Yakın zamanda yayımlanan bir değerlendirme, zatulcenp icin teşhis ve tedavi stratejilerini anlatıyor. Doktorlar, ploretik goğus ağrılı(nefes alıp vermeyle artan, ince, batıcı ağrı) butun hastalara hastalık kaydı, fiziksel muayene ve goğus radyografisi oneriyor.
Bethesda’daki (Maryland, ABD) Sağlık Bilimleri Birleştirilmiş Hizmetler Universitesindeki araştırmacılar, “Zatulcenp, akciğer zarı iltihabıdır, genelde aynı ploritik ağrıyla sonuclanır ve ceşitli olası nedenleri vardır,” diye yazıyor. “Zatulcenp” terimini kullanmak, vaka ve ‘ploritik ağrı’da belirtiyi tarif etmek icin daha doğru. Ploritik ağrı zatulcenbin esas ozelliği, dolayısıyla bu makale, ploretik ağrının fizyolojisiyle klasik belirleyici ozelliklerini inceleyerek, hastanın muayenesi ve hastalığın teşhisi yoluyla zatulcenbin ceşitli nedenlerini kontrol etmeye yoğunlaşıyor.”
Ploritik ağrının nedenleri hafif, kısa sureli durumlardan yaşamı tehdit eden hastalıklara kadar değişiklik gosterir, mesela ploretik ağrıyla acil servise gelen hastaların %5 ila %20’sinde akciğer embolisi vardır. Ploretik ağrıyla ilişkilendirilen diğer klinik teşhisler arasında; perikardit, miyokard enfarktusu ve pnomotoraks bulunur. Uygun değerlendirmelerle, nedenin hangisi olduğu keşfedilmelidir.
Ploretik goğus ağrısının nedeni akciğer embolisi, miyokard enfarktusu, pnomotoraks, perikardit ve zaturreeden biri ise, koyulabilecek teşhisler şoyledir:
Kalple ilgili nedenler: Post kardiyak injuri sendromu, post miyokardiyal enfarktus sendromu (Dressler sendromu) ve postperikardiyotomi sendromu (postkommisuromi sendromu).
Toksik maruziyet: Asbestoz ve amiodoron, bleomisin, bromokriptin, sikofosfamit, metotreksat, metiserjid, minoksidil, mitomisin, oksiprenolol, praktolol, prokarbazin ve skleroterapotik unsurlar iceren ilaclar. Lupus ploreziye neden olan ilaclar arasında hidralazin, prokianamid ve kinidin bulunur.
Sindirim sistemiyle ilgili nedenler: İnflamatuvar bağırsak hastalığı ve spontan bakteriyel plorit (kuru iltihap).
Genetik nedenler: Ailevi Akdeniz ateşi.
Hematolojik-onkolojik nedenler: Kotucul tumor ve orak hucre hastalığı.
Bulaşıcı nedenler: Viral (adenovirus, Coxsackie virusleri, sitomegalovirus, Epstein-Barr virusu, grip, kabakulak, parainfluenza ve respiratuar sinsityal virus), bakteriyel (Akdeniz benekli ateşi ve parapnomonik veya tuberkuloz plorit), parazitik (amibiyaz ve paragonimiyaz).
İltihaplı tepkisel nedenler: Eozinofilik plorit.
Bobrekle ilgili nedenler: Kronik bobrek yetmezliği ve bobrekte kapsuler hematom.
Romatolojik nedenler: Lupus plorit, romatizmalı plorit, Sjorgen sendromu.
Ploretik goğus ağrılı butun hastalar; gecmiş kayıtları, fiziksel muayeneleri ve goğus radyografisiyle değerlendirilmelidir. Elektrokardiyografi, ozellikle miyokardiyal enfarktus, akciğer ambolisi veya perikarditten şupheleniliyorsa yararlıdır. Ploretik ağrıyla ilişkilendirilen bu belirleyici teşhisler dışarıda bırakıldığında, zatulcenp teşhisi konulur.
Zatulcenbin ceşitli nedenleri arasında viral zatulcenp en yaygın olanıdır. Bazı hastalar, başka nedenler arayan ek tanısal testlerden yararlanabilir.
Esas nedeni hedefleyen ozel tedavilere ilaveten, zatulcenp tedavisi genellikle steroid yapıda olmayan iltihap onleyici ilaclarla (NSAID’ler) ağrı kontrolunu de icerir.
Yerine getirilmesi gereken belli başlı ozel tavsiyeler şunlar:
Zatulcenp teşhisi konmadan once, yaşamı tehdit eden ploretik ağrının nedenlerini teşhis etmek ya da elemek icin, ayrıntılı bir gecmiş incelemesi ve fiziksel muayene yapılmalıdır.
Pulmoner emboli, yaşamı tehdit eden ploretik goğus ağrısının en sık gozlenen nedenidir; bu, ploretik goğus ağrısı butun hastalarda goz onunde tutulmalıdır. Değerlendirmede gerekli klinik karar kuralları, D-Dimer testi ve goruntuleme calışmaları yer almalıdır.
Ploretik ağrılı hastalar, altta yatan zaturreeyi teşhis etmek ya da elemek icin goğus radyografisi yaptırmalıdır.
Ploretik ağrı icin NSAID’ler verilmelidir.
Son değerlendirme gosteriyor ki NSAID’ler, post kardiyak injuri sendromlu hastalarda ilk tedavi tercihidir, kortikosteroidlerse genellikle NSAID’lere toleranssız veya tepki vermeyen hastalarda kullanılır. Lupusun yanı sıra ploritli hastalara ağızdan alınan kortikosteroidler tavsiye edilir ama bunların, romatoid ploritin seyrini etkiledikleri gorulmemiştir.
Tuberkuloz plorit, iltihap ve fibrozisle ilişkilendirilse de, sistemik kortikosteroidlerin tuberkuloz plorit tedavisindeki rolu tartışmalıdır. HIV’ye yakalanmamış hastalarla yapılan rastgele ve yarı rastgele calışmaların kucuk bir kısmı, kortikosteroidlerin; kalıcı akciğer faaliyetinde temel değişiklik bakımından, steroidlerden hic etkilenmediğini gostermiştir. Bu calışmalar, goğus zarı sızıntısı, kalınlaşması veya yapışması olan hasta sayısının azalması bağlamında onemli bir yarar sağlamasa da kanıtlar, steroidlerin etkili bir tedavi olup olmadığını belirlemede yetersiz kalmıştır.
Doktorlar, konunun mali durumla ilişkisine dair hic acıklama yapmamayı tercih etmişlerdir.
Calışmanın onemli noktaları
Ploretik ağrılı hastaların değerlendirilmesi, yaşamı tehdit eden rahatsızlıkların goz onunde bulundurulmasıyla başlamalıdır. Acil servise gelen ploretik ağrılı hastaların %5 ila %21’inde akciğer embolisi olabilir. Miyokard enfarktusu ve pnomotorak da, ploretik ağrılı hastalar arasında onemli tanısal varlıklardır. Ploretik ağrının butun bu potansiyel ciddi nedenleri dakikalar ya da saatler icinde gecer; kotucul tumorler, romatoid artrit veya tuberkulozsa gunler veya haftalarca suren ploretik ağrıya yol acabilir.
Klinik gorunume gelince, ploratik ağrı genelde keskindir ve hareketle kotuleşir. Coğu hasta, ağrılı alanın hareketini kısıtlayan bir konum alır.
Ploretik ağrının sırt ustu konumdan dik konuma gecince hafiflemesi perikarditte klasiktir. Ploretik goğus ağrısıyla bağlantılı nefes darlığı yaşanıyorsa, genellikle bu durum akciğer embolisi, pnomotoraks ve zaturreeye işaret eder. Ploretik ağrı miyokard enfarktusun bir ozelliği değildir ama kardiyak iskemili bazı hastalar bu tur ağrı yaşayabilir.
Ploretik goğus ağrılı butun hastalar gecmiş kayıtlar, fiziksel muayene ve goğus radyografisiyle değerlendirilmelidir. Gecmiş kayıtlarında veya fiziksel muayenesinde miyokard enfarktus, akciğer embolisi veya perikardit gorunen hastalar elektrokardiyogram yaptırmalıdır. Wells kriterleri gibi standart kriterler ve de D-Dimer testi, akciğer embolisini elemek icin kullanılabilir. Perikardit, elektrokardiyogramda diffuz konkav, genellikle yukarı ST-segment ve PR-segment depresyonuyla ilişkilendirilir.
Zatulcenp genelde ceşitli viruslerin bir tanesinin enfeksiyonuyla beraber ortaya cıkar. Zatulcenp, genellikle romatoid artridin başlangıc belirtisi olmaz. Romatoid artrit, goğus zarı sıvısının duşuk glikoz seviyesi ve yuksek laktat dehidrogenazla ayırt edilir. Ailevi Akdeniz ateşinde ise tekrarlayan ateş, genellikle zatulcenp, eklem ağrısı ve yılancık benzeri deri hastalığıyla ilişkilendirilir. Zatulcenbin başka nadir nedenleri arasında post kardiyak injuri sendromu ve tuberkuloz plorit de bulunur.
NSAID’ler, zatulcenp tedavisinin ana dayanağıdır. Narkotikler de ek ağrı kontrolu icin kullanılabilir. Doktorlar, zatulcenpten sorumlu esas nedeni de tedavi etmelidir. Kolsişin, ailevi Akdeniz ateşinde geniş olcude kullanılan bir tedavidir. Sistemik kortikosteroidler, sistemik lupus eritematozusla (deri kızarması) ilişkilendirilen zatulcenbi hafifletebilir ama romatoid veya tuberkuloz ploritli hastalarda daha az etki gosterebilir.