Kotu huylu beyin tumorleri cevre dokuları harap eden ve coğalması tekrar edici tipte hucrelerden oluşuyor. Bazıları beyinin kendi hucrelerinden kaynaklanırken, bazıları vucudun başka bir yerinden beyine yayılarak ortaya cıkıyorlar. Başka organlardaki kanser hucrelerinden, orneğin akciğer, meme, karaciğer, mide, rahim vb. tumor hucreleri beyne gelip hastalığa yol actığı zaman buna tıp dilinde metastaz deniliyor. Tumorler beynin kendi hucrelerinden oluşursa primer beyin tumorleri adı veriliyor. Vucudun diğer sistemlerinde gelişen tumorler ise beyne sıcrayarak (metastaz) tumor oluşturduklarında metastatik beyin tumorlerinden soz ediliyor.
Kotu huylu ve beynin kendi hucrelerinden kaynaklanan beyin tumorleri vucudun diğer bolgelerine yayılmamakla birlikte, beynin veya omuriliğin uzak bolumlerine yayılabiliyor. Tumor hucreleri gozle gorulemeyecek şekilde beyin hucre lifleri boyunca yayıldıkları icin tamamen cıkartılmaları coğu zaman mumkun olmuyor. Hem hucrelerin arasından yayılması hem de beyin omurilik sıvısı yoluyla yayılmaları ile sinir sisteminin değişik bolgelerinde sorun yaratabiliyorlar.
Beyin tumorlerinin gelişme nedeni bilinmiyor. Cevresel etkenler, kalıtsal ozellikler ve viral nedenler ile değer olasılıklar araştırılıyor. Buyuk nufus topluluklarında yapılan araştırmalarda birincil beyin tumorlerinin her yıl, her yuz bin bireyden dokuzunda geliştiği saptanmış. Vucudun diğer sistemlerinden beyine sıcrayan tumorler de aynı orana sahip. Son zamanlarda metastatik tumorlerde artış ortaya cıkmıştır. Bunun değişik nedenleri bulunmaktadır. En onemli etkenler ise; kanser hastalarının yaşam surelerinin uzaması ve gelişmiş goruntuleme teknikleri sayesinde tumorlerin belirlenmesidir.
Belirtileri Nelerdir?
Belirti ve bulgular genellikle tumorun ulaştığı boyuta ve beynin etkilenen bolgesine bağlı olarak gelişiyor. Tumor buyumeye devam ederken beynin başka bolumlerini de etkileyerek yeni belirti ve bulguların oluşmasına da yol acabiliyor. Belirti ve bulgular bazen o kadar yavaş gelişir ki, tumorun buyumeye başlamasıyla tanı konması arasında uzun bir sure gecebiliyor.
Beyin icinde bir tumor geliştiğinde kafatası genişleyemeyeceği icin, tumor beyne baskı yaparak buyuyor. Kafa ici basıncının artması nedeniyle şiddetli baş ağrıları gelişiyor. Hasta sabahları baş ağrısıyla uyanıyor. Ağrı gun icinde azalıyor. Kusma da en sık gorulen diğer belirtiyi oluşturuyor. Hasta genellikle sabah uyandığında kusmaya başlıyor. Genel bir durgunluk ve uyuşukluk hali oluşuyor. Hareketlerin eşgudumu bozuluyor. Değişik tipte sara nobetleri ortaya cıkabiliyor.
Bunların yanı sıra, tumorun yerleşim yerine gore gorme bozuklukları, kulakta cınlama veya sağırlık, koku duyusunun kaybolması, konuşma bozuklukları, vucutta kol ve bacakta kuvvetsizlik gibi pek cok yakınmalar da gelişebiliyor.
Risk Faktorleri Nelerdir?
Birincil beyin tumorleri her yaşta gorulebiliyor. Metastatik beyin tumorleri ise daha cok erişkinlerde ortaya cıkıyor. Birincil beyin tumorleri 15 yaşına kadar olan cocuklarda, kanserden kaynaklanan olumlerin ikinci en sık nedenini oluşturuyor. Ozellikle ilk 10 yaş icinde bu tumorler karşımıza oldukca sık cıkıyorlar.
