Paranoid şizofreni,hastalık sınıflamaları icerisinde,en kesin tanı koyulabilen ve ozellikleri en az değişkenlik gosterenlerden biridir.Bu hastalığın başlangıcı genellikle sinsidir ve farkına varılması cok zor olabilir.Hastalığın başlangıcı diğer şizofreni tiplerine benzer,ancak diğer alt tiplere gore biraz daha ileri yaşlarda başlar.Ayırt edici ozellikleri daha sonra sabitleşerek netleşir.Paranoid şizofreni sahibi kişiler,noropsikolojik testlerde veya diğer bilişsel testlerde cok az belirti verir,veya hic belirti vermediğide gorulur.
DSM IV-TR'nin bu hastalıkla ilgili tanı olcutlerini aşağıdaki gibi sıralamak mumkundur.
1-Karekteristik belirtiler;bir ay veya daha uzun sureli olarak aşağıdaki dort madden ikisinin bulunması
A-Sanrılar(Hezeyanlar)
B-Varsanılar(Halusinasyonlar)
C-Karmaşık,anlamlandırılmayan(Dezorganize)konuşmalar
D-Davranışlarda bozulma
E-Duyuşsal donukluk,konuşmama(Aloji)
2-Toplumsal ve Mesleki İşlevlerde Bozulmalar;kişinin sosyal ortamında veya iş ortamında,hastalığın başladığı donemden daha olumsuz bir pozisyona gelmesi
3-Zaman;kişide belirtiler ortaya cıkmaya başladıktan sonra en az altı ay kalıcı olma ozelliği gosterir.
Şizofreni psikiyatrik bozukluklar arasında,toplumda yaygın kabul edilebilecek bir hastalıktır.Dağlım olarak kadınlarda ve erkeklerde eşit olarak gorulduğu yapılan araştırmalarda rapor edilmiştir.Hastalığın seyrinin oldukca karmaşık olduğu soylenebilir.Genellikle bu rahatsızlıkla birlikte kişi,sosyal ve mesleki yaşamda yavaş yavaş gerileme ve belli aralıklarla yinelenen ataklarla surer.Şizofreni'nin farklı tipleri bulunur.Burada bahsedilen paranoid şizofreni bu şizofreni tiplerinden biridir.Hastalığın başlangıcı genellikle,ergenlik cağında veya genc yetişkinlik cağında başladığı bilinmektedir.Paranoid şizofrenler,kendilerini sosyal yonden izole ederek yaşamlarını surdurmeye calışırlar.Zamanlarının coğunu hayal kurarak,kendi kendilerine anlamsız şeyler soyleyerek gecirirler.Yalnız kalmak daha cok tercih ettikleri bir durumdur.Kurdukları hayaller,kendi uzerlerinde cok etkilidir ve gunluk yaşamlarını duzenlemeyi olumsuz yonde etkiler.Cevreleri tarafından anlamlandırılamayan garip davranışları olabilir.Bu kişiler,kendilerine iltifat edilmesini bile olumsuz yorumlarlar.Kendilerine yardım edilme cabalarını,kendilerinin yetersiz algılanması olarak algılarlar ve bu nedenle geri cevirirler.Kıskanclık duygulanımları ile ilgili kanıtlar toplamaya calışırlar.Kandırılacakları kaygısıyla ilişkilerinde kontrolu ellerinde bulundurma cabası icindedirler.Guvensizlikleri nedeniyle kendi başlarına yeterlilik gereksinimleri yuksektir.Bireysel olarak kendi yaptıkları hatalarda bile,kendilerini sucsuz olarak algılarlar ve o sırada cevrelerinde olan kişileri veya bir şekilde uygun gordukleri kişileri suclarlar.Kurguladıkları veya hayal ettikleri,kendilerine yonelik tehditlere karşı yasal yollara yonelebilirler.Bu kendilerine yonelik olarak algıladıkları tehditleri cevrelerinin onaylamasına gerek duyarlar.Kişilik yapılarında gerceklerle bağdaşmayan,hayali''aşırı buyukluk,gucluluk,onemli bir birey olma''duşunceleri vardır.Kendileri icin uygun bulmadıkları,yakıştıramadıkları olumsuz ozellikleri yansıtma,yani projeksiyon adı verilen savunma mekanizmasıyla,cevrelerindeki uygun buldukları diğer bireylere veya kurguladıkları hayali kişilere yansıtırlar.Paranoid şizofrenlerin sanrı olarak tanımlanabilecek bazı duşunceleri vardır.Ceşitli sesler duyduklarını iddia edebilirler ve goruntulerden bahsedebilirler.İnsanların kendileri hakkında konuştukları,kendisine karşı ozel bir ilgilerinin olduğu,kendisine komplolar kurulduğu gibi...bunlar pek cok konuda olabildiği gibi cinsel icerikli de olabilirler.Bu tur sanrılar,kişinin durumuna gore farklı zamanlarda veya farklı zaman aralıklarında ortaya cıkabilir.Bu kişilerin kurdukları sanrılar sistematiktir ve gercekte hayali olayların farklı şekillerde karıştırılarak yorumlanması şeklinde ortaya cıkar.Oldukca geniş ve sistemli bir şekilde detaylandırılmıştır.Bu sanrısal sistemde kendilerinin cok onemli bir kişi olarak rolu olduğu ozellikle vurgulanmalıdır.Paranoid şizofrenlerin hezeyanlarında,birden cok hezeyan bir arada bulunabilir.Bu kişilerin gordukleri halusinasyonlarda gordukleri sanrısal temanın iceriği ile ilgili olur.Hezeyanlar genellikle işitsel halusinasyonlar ile ilgilidir.
Etiyoloji
Şizofreni ile ilgili ilk psikolojik modeli psikanalitik kuramcılar yapmışlardır.Freud,paranoid duşuncelerin eşcinsel isteklerle bağlantılı olduğunu ileri surmuştur.Bu eşcinsel isteklerin yarattığı kaygıların ortaya cıkarttığı savunma mekanizmalarının,karşıt tepki oluşturma ve bu durtunun kabul edilebilir hale getirilme cabası olarak acıklamıştır.Psikanaliz ekolunde bazı araştırmacılarda yukardaki yorumdan farklı olarak,ailenin rolu uzerinde durmuşlardır.Paranoid şizofrenlerin,erken cocukluk cağlarında anneleriyle ilişkilerinin olumsuz yondeki etkileri uzerinde durmaktadırlar.Bu duşuncedeki psikanalistler,aşırı korumacı,dominant davranan,soğuk yapılı annelerin etkili olduğunu vurgulamaktadırlar.Bu yapıdaki annelerin,cocuğun egosunun gelişmesini olumsuz yonde etkilediği duşuncesini savunmaktadırlar.Bazı calışmalarda,şizofreni'nin,bireyin yaşadığı sosyal sınıfla negatif yonde bağlantılı olduğunu one surmektedir.
Tedavi
Paranoid şizofrenler kendilerinde psikolojik bir bzoukluk olduğunu kabul etmezler ve tedavi gormeye gereksinim olmadığını iddia ederler.Tedaviye razı olduklarında da gergin ve şupheci bir davranış icersine girerler.Terapilerde karşılıklı guven oluşturulması zor ve zaman alan bir durumdadır.Paranoid şizofrenler icin ilac tedavisinde(antipsikotik)oncelikli olarak gereksinim vardır.İlac tedavisinde belli bir duzen sağlandıktan sonra terapotik yardım verilmeye başlanmalıdır.Terapi esnasında ozellikle sosyal yaşamlarının duzenlenmesi aşamasında davranışsal metotlar etkili olurlar.Davranışsal metodların,kişiler arası ilişkilerin duzenlenmesi uzerinde yoğunlaşması olumlu sonuclar vermektedir.Paranoid şizofrenlerin ilac tedavisi ve terapotik yardımın yanı sıra,ozel ve destekleyici bir cevre,aile ortamı cok onemlidir.Bu yazıyı hazırlarken Psikolog Deniz Tuncer'in değerli fikir ve yorumlarını katarak oluşturdum burdanda kendisine teşekkuru bir borc biliyorum.Efendim herkesede sağlık dolu,huzur dolu,mutluluk dolu bir yaşam diliyorum.Hoşcakalın