Yuzerken kullandığınız bone ve gozlukler kaşıntı yapıyorsa, bebeğinize verdiğiniz emzik onu rahatsız ediyorsa, balon şişirirken hapşırık ve oksuruk nobetlerine tutuluyorsanız bu, lateks alerjiniz olduğu anlamına gelebilir. Suadiye Memorial Tıp Merkezi Alerji ve Goğus Hastalıkları Bolumu�nden Uz. Dr. İlkay Keskinel, gunluk hayatta kullandığımız pek cok urun ve materyalin neden olduğu �Lateks alerjisi� hakkında bilgi verdi.

Hayatta Karşılaştığımız Lateks Kaynakları Nelerdir?

Lateks, �Hevea brasiliensis� adlı kaucuk ağacının sute benzer ozsuyudur. Pek cok sentetik kaucuk turune de �lateks� ismi verilmekle beraber, bunlar alerjik reaksiyona yol acan proteinler icermez.

Paket lastikleri, korseler, yuzucu boneleri ve gozlukleri, prezervatifler, bebek emzikleri, balonlar, oyuncaklar, toplar (tenis, basketbol�), silgiler, yapıştırıcılar, halı altlıkları, telefon kordonları ve elektronik cihazların tuşları (bilgisayar klavyesi, hesap makinesi gibi) gunluk hayatta karşılaştığımız lateks kaynaklarını oluşturur. Bunun dışında tıbbi girişimlerde kullanılan eldivenler, diş hekimliğinde kullanılan kimi malzemeler, bazı enjeksiyon arac-gereci, oksijen maskeleri, idrar sondaları ve bandajlar da lateks icerir. Ayrıca araba lastiklerinin asfalta teması sonucu atmosfere yayılan lateks parcacıkları da şehir havasında bulunmaktadır. Bu parcacıklar, solunum yoluyla akciğerlere girebilecek kadar kucuktur. Havayoluyla alınan lateks parcacıkları latekse karşı duyarlanmaya neden olur.

Kimler Lateks Alerjisi Riski Altındadır?

�Spina bifida� adı verilen bir omurga gelişim sorununda, doğumsal idrar yolu problemleri olanlarda ve sık cerrahi girişim gecirenlerde yoğun olarak latekse maruz kalmaları nedeniyle lateks alerjisi riski fazladır (yuzde50 kadar). Lateks eldiven kullanan sağlık personelinde (doktorlar, hemşireler ve laborantlar gibi) risk yuzde10 civarındadır. Mesleği gereği latekse maruz kalanlarda da (orneğin kaucuk sanayi calışanları ya da lateks eldiven kullanan kişiler) risk genel topluma gore artış gostermektedir. Bu kişilerin ozellikle alerjiye eğilimli oldukları da biliniyorsa, lateks icermeyen urunleri tercih etmeleri yararlı olacaktır.

Lateks Alerjisinin Belirtileri Nelerdir?

Kişiden kişiye ağırlığı değişmekle beraber, ciltte dokuntu, kızarıklık; gozlerde kızarma, sulanma ve kaşıntı, hapşırık, oksuruk, nefes darlığı, burun akıntısı ve şok gorulebilir.

� Dokuntu ve kızarıklık gibi belirtiler daha cok lateks iceren urunlere temas sonucu ortaya cıkar. Nefes darlığı gibi solunum yolu şikayetleri ise lateksin hava yoluyla alınmasıyla gorulur. Orneğin, lateks eldivenlerde kullanılan pudraya lateks proteinleri yapıştığından eldiven elden cıkarıldığında bunların havaya yayılmasıyla belirtiler ortaya cıkabilir. Ameliyathane ve yoğun-bakım unitelerinde bu alerjenik pudranın bol miktarda bulunduğu saptanmıştır. Ağır reaksiyonlar daha cok bedenin nemli bolgelerine ya da cerrahi sırasında ic organlara lateks temasıyla gelişir. Bunun nedeni, alerjenin nemli yuzeylerden vucuda daha hızlı girmesidir.

Bazı besinlerle lateks alerjisi olan kişilerde alerjik şikayetler gorulebilir. Buna �capraz duyarlılık� denir. Capraz duyarlılığın nedeni, kaucuk yapısındaki kimi proteinlerin bazı besinlerdeki proteinlerle benzerlik gostermesidir. Bu tur besinler arasında kivi, avokado, kestane, muz, mango, kavun, domates ve daha nadiren elma, armut, uzum ve şeftali sayılabilir.�

Lateks Alerjisi�ne Tanı Koyma

Deri testi ya da kan testi ile lateks alerjisi tanısı konabilir. Kaucuk iceren urunlerle temas sonrası yukarıdakilere benzer yakınmaları olan kişi hekime başvurmalı ve gereğine gore uygulanacak tanı yontemi secilmelidir.

Tedavide İlk Basamak, Sorunun Farkında Olmak

Lateks alerjisi olduğu saptanan kişi, lateks iceren urunlerden uzak durmalı ve sorunun farkında olmalıdır. Coğu lateks iceren urunun yerine lateks icermeyen eşdeğerlerinin piyasada bulunabileceği unutulmamalı ve alerjisi olan kişi, uzerinde lateks alerjisi olduğunu belirten bir kunye/kolye ya da yazılı dokuman ve cerrahi girişimlerde gerekebilecek lateks icermeyen eldiven bulundurmalıdır.

Lateks alerjisi olan kişilerin cerrahi girişim oncesi, hekimi bu konuda uyarmaları onerilir. Ameliyat oncesi bu durum bilindiğinde anestezist ve cerrah gerekli tedbirleri alacaktır.

Lateks, elbette sağlık personeli icin de risk oluşturmaktadır, ancak hekim ya da diğer sağlık personeli, buyuk olasılıkla zaten kendi lateks alerjisinin farkında olduğundan buna yonelik onlemleri alacaktır.