İLK YARDIM Hakkında Bilmeniz Gereken Herşey!!!!!


ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM


Zehirlenme nedir?

Vucuda zehirli (toksik) bir maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonların bozulmasıdır. Vucuda dışarıdan giren bazı yabancı maddeler, vucudun yaşamsal fonksiyonlarına zarar verebileceğinden zehirli (toksik) olarak kabul edilirler.

Zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir?
Ø Sindirim sistemi bozuklukları: Bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal
Ø Sinir sistemi bozuklukları: Bilinc kaybı, havale, rahatsızlık hissi, hareketlerde uyumsuzluk
Ø Solunum sistemi bozuklukları: Nefes darlığı, morarma, solunum durması
Ø Dolaşım sistemi bozuklukları: Nabız bozukluğu, kalp durması

Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir?

Zehirlenme yolları uc grupta toplanır.

Ø Sindirim yoluyla: En sık rastlanan zehirlenme yoludur. Sindirim yoluyla alınan zehirler genellikle ev yada bahcede kullanılan kimyasal maddeler, ıehirli mantarlar, bozuk besinler, ilac ve aşırı alkoldur.
Ø Solunum yoluyla: Zehirli maddenin solunum yolu ile alınmasıyla oluşur. Genellikle karbonmonoksit (tup kacakları, şofben, butan gaz sobaları), Lağım cukuru veya kayalarda biriken karbondioksit, havuz hijyeninde kullanılan klor, yapıştırıcılar, boyalar ev temizleyicileri gibi maddeler ile oluşur.
Ø Cilt yoluyla: Zehirli madde vucuda direk deri aracılığı ile girer. Bu yolla olan zehirlenmeler bocek sokmaları, hayvan ısırıkları, ilac enjeksiyonları, sac boyaları