Nefes alma sırasında ses telleri acılır. Konuşma sırasında ise ses telleri kapalıdır ve akciğerlerden cıkan havayla titreşerek sesin oluşmasını sağlarlar. Ses telleri ne kadar sıkı kapanırsa ve ne kadar inceyse o kadar hızlı titreşirler ve ses de o kadar ince olur. Ses telleri uzerinde şişlik bulunması halinde kapanmaları, dolayısıyla da cıkan ses duzgun olmaz.
Ses kısıklığının ceşitli nedenleri vardır. Bunların coğu ciddi sağlık problemlerine neden olmazlar ve kısa surede duzelirler. Ses kısıklığının en sık nedeni "akut larenjit"tir. Akut larenjit, soğuk algınlığı ve diğer ust solunum yolu enfeksiyonları sırasında, ya da aşırı bağırmaktan kaynaklanan ses zorlamalarında ortaya cıkar.
Daha uzun sureli ses kısıklıklarının nedeni genellikle sesin uzun sureyle aşırı ve zorlanarak kullanılmasıdır. Bu tur ses kullanma alışkanlığı, ses telleri uzerinde nodul adı verilen ve ses kısıklığına neden olan kucuk şişliklerin ortaya cıkmasına neden olur. Noduller genellikle sesini profesyonel nedenlerle uzun sure, ancak hatalı teknikle kullanan kişilerde (şarkıcılar, oğretmenler, politikacılar gibi) gorulur. Ses tellerinin birbirlerine surekli normalden fazla kuvvetle carpmasına bağlı olarak gelişen noduller, ses eğitimi ile ses kullanma alışkanlığı duzeltilmediği surece kendiliğinden kaybolmazlar. Aşırı bağırmayı takiben gelişen akut larenjit sırasında ses teli icine kucuk kanamalar meydana gelebilir; bu aşamada ses dinlendirilmediği taktirde bu kanama polip adı verilen tek taraflı ses teli şişliklerine donuşebilir ve surekli ses kısıklığına neden olur.
Erişkinlerde ses kısıklığının sık gorulen nedenlerinden birisi de yemek borusu ile midenin birleştiği noktadaki bir adelenin zayıflığına bağlı olarak, mide icindeki asitli sıvının yemek borusundan gırtlak seviyesine yukselerek ses tellerini tahriş etmesidir; buna larengofarengeal reflu adı verilmektedir. Ses kısıklığı ozellikle sabahları fazladır ve gun icinde azalır. Ses kısıklığı ile birlikte boğazda takılma, yabancı bir madde varmış hissi ve sık boğaz temizleme alışkanlığı da sık gorulen belirtilerdir. Reflu nedeniyle ses kısıklığı olan hastaların pek coğunda mide ile ilgili şikayetler yoktur.
Sigara icimi, ses kısıklığının bir diğer nedenidir. Sigara, gırtlak kanserleri ve yutak kanserlerinin gelişmesinde onemli bir risk faktoru olduğundan duzelmeyen ses kısıklığı olan ve sigara icen kişilerin bir Kulak-Burun-Boğaz hastalıkları uzmanına muayene olmaları gerekir.
Ses kısıklığının daha nadir nedenleri arasında allerji, hipotiroidi ve ses teli felcleri sayılabilir. Bircok insanda doğal yaşlanma ile birlikte bir miktar ses kısıklığı ortaya cıkabilir.
Ses kısıklığının tedavisi icin kime muracaat edilmelidir?
Ses kısıklığı iki haftadan uzun surerse ve belirli bir nedeni yoksa bir Kulak-Burun-Boğaz hastalıkları uzmanına muayene olmanız gerekir. Sesle ilgili problemler, ideal olarak sesle ilgili fonksiyonlar ve sorunlarla uğraşan profesyonel bir ekip tarafından değerlendirilmeli ve tedavi edilmelidir. Boyle bir ekipte Kulak-Burun-Boğaz hastalıkları uzmanı, ses ve kouşma patoloğu, muzik-şan-diksiyon oğretmenleri yer alır. Ses bozuklukları, bu uzmanlardan herbirinin katkısı olabilecek farklı ve karmaşık ozellikleri bulunabilir.
Kulak-Burun-Boğaz hastalıkları uzmanına ne zaman muayene olmak gerekir?
Ses kısıklığı 2-3 haftadan uzun surerse,
Ses kısıklığı ile birlikte aşağıdaki belirtiler varsa:
Soğuk algınlığı gibi belirli bir neden yokken ağrı bulunması,
Oksurukle kan gelmesi,
Yutma gucluğu,
Boyunda şişlik,
Birkac gunden uzun suren tam ses kaybı veya seste şiddetli değişiklik olursa.
Ses kısıklığında nasıl bir inceleme yapılır?
Ses kısıklığı nedeniyle muracaat ettiğinizde, Kulak-Burun-Boğaz hastalıkları uzmanı sizden şikayetinizle ve genel sağlık durumunuzla ilgili bilgiler isteyecektir. Daha sonra bir ayna yardımıyla ağız icinden gırtlağınızı ve ses tellerinizi gormeye calışacaktır. Bu yeterli olmazsa, burundan gecirilen veya ağız icinde tutulan ve endoskop adı verilen optik cihazlarla ses telleriniz gorulmeye calışılacaktır. Gerektiğinde, bu işlemler sırasında elde edilen goruntuler bir video banda kaydedilerek daha sonra tekrar incelenmek uzere saklanacaktır. Muayenede kullanılan bu yontemler hasta icin cok zor değildir ve hastaların coğu muayeneye kolay uyum sağlamaktadır.
Ses bozuklukları nasıl tedavi edilir?
Ses bozukluklarının tedavisi, ses kısıklığının nedenine gore değişir. Ses kısıklığına neden olan durumların coğu, ses istirihati ve doğru ses kullanma alışkanlığını kazanmakla duzelirler. Kulak-Burun-Boğaz hastalıkları uzmanınız size ses kullanımı ile ilgili bilgiler verebilir, eğitim icin sizi ses ve konuşma patoloğuna gonderebilir, veya polip gibi gorunur bir neden varsa ameliyatla tedavi onerebilir. Ozellikle ameliyatla tedavi onerilenler olmak uzere, ses sorunu olan butun hastalardan sigara icmemeleri ve sigara dumanı bulunan ortamlardan kacınmaları, bol su icmeleri istenir.
Ses ve konuşma patologları, bazı ses bozukluklarında sesi doğru kullanma tekniğini oğretmeye ve varsa yanlış tekniği ortadan kaldırmaya calışırlar. Bazı hastalardaki sorun, sigara icimi ve bağırma gibi ses kullanımı acısından olumsuz alışkanlıkların bulunmasıdır. Buna benzer durumlarda hastanın ses cıkartma tekniği duzeltilerek ses kalitesi duzeltilmeye ve varsa noduller tedavi edilmeye calışılmaktadır.
Sigara iciyorsanız bırakın
Kafein (kahve, kolalı meşrubatlar) ve alkol kullanımından kacının
Sigara dumanı bulunan ortamlardan kacının
Bol su icin
Evinizin havasını nemlendirin
Gıdanıza dikkat edin - Baharatlı gıdalardan kacının
Sesinizi uzun sureyle ve yuksek şiddette kullanmayın
Ses kısıklığı olduğunda sesinizi dinlendirin