Ayrıca 15-34 yaş arası erişkinlerde kanser kaynaklı olumlerin ikinci en sık nedeni olarak ifade ediliyor. Birincil beyin tumorleri 35-54 yaş arası erişkinlerde kanser kaynaklı olumlerin ucuncu en sık nedeni.
Beyin tumorlerinin kesin oluşum nedeni bilinmiyor. Radyasyon, bazı kimyasallar, virusler, kromozom değişiklikleri gibi bazı etkenlerden bahsedilebilir.
Nasıl Tedavi Ediliyor?
Beyin tumorlerinin tedavisi beyin cerrahı, radyasyon onkoloğu ve medikal onkolog gibi hekimlerin ve deneyimli hemşirelerin gerekli donanıma sahip olarak bir arada calışmalarını gerektiriyor.
Tanıya yonelik değişik incelemeler sonrasında bir ya da daha cok tedavi yontemi gundeme gelebiliyor. Beyin tumorlerinde başlıca tedavi yontemlerini cerrahi girişim, ışın tedavisi ve kemoterapi oluşturuyor. Bu yontemlerden herhangi biri tek başına ya da bir arada uygulanabiliyor.
Cerrahi Girişim: Beyin tumorlerinde ilk tercih edilen ve en etkili tedavi yontemi cerrahi olarak tumorun cıkartılmasıdır. Gunumuzde gelişen teknoloji sayesinde tumor cerrahisi cok buyuk ilerlemeler kaydetmiştir. Ameliyat mikroskobu sayesinde en derin ve hassas yerlerdeki tumorleri cıkartmak mumkundur. Bununla beraber Noronavigasyon cihazı kullanımı ile ozellikle derin yerleşimli ve kucuk tumorleri cıkartmak artık daha kolaylıkla yapılmaktadır. Navigasyon cihazının bilgisayarına yuklenen uc boyutlu hasta goruntuleri yardımıyla, normal beyin dokusuna en az hasar verilerek ve daha kucuk kesiler kullanılmaktadır. Boylece daha onceleri ulaşılamaz denilen pek cok tumorun cıkartılması mumkun hale gelmiştir. İyi huylu bir tumorde yapılan ameliyatla tumor tamamen cıkartılmakta ve hasta sağlığına kavuşmaktadır. Kotu huylu beyin tumorleri komşu dokulara yayılırlar. Bu nedenle sınırları net olarak ayırt edilemiyor. Kotu huylu olması veya yerleştiği bolge nedeniyle bazen tumorlerin tamamı cıkartılmamakta, bir kısmı yerinde bırakılmaktadır. Bu şekilde tumorun kısmen cıkartılması ile hem hastanın şikÂyetleri azaltılmakta ve kafa icinde basınc duşurulmektedir. Ayrıca, geriye kalan kucuk tumor kitlesi diğer tedavi yontemlerine daha iyi yanıt verir hale gelmekte ve doku tanısı alınarak hastalığa kesin tanı konmasını sağlanmaktadır. Ancak cerrahi girişimle tumorun buyuk bolumunun cıkartılması, hastanın yaşam suresini uzatıcı ve kalitesini artırıcı etki yapıyor. Cıkartılan kitlenin patoloji uzmanları tarafından değişik boyama teknikleri kullanılarak mikroskop altında incelenmesiyle hucre tipi kesin olarak belirleniyor.
Işın tedavisi: Tumor hucrelerinin coğunluğu ışın tedavisine duyarlıdır. Işın tedavisi tumor hucrelerinin normal dokulara zarar vermeyecek şekilde oldurulmesi esasına dayanıyor ve uygulamada geleneksel ışın tedavisi, tumor ici ışın tedavisi ve Cyberknife® gibi ceşitli yontemlerden yararlanılıyor. Bu yontemlerin kendilerine ozgu avantajları ve dezavantajları bulunuyor.
Kemoterapi: Tumor hucrelerini oldurme ozelliğine sahip ilaclar kullanılarak uygulanan tedavi yontemi. Kemoterapi cerrahi tedavi veya ışın tedavisi oncesinde ve sonrasında uygulanabiliyor. Hangi ilacların, bir arada nasıl kullanılacakları tumor tipine gore değişiklik gosteriyor. Bu noktada onkolog ve beyin cerrahının işbirliği buyuk onem taşıyor.