleriniz
Cocuk sahibi olma isteğiniz
Yumurtalık kisti hormon tedavisi (doğum kontrol hapları)
Doktorunuz fonksiyonel (işlevsel) yumurtalık kistlerini tedavi etmek icin doğum kontrol hapları recete edebilir. Doğum kontrol haplarındaki hormonlar yumurtlamayı durdururlar. Bu yumurta keselerinin gelişmesini onler ve dolayısıyla yeni kistlerin oluşmasını durdurur. Doğum kontrol hapları, ozellikle sigara icenler ve 35 yaşından buyukler icin olmak uzere, her kadın icin uygun olmayabilir. Doktorunuz, hormon tedavisinin sizin icin uygun olup olmadığına karar vermenize yardımcı olacaktır.
Yumurtalık kisti ameliyatı
Doktorunuz kisti almak icin ameliyat onerebilir. Hangi tip tedavinin sizin icin en iyisi olduğuna o karar verecektir. Gerekli olan cerrahinin tipi ve buyukluğu bircok faktore bağlıdır. Bazen yumurtalık bırakılırken kist alınabilir (kistektomi denir). Bazı vakalarda yumurtalıkların biri veya her ikisinin alınması gerekebilir. Doktorunuz, ameliyat başlayana kadar hangi işlemin gerekli olduğunu bilemeyebilir.