Vucudun aktif hareketlerini meydana getiren doku. Kaslar sinir sisteminden aldıkları her hangi bir uyartı ile uzerine yapıştıkları kemiklerin ve ic organların hareketlerini sağlarlar. ıki turlu kas vardır, a - cizgili kaslar. Lifleri buyukce ve kırmızı renklidirler. Mikroskop altındaki muayenelerinde lifleri cizgili gorundukleri icin cizgili kaslar adını almıştır. ıskeletin cevresindeki kasların coğu bu cinstendir. b - Cizgisiz (duz)kaslar. ınce, renksiz ve mikroskop altında lifcikleri duz gorunen kaslardır. Bunlar sindirim borusunun alt kısımlarında, soluk borusunda ve damarların yapısında bulunurlar.

Cizgili kaslar. Bir cizgili kasta şu oluşumlar bulunur: 1) kas cisim, 2) kas kirişi.

Kas cisimleri ceşitli bicimde gorulur. Bunlar kasın et bolumleridir. ığsi bicimde, yelpaze gibi, halkamsı veya değirmi olabilirler. Mesela iki başlı kol kası iğsi bicimde bir kastır. Buyuk goğus kası yelpazemsi bir kastır. Anusu buzen kas halka biciminde, dudak cevresi kası değirmi kaslardandır.

Kasların cisimleri bazen bir veya daha cok olabilir. Bunlara iki başlı, uc başlı, dort başlı olarak rastlanır. Bulundukları vucut bolgesine gore ve kasların sayısına gore adlandırılır. Kol iki başlısı, uyluk dort başlısı, baldır uc başlısı gibi.

Kasların kirişleri (tendon) ise ak ve sedefsi renkte sert kasılmayan parcalar olup kaslar bu bolumleri vasıtasıyla kemiklere tutunurlar. Kas kirişleri silindirik bicimde veya kalınca ve uzun. bir ip şeklinde olabildiği gibi enine, yassı bir ortu biciminde de bulunabilir. Uc başlı baldır kasının topuk kemiğine yapışan kiriş (Ascbill kirişi) silindirik kirişe; iki başlarının uzun başına ait omuz oynağı icinden gecen uzun kirişi, kalınca ip şeklinde kirişe; karın duvarlarındaki kasların kirişleri ise ortu bicimindeki kirişe ornektir. Bazı kasların kirişleri iki kas cismin arasında olur ki boyle kaslara iki karınlı adı verilir.

Vucuttaki kasların bir coğu akrenkte bağ dokudan yapılı bir ortu ile sarılmıştır. Bunlara akzar (fascia), ak ortu (Aponevrisis) adı verilir. Bu ak ortuler tarafları ve boyun kasları cevresinde olanları bir kılıf gibi sarmış bulunmaktadır. Vucudun kimi yerlerinde bu kılıfların ic yuzlerinde cıkan bolmeler kasların bir kısmına veya bazı organlara bir takım evler ve yuvalar yapmaktadır.

Kas kirişlerinin oynaklara yakın ve onlara komşu olanlarının cevresinde kaymayı kolaylaştıran zardan kılıflar vardır ki bunlara kiriş kılıfları (Vagina tendinum) denir.

Kasların kemik cıkıntılarını orten kısımları altında yine kaymağı kolaylaştıran kaygın yastıklar şeklinde seroz keseler vardır. Gerek kiriş kılıflarının gerek serbest keselerin icerisindeki kaygan sıvıdır ki kirişlerin ve kasların sert kısımlar uzerinde kaymasını kolaylaştırmaktadır.

Kaslar embriyolojik bakımdan mezodermadan meydana gelmiştir.

Cizgili kaslar istekle kastırılabildiği halde cizgisiz kaslar istek dışında calışırlar. Yalnız kalp kası yapı bakımından cizgili kaslardan olduğu halde işler bakımından istek dışında calışır.

Cizgili kaslar, onları meydana getiren bir cok liflerden ortaya cıkmıştır. Bu liflerin kalınlığı ve uzunluğu kasın buyukluğune gore değişir.

Cizgisiz kasların lifleri ise cok ince mikroskopik liflerden meydana gelmiştir. Bu liflerin uzerinde cizgi yoktur. Cizgisiz kasların hareketi sempatik sinir sistemi tarafından idare edilir.

Kasların kimyasal yapıları. Kaslar calışmadıkları zaman alkalin reaksiyon verirler. Kasılmalardan sonra bu reaksiyon asid olur. Bu ekşiliği veren kasların terkibinde sarkolaktik asidin bulunmasıdır. (Yorgun hayvanların eti bundan dolayı makbul değildir, koyunlar kesilmeden bir muddet dinlendirmek usuldendir.) Kasların terkiplerinin yuzde yetmiş beşi sudur, 20 % albuminli maddeler (miyozin) 1 % azotlu ve azotsuz maddeler, (ure asidi, glikojen, yağ, kolestrin) gibi, 3 % mineral m ad. deler vardır. (Fosfatlar, sulfatlar, klorurler, potasyum, sodyum, kalsiyum, magnezyum, tuzları gibi).

Hareket fizyolojisi. Hareket sistemindeki kemik, eklem, ve kaslardan ilk ikisinin hareket işindeki rolleri pasiftir; yani kendileri hareket etmezler; hareket ettirirler. Kasların rolu ise aktiftir; yani kasılarak hareketi sağlarlar. ınsan vucudunda 501 adet kas vardır. Bunun 190 m govdede, 63 cu başta, 98 zi ust tarafta 46 sı diğer bolumlerdedir. Yetmiş kiloluk bir adamın 30 kilosu ettir.