Uyku bozuklukları oldukca sık karşılaştığımız problemlerden biri.Gece uykusu saatleri onemli kişisel farklılıklar gostermekte.Orneğin bazılarımız erken yatıp erken kalkmayı,diğerleri ise gec yatıp gec kalkmayı tercih ederler.Gec yatanlar akşam saatlerinde erken yatanlar ise sabah saatlerinde daha verimli olurlar.Gece uyku saatini belirleyen onemli faktorlerden biri de uyku oncesinde gecirilmiş uyanıklık suresidir.Oğleden sonraki saatlerde ozellikle yemek sonrası hissedilen uykululuk hali hemen hemen hepimizin yaşadığı bir deneyimdir.Vucut ısısının kısmen duşmesi ile ilgili olarak yaşadığımız bu uykululuk hali ozellikle sıcak iklim kuşaklarında oğleden sonra uykularının alışkanlık haline donuşmesine sebep olmuştur.Oğleden sonra 1/2-1 saat uyuduğumuzda, bu durum gece uykusunun 1-2 saat kaymasına sebep olmakta,boylece gece uykusu da kısalmaktadır.

Uyku Bozukluklarının Turleri :

Dissomni
Parasomniler
Tıbbi ve psikiyatrik sebepli uyku bozuklukları
Diğerleri
Dissomni :

Dissomni terimi uykunun başlatılması ve surdurulmesinde gucluk,aşırı uykululuk,uyku-uyanıklık siklus bozukluklarını tanımlamaktadır.

Dissomni Sebepleri :
Psikofizyolojik ve psikiyatrik sebeplerle ortaya cıkan uyku bozuklukları:
Bu 2 sebeple sıklıkla insomnia hali ortaya cıkar.

- Psikofizyolojik olanlar daha sık gorulmekte ve ikiye ayrılmaktadır :


a.Gecici insomnia evlilik ve iş hayatındaki zorluklara bağlı olarak ortaya cıkmakta,genellikle de 2-3 hafta sure sonrasında duzelmektedir.

b.Kalıcı olanları ise şiddetli anksiyete ile birlikte olmakta,negatif şartlanma ile uyuyamama bir davranış bicimine donuşmektedir.
İnsomnia ( uyku bozukluğu ) bircok psikiyatrik hastalığın ana semptomu olarak da ortaya cıkar.Orneğin;depresyonun kesin teşhis kriterlerinden biridir.Burada insomnia hali objektif kriterlerle ortaya konabilmektedir.Halbuki bazı psikiyatrik hastalıklarda objektif insomnia bulguları olmaksızın hasta uykusuzluktan yakınmaktadır.

Psikolojik ve psikiyatrik sebeplerle aşırı uykululuk hali de ortaya cıkabilirse de uykusuzluğa oranla cok seyrek gorulmekte hatta bazı yazarlarca objektif verilerle kanıtlanamayacağı iddia edilmektedir.

Alkol ve ilaclara bağlı uyku bozuklukları :
Ceşitli drogların insomnia veya gunduz uykululuk haline sebep oldukları bilinmektedir.Bunlar icinde en onemlisi gece uykusunu bozmaları nedeni ile uzerinde durulması gereken MSS stimulanları ve alkoldur.Ozellikle bazı kişilerce alkol yanlış bir inancla uykusuzluğu tedavi amacıyla kullanılmaktadır.Bu maksatla alkol alındığında uyku latensi ( uykuya dalma suresi ) kısalmakta,ancak gece boyunca sık uyanıklıklarla uykunun kalitesi bozulmaktadır.Hipnotikler de benzer bir etki ile uykunun kalitesini bozmakta,ertesi gun etkileri devam ettiğinden sedasyona ( bitkinlik hali ) sebep olmaktadırlar.Uzun sure kullanım ile de bu droglara tolerans ( bağımlılık ) gelişmektedir.Bu nedenle insomnia tedavisinde hipnotiklerden yararlanmak istenildiğinde cabuk etkili yarılanma omurleri kısa ( etki sureleri kısa ) olanlar tercih edilmeli ve uzun sureli kullanımdan kacınılmalıdır.

Solunum ile ilgili uyku bozuklukları :
Solunum bozuklukları da hem " insomnia"ya hem de gunduz aşırı uykululuk haline sebep olurlar.Bu grubu oluşturan hastalıklar icinde en sık goruleni obstruktif uyku-apne sendromudur.Bu hastalarda uykuda yuzlerce defa tekrarlayan solunum bozuklukları sonucunda aşırı uykululuğa sebep olmaktadırlar.Sonucta sağ kalp yetmezliği,pulmoner ve arteriyel hipertansiyon ortaya cıkmaktadır.Hastalık %90 şiddetli horlaması olan şişman,kısa boyunlu erkeklerde gorulse de,ozellikle menopoz sonrasında seyrek olarak kadınlarda da gorulebilmektedir.

Sentral uyku-apne sendromu uzerinde onceleri yoğun araştırmalar yaplımış,anormal solunum olayları obstruktif,mikst ve sentral olarak ayrılmıştır ( beyinsel sebepler );ancak son zamanlarda bu ayırımın pratik bir onemi olmadığı,sentral uyku-apne sendromunun bazı norolojik hastalıkları seyrinde rastlanan nadir gorulen bir sendrom olduğu ortaya cıkmıştır.

Periyodik bacak hareketleri ve uykusuz bacaklar sendromu:
Periyodik bacak hareketleri de hem "insomnia"ya hem de gunduz aşırı uykululuğa sebep olsalar da sıklıkla hastalar"insomnia"dan şikayet ederler.Uykuda solunum bozukluklarında olduğu gibi uyku sırasında ritmik olarak tekrarlayan sıcramalar uykunun derinleşmesini engellemekte,bioelektrik ve davranışsal uyanıklıklar olmakta ve dolayısı ile ruhsal dinlenmenin sağlandığı REM doneminin suresi azalmaktadır.

Huzursuz bacaklar sendromu uykuda periyodik hareketlerle birlikte gorulebilmekte veya tek başına ortaya cıkabilmektedir.Bu sendromde hastalar yatağa yattıklarında bacaklarında tarif edemedikleri bir huzursuzluk hissetmekte,kalkıp dolaştıklarında rahatlamaktadırlar.Huzursuzluk hissi uykunun başlamasını geciktirmekte ve hastalar daha cok insomniadan şikayetle hekime gelmektedir.

Toksik ve cevresel sebepli uyku bozuklukları:
Bugune kadar uyku bozukluğuna sebep olduğu ispatlanmış bazı- ağır ****ller dışında insomniye sebep olan toksik madde yoktur.

Cevresel nedenler ise uykusuzluğa sebep olan en onemli nedenlerin başında gelmektedir.Gurultu,ışık ve ısı en onemli nedenlerdir.Diyet de uykuyu etkileyen faktorlerdendir.Orneğin bazı sutler insomniaya sebep olmakta veya aşırı aşırı sıvı alımı veya gıda alımı gece ici uyanıklık sayısını artırarak uykusuzluğa sebep olabilmektedir.

Narkolepsi-katalepsi sendromu:
Genellikle genc yaşlarda gorulur,tekrarlayan asıl şikayet gunduz kısa sureli ve sık uyku ataklarıdır.Hastalar bu kısa sureli uykulardan dinlenmiş olarak uyanırlar.Beraberinde katalepsi denen ve heyecanla ortaya cıkan ekstremite,baş ve boyundaki ani tonus kaybı hali ( baş,boyun,kollar veya bacaklarda ortaya cıkan ani guc kaybı .Orneğin başın aniden one duşmesi ) olduğunda teşhis kesinleşir.Hastalığın 3.semptomu uykuya dalma sırasında ortaya cıkan ani,kısa sureli uyku paralizisi denen tonus kaybıdır.Dorduncu semptom ise yine uykuya dalarken ve uykudan uyanırken ortaya cıkan halusinasyonlardır.

Uyku Bozukluklarının Tedavisi :

Yukardakilere benzer şikayetleriniz varsa bir noroloji uzmanına başvurmanız gerekmektedir.Teşhiste goruntuleme yontemleri,beyin dalgalarını kaydedip incelenmesini sağlayan EEG yontemi ve uyku laboratuarında hastanın uykusunun izlenmesi gibi tetkikler kullanılır.
İstanbuldaki en geniş olanaklara sahip uyku laboratuarı İstanbul Universitesi Cerrahpaşa Tıp Fakultesi Noroloji Anabilim Dalında bulunmakta ve Prof.Dr.Hakan Kaynak tarafından yonetilmektedir.