- Kanama, kırık, bayılma, yanık, bocek sokması ve goze yabancı cisim kacması gibi her zaman karşılaşabileceğimiz sağlık sorunları ile ilgili bilmeniz gereken ilkyardım kuralları...

KANAMALAR
* Vucudun herhangi bir yerinden aşırı kanama varsa bunun bir an once durdurulması hayati onem taşır.
* Kanayan yeri ve etrafını dikkatlice temizleyip, kanama odağının neresi olduğunu tam olarak anlamaya calışın.
* Sargı bezi ya da temiz bir bezle yaranın uzerini tam olarak kapatıp, elinizle kanayan yerin uzerine baskı uygulayın.
* Kolu ya da bacağı yukarı doğru ve kalp seviyesinin uzerine kaldırarak, kan akışını dindirmeye calışın.
* Bunu yaparken kaldırdığınız kol ya da bacakta kırık şuphesi olmadığından ozellikle emin olun.
* Yara yeri uzerine sargı bezi ya da temiz bir bezle basarak tampon uygulayın. Bunun yarayı tamamen ortmesi gerekmektedir. Bastırarak yara yeri uzerinde dikkatlice basınc uygulayın. Daha sonra sargı bezi ile iyice sarın.
* Kanamanın halen kesilmediği gorulurse, daha kalınca bir tamponu aynı sargı uzerinden iyice sarın. Bunun kanama odağının uzerinde ve aşağı yukarı basınc uygulayacak şekilde olmasına dikkat edin.
* Eğer buna rağmen kanama durmuyorsa, kanayan yerin gerisinde, vucuda yakın olan ana atardamarın uzerine elinizle baskı uygulayıp, kan akışının azalmasını sağlayın.
* Ana atardamara 19 dk.’dan cok direkt baskı uygulamayın ve damar uzerinde herhangi bir sıkı t urnike ya da bağ bağlamayın.
* Hastayı bacakları govdeden yukarı durumda olacak şekilde yatırarak derhal bir sağlık kurumuna gonderin.

KUCUK DERİ YARALANMALARI VE KANAMALAR
* Yara uzerinde pis, kir, toz, toprak varsa oncelikle bunları temizleyin; mumkunse temizve bol suyla yıkayın. Temiz bir sargı bezi ya da bez parcası ile uzerini gecici olarak kapatın. Bir sure yara yerinin uzerine elinizle basınc uygulayarak kanamayı durdurun. Daha sonra temiz bir pamuk parcası ile yaranın uzerini iyice kurulayıp temizleyin. Cıkan kanların oluşturduğu pıhtılar varsa cekip almayın; Bunlar kanamanın durdurulmasını sağlayan oluşumlardır.
* Yaranın ve etrafını Betadin solusyonu ile iyice temizleyin. Bu yaranın mikrop kapmasını engellemeye yarayacaktır.
* Varsa yara bandı ile yara yerini tam olarak kapatın. Yara yeri buyukse steril bir gazlı bez ile yara yerini tam olarak kapatıp, sargı bezi ile sarın.
* Daha sonra yara iyileşinceye kadar duzenli olarak pansuman uygulayın. Yarada sizi endişelendiren bir durum varsa derhal doktorunuza başvurun.

KIRIKLAR
Kırık şuphesi olan yerde; Ağrı, şişlik, duyarlılık, şekil bozukluğu, fonksiyon bozukluğu, hareket anormalliği (olmaması gereken hareket) gorulebilir.

Yapılması gerekenler:
* Her zaman oncelikle kanama olup olmadığını kontrol edin. Eğer kanama varsa oncelikle kanamayı kontrol edin ve yarayı sarın.
* Kırık olan yerin hareketine izin vermeyin. Gorduğunuz herhangi bir şekil bozukluğunu asla duzeltmeye calışmayın.
* Kırık yerininhareketine izin vermeyecek şekilde kol ya da bacağı atel ile destekleyin. Bunu yaparken her zaman kırık yerinin uzerindeki eklemi de icine alacak şekilde atel uygulaması yapmaya dikkat edin. Eklemin hareketine izin verilmemesi kırık yerinin iyice sabitleştirilmesine olanak sağlayacaktır.

OMURGA VE BOYUN KIRIKLARI
* Omurga kırıkları, omurilik zedelenmelerine ve felce neden olabileceği icin, daima cok ciddi ve dikkatlice değerlendirilmelidir.
* Hastayı sakinleştirip, kesinlikle kımıldamamasını sağlayın. Hareket etmesine engel olacak şekilde vucudunun etrafını giysi, palto vb. şeylerle destekleyin.
* Boynunu ve başını hic oynatmayacak şekilde oldukca dikkatli destekleyin.
* Derhal acil tıbbi yardım isteyin.

BAYILMALAR
* Bayılanbir kişiyi yere sırtustu uzatıp, bacaklarını yukarı doğru kaldırın ve rahat nefes almasını sağlayın. Solunum hızını ve nabzını kontrol edin.
* Yanıt durumunu değerlendirin. Anormalbir durum varsa derhal tıbbi yardım isteyin.
* Hasta kendine gelinceye kadar kontrolunuzu surdurun.
* Hastanın kısa surede (5-10 dk.) kendine gelmesi beklenir. Gelmiyorsa derhal tıbbi yardım isteyin.
* Hasta kendine gelmeye başladıysa onu sakinleştirerek yavaş yavaş oturma konumuna getirin.
* Duştuğu sırada herhangi bir yerinin yaralanıp yaralanmadığını kontrol edin.
* Yiyecek-icecek vermeyiniz.

YANIKLAR
* Yanığın bulunduğu yer ve yanık alanı onemlidir.
* Yanığın alanı buyudukce şok olasılığı artmaktadır. Vucut yuzeyinin %15’inden fazlasını kapsayan yanıklar olum tehlikesi oluşturabilir.
* Yanık alanı enfeksiyonlar acısından ciddi bir risk yaratmaktadır.
* Capı 2-3 cm’den buyuk, derinin altına kadar inen yanıklar ve elektrik yanıkları mutlaka hastanede doktor kontrolunde tedavi edilmelidir.
* Yanık yeri olaydan hemen sonra temiz soğuk bir suyla, mumkunse musluk altında 5-10 dakika tutulmalıdır.
* Yanık yerine asla yağ, krem, diş macunu, kolonya, pudro gibi maddeler uygulanmamalıdır.
* Eğer yanık yerinde uzerinde ici sıvı dolu kucuk kesecikler (vezikuller) oluşmuşsa bunları kesnlikle ellemeyin ve patlatmayın.
* Yanık nedeni parmak ve ellerde şişme oluşabileceğinden yuzuk, saat vb. gibi maddeler cıkarılmalıdır.
* Yanık yerinin enfeksiyon acısından ciddi bir risk taşıdığını kesinlikle unutmayın.
* Yanık alanını ve etrafını Betadin solusyonu ile temizleyin.
* Temiz bir sargı beziyle yanık yerinin ustunu tam olarak kapatın. Kesinlikle pamuk kullanmayın.
* Yanık yerini basınc ve surtunmeden korumak gereklidir. Bu nedenle yanık yerinin uzerine cok sıkı bandaj uygulamayın.
* Yanık pansumanı icin derhal bir sağlık kurumuna başvurun.

BOCEK SOKMALARI
* Boceğin soktuğu yer kesinlikle kaşınmamalı, uzerine buz ya da soğuk kompres uygulanarak şişliğin oluşması azaltılmaya calışılmalıdır.
* Boceğin soktuğu yer ağız boşluğundaysa (dil, boğaz) oluşabilcek şişlik ve reaksiyon boğulma tehlikesi yaratabilir. Bu nedenle derhal hekime başvurulması yerinde olacaktır.

GOZDE YABANCI CİSİM
* Gozun tahriş olduğu durumlarda temiz ve bol bir suyla goz iyice yıkanmalıdır. Bunu yaparken goze kesinlikle elle temas edilmemesi ve ovuşturulmaması uygun olacaktır. Steril bir gazlı bezi goz ve cevresini iyice ortecek şekilde kapatın. Bunu yaparken uyguladığınız tamponun goze basınc uygulamamasına dikkat edin.
Şuphelendiğiniz bir durum ya da gozde aşırı tahriş varsa, derhal doktorunuza başvurun.

KAYNAK: Acıbadem Hastanesi