Bu hastalık mani ve depresyon atakları ile karakterizedir. Hastanını duygulanımı mani donemlerinde neşe, depresyon donemlerinde umutsuzluk ve cokkunlukle karakterizedir. Ara donemlerde kişi normale doner. Bazı hastalarda mani ve depresyon belirtileri bir arada gorulurken, bazı hastalarda belirtiler hafif duzeydedir (hipomani).

Toplumda gorulme sıklığı %1-2’dir. Kadınlar ve erkeklerde eşit oranlarda gorulur. Hastalar ilk atağı genelde yirmi yaşlarında gecirirler ancak daha once veya daha sonra da olabilir. Beş altı yaşlarında veya elli yaşından sonra ilk atağını geciren hastalara da rastlanabilmektedir. Bazen ilk atak depresyondur, bu durumda tanı koymak zordur ve genelde gecikir. Hastalığın ortaya cıkışı sıklıkla kişinin meslek ve eş secimi donemine rastlar ve kısa surede tanı konulup onlem alınmazsa kişinin hayatında onemli sekeller bırakır. Hastalık taşkınlık yani mani doneminde ise aşırı para harcama cinsel ilgi ve aktivitede artma ile kişiye ve aileye ciddi maddi ve manevi zararlar verir. Cokkunluk donemleri ise diğer depresyonlara gore daha ağırdır ve intihar riski daha yuksektir.

Hastalığın belirtileri, suresi ve şiddeti kişiden kişiye değişir. Bazı hastalarda mani bazılarında ise depresyon daha baskındır. Bazen de mani ve depresyon eşit oranda gorulur. Ataklar birkac gunden birkac aya kadar değişir. Ozellikle tedavi edilmediğinde uzun surer. Hastalar yaşamları boyunca ortalama 10 atak gecirirler ancak bundan az veya fazla sayıda atak olabilir. Atak sayısı arttıkca ataklar arasındaki sure kısalır. Bir yıl icinde dort veya daha fazla sayıda atak olduğunda hızlı dongulu mani olarak adlandırılır.

HASTALIK NEDEN ORTAYA CIKAR?

Pek cok rahatsızlıkta olduğu gibi bu hastalığın nedeni de tam olarak bilinememektedir. Diğer psikiyatrik hastalıklar icinde genetik gecişi en fazla olan rahatsızlık manidir. Hastaların %50’sinin anne veya babasında aynı hastalık olduğuı tespit edilmiştir. Tek yumurta ikizlerinden birinde mani olduğunda diğerinde mani gorulme oranı %70 tir. Bu hastaların birinci derece yakınlarında mani ve depresyon gorulme oranı normal topluma gore daha sıktır. Akrabalık derecesi azaldıkca risk azalmaktadır. Orneğin hastanın kuzeninin aynı hastalığa yakalanma riski kardeşine gore daha duşuktur.

Hastalığın beyindeki norotransmitter dediğimiz maddelerin işlevlerinde bozulma ile ortaya cıktığı duşunulmektedir.

Bilgisayarlı tomografi ve MRI tetkiklerinde bu hastalarda bazı değişiklikler gozlenmektedir ancak bu hastalığa ozgu bir değişiklik tespit edilememiştir. Yine EEG bulguları da bir ozellik gostermemektedir.

Doğum sonrası hastalığın aktive olması hormonal değişikliklerin de rolu olduğunu duşundurmektedir.

Uykusuzluğun mani atağı ile yakın ilişkisi vardır. Hastalar genelde ilk atağın uykusuzlukla başladığını ifade ederler.

Multiple skleroz, kafa travması veya epilepsi gibi bazı hastalıklarda mani de gorulebilmektedir. Yine bazı ilaclarda mani ortaya cıkarabilmektedir.

MANı BELıRTıLERı NELERDıR?

Mani belirtileri şoyle ozetlenebilir:

Enerji artışı, kolay yorulmama,
Aşırı neşelenme veya aşırı sinirlilik
Dikkatin cabuk dağılması
Uyku ihtiyacında azalma
Muhakeme yeteneğinde bozulma, duşuncelerde aşırı artma
Cinsel istek ve aktivitede artma
Hastalığı kabul etmeme
Aşırı para harcama
Riskli davranışlar icine girme
Konuşmada aşırı artma, konuşmanın bolunememesi, hızlı konuşma
Kendine aşırı guven, kendini buyuk ve onemli biri olarak gorme
Bu belirtilerin tek başına bulunması bir anlam ifade etmez tanı koyabilmek icin birkacının bir arada olması ve bir suredir devam ediyor olması gerekir. Mani atağı hızlı başlangıclıdır ve hastalar atağın uykusuzlukla başladığını ifade ederler. Kişi kendini aşırı iyi hisseder, dikkati cok artmıştır, kendine cok guvenmektedir ve sosyal ilişkileri kolayca kurar hale gelmiştir, cevredeki insanlara sataşma, laf atma sıktır.Başkalarının konuşmalarına katılır cevredekileri bu nedenle rahatsız ederler. Duygulanımda kişinin kendisini iyi hissetmesinin yanında ani duygu değişmeleri ve dengesizlik sıktır. Hasta gulerken aniden ağlamaya veya bağırmaya başlayabilir. Mani ve depresyonun birlikte bulunduğu durumda depresyon ve mani belirtileri aynı anda bir arada bulunabilir veya birinden diğerine geciş sıktır. Hastalık ilerledikce aşırı konuşma ve hareketlilikte artış gorulur. Bazen konuşma o kadar artar ki kişi cumleleri tamamlayamaz olur, konuşmada birbiri ile bağlantısı olmayan kelimelerin art arda sıralanması dikkati ceker. Kişi onemli birisidir, onemli gorevler ustlenmiştir, aklında gercekleştirilmesi guc planlar vardır, hatta bu nedenle kendisine zarar vermeye veya yok etmeye calışanlar vardır. Davranışlar kontrolsuzdur. Toplum kurallarını hice sayar. Karşı cinse sakıntılık edebilir, trafik kurallarını hice sayabilir. Aşırı para harcama, aşırı makyaj yapma, goze carpan giysilerle dolaşma olabilir. Hasta odeyemeyeceği borclar altına girebilir, kredi kartlarını sonuna kadar kullanabilir. Yine kontrolsuz şekilde kumar oynayabilir. Gayrimenkullerini yok pahasına satmaya veya başkalarına bağışlamaya kalkabilir. Bazı hastalar kendilerini kontrol edebilmek icin alkole yonelir. Bazen kişi gercek hayatla ilgisini koparıp hayal dunyasında yaşamaya başlayabilir. Bu durumda şizofreniden ayrımı guctur. Bazı bedensel hastalıklar ve ilac kullanımlarında da benzer tablolar ortaya cıkabilir bunların ayrımı gerekir. Hastalar genelde hastalıklarının farkında değildir ve bu nednle doktora gelmek istemezler.

HıPOMANı BELıRTıLERı NELERDıR?

Hipomani belirtileri, maniye gore daha hafiftir. Sıklıkla hastalık olarak gorulmeyip gozden kacabilir. Atak sırasında aşağıdaki belirtilerden ucunun bir arada bulunması gerekir:

Kişinin kendine guveninde aşırı artma
Uyku ihtiyacında azalma
Dikkatin kolayca dağılması
Fiziksel ve zihinsel aktivitede aşırı artma
Kotu sonuclar doğurabilecek aktiviteler icine girme
Tanı koyabilmek icin bu belirtilerin bir suredir devam ediyor olması gerekir. Hastalar genelde neşelidir, bazen neşe yerine aşırı sinirlilik olabilir. Konuşma artmış, hareketler hızlanmıştır. Hasta bir şey anlatırken bir başka konuya kolayca gecmekte, bazen knouştukları anlaşılması guc hale gelebilmektedir. Karşı cinse ilgi artmıştır. Cinsel istek ve aktivitelerde artış gorulmektedir. Kişi sorumsuzca para harcayabilir. Odeyemeyeceği borclar altına girebilir, riskli işeri kolayca ustune alabilir. Cok hızlı araba kullanabilir, karşı cinse sarkıntılık yapabilir. Bu nedenle polis ve yargı ile başı derde girebilir. Topluma uygun olmayan giysilerle dolaşma veya aşırı makyaj yapma gorulebilir. Sosyal aktivitelerde artış mevcuttur. ınsanlarla kolayca ilişki kurabilir, cok arkadaş edinir, etrafa ilgi artmıştır. Bazen en ufak ayrıntılar dikkatini ceker, bu nedenle belli bir konu uzerinde uzun sure duramaz. Hastaların coğunun icgorusu yoktur. Hasta olduklarının farkında değildir veya hasta olduklarını kabul etmek istemezler.

alıntıdır...