Ağız yaralarının daha cok kadınları etkilediği gorulmekle birlikte cocuk yaştan itibaren hemen herkeste gorulebilir. 7 ila 10 gun arasında iyileşir ve tekrarlayıp tekrarlamayacağı kişiye gore değişir. ‘Nedeni tam bilinmiyor’ dedik ama aft uzerinde etkili olduğu duşunulen ceşitli etkenler, bu yaraları tetikleyen nedenler bulunmaktadır. Diş macunundan, yiyeceklere uzanan farklı etkenler sayılır. Bu etkenleri sıralamadan once ağız yarasının bulaşıcı olmadığını da ekleyelim.
Fiziksel Travma
Yanlışlıkla yanağı ısırmak, cok sıcak yiyecek veya icecekler, sivri bir cisim nedeniyle ağız icinin tahriş olması veya protez dişler ağız icinde yaralara neden olabilecek fiziksel travma ornekleridir.
Yiyecekler
Asitli yiyecek, icecekler ağız yaralarını tetikleyebilir. Burada asitli iceceklerden kasıt sadece kola, gazoz gibi icecekler değildir. Orneğin portakal suyu, ağız yaraları olanlarda ya da hassas bir ağız dokusuna sahip kişilerde en cok şikayete yol acan iceceklerin başında gelir. Sadece portakalın değil genel olarak turuncgillerin asit oranı yuksektir. Asit oranı yuksek meyvelerin yanı sıra, sirke, sirkeli soslar, tuzlu, baharatlı, acılı yiyecekler, turşu, cerez ve pek cok kimyasal iceren hazır gıdalar ağızda aft oluşmasını tetikleyebilir. Ağızda aft oluşmasından bir iki gun oncesine kadar yediklerinizi gozden gecirerek, size neyin dokunmuş olacağına dair bir ipucu yakalamaya calışabilirsiniz.
Alerji
Yiyecek alerjilerinin % 90’ında sut, fıstık, fındık, soya, balık, buğday veya kabuklu deniz urunlerinin yiyecekle ilgili alerji turlerini tetiklediği gorulur. Gluten, inek sutu proteinleri, cikolata, tarcın, ceviz, badem, domates, incir, limon ve cileğin ağız icinde aft cıkmasında katkısının olduğu belirtilir. Histamin salgılanması sonucu ağızda hucre ve dokular zarar gorebilir ve alerjik semptomlardan biri olarak, ağız yaraları ortaya cıkabilir.
Mide Mikrobu
Helikobakter pilori adıyla bilinen mide mikrobu, B12 gibi bazı vitamin eksikliklerinin yanı sıra ağız yaralarına da yol acabilir. Aft nedenleri araştırılırken genellikle atlanır ancak ulser gibi ceşitli mide rahatsızlıklarına da sebep olabilen mide mikrobu, son derece yaygın gorulen bir sağlık sorunudur. Aft sorununun altında mide mikrobu yatıyorsa, bu durum tedavi edilmeden afttan kurtulmak da mumkun olmayacaktır.
Sigarayı Bırakmak ya da Sigara İcmek
Her fırsatta sigara icmenin zararlarından soz ederken, birden bire sigara bırakmanın bir zararı olabileceğini duymak sizi şaşırtabilir. Elbette bu gecici bir durumdur. Sigarayı bıraktıktan sonra vucuttaki kimyasalların değişmesi sonucu ağız yaraları tetiklenebilir. Ancak siz, uzun vadede sigarayı bırakmanın ne kadar yararlı olduğuna odaklanın ve bu kısa sureli sorun nedeniyle sakın sigaraya tekrar başlamayı duşunmeyin!
Sigarayı bırakmak aft riski oluştursa da, sigara icmek de aynı şekilde bu yaralara neden olabilir. Tutun, alkol ve ceşitli kimyasallardan dolayı ağız yaralarının tetiklendiği bilinmektedir.
Bazı Diş Macunları
Her diş macunu değil ama icinde ‘sodyum loril sulfat’ (SLS) bulunan diş macunu ya da gargara benzeri ağız hijyen urunlerinin aftı tetiklediği gorulmuştur. Bunun nedeni SLS’nin ağız dokularındaki koruyucu tabakayı kurutması ve alttaki dokunun yaralara karşı daha savunmasız hale gelmesi olarak acıklanabilir.
Vitamin veya Demir Eksikliği
Demir ve vitamin eksikliği ve ozellikle de B3, B9 (folik asit) ve B12 vitaminlerinin eksikliği ağızdaki yaraların tetikliyor olabilir. Bu vitaminler, cilt sağlığını ve sinir sistemini desteklemek, hormon ve kan hucresi uretmek gibi, eksikliğinde ağız yaralarının gorulebileceği konularda yardımcı olurlar. Vitamin eksikliği ayrıca kotu beslenmeye ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına da bir işaret olabilir. Her iki durum da ağız yaralarını tetikleyen durumlardır. Eğer başka herhangi bir neden goremiyorsanız, ağız yaralarınızın nedenini anlamak icin beslenme alışkanlıklarınızı gozden gecirmeniz gerekiyor olabilir.
Hormonal Dengesizlikler
Hormonal dengesizliklere vucudun verdiği tepkilerden biri de ağız yaralarıdır. Orneğin ergenlik donemindeki genc kızlarda ya da kadınlarda adet doneminde, ağız yarasının cıkmasına sık rastlanır.
Stres
Pek cok fiziksel şikayetin nedenleri arasında stresi gormek, artık hic şaşırtıcı değil ve aftlar da bu şikayetler arasında sayılabilir. Ne yazık ki gun boyu taşıdığımız endişeli duşunceler, iş yerindeki ya da evdeki mutsuzluklar, her şeyi dert edinen halimiz veya trafikte gecirdiğimiz sıkıntılı saatler derken, vucudumuz fiziksel olarak tepki vermekte gecikmiyor. Kadınların regl donemlerinde hormonal değişikliklerin yanı sıra, gerginlik de aftlara davetiye cıkarabilir.
Genetik
Yapılan bir araştırmada afttan muzdarip olan kişilerin % 35’nin ailelerinde en az bir kişinin daha afttan şikayetci olduğu ortaya cıkmıştır. Tek yumurta ikizlerinin % 90’ında, her iki kardeşte de aft cıktığı gorulmuştur. Ailesinde aft gorulen kişilerde aft oluştuğunda, bu rahatsızlığı daha erken yaşlarda ve daha ağır belirtilerle gecirdikleri ortaya cıkmıştır.
Colyak Hastalığı
Colyak hastalığı, vucudun buğday, cavdar ve arpada bulunan gluten adlı proteine tahammulsuzluğu anlamına gelir. Bu durum ince bağırsakta iltihaplanmayla kendini gosterir. Colyak hastalığının diğer bir yaygın belirtisi ise ağız yaralarıdır.
Chron Hastalığı
Yine iltihabi bir bağırsak hastalığı olan Chron hastalığı, bağırsakta iltihaplanmaya yol acan ve hem midede hem de ağızda yaralara neden olabilen bir rahatsızlıktır.
Bağışıklık Yetmezliği
HIV ya da lupus gibi vucudun bağışıklık sistemine saldıran herhangi bir bağışıklık hastalığı, ağız yaralarına yol acabilir.
Ne Zaman Doktoru Aramalı?
İlk kez ağzınızda aft cıktığında.
1 santimden daha geniş olcude aft oluştuğunda.
Daha once olduğundan cok daha fazla sayıda aft cıktığında.
Eskiden olduğundan cok daha sık aft cıkmaya başladığında.
Aftlarla aynı zamanda eklem ağrısı, ateş, ishal ve vucutta lekeler gorulduğunde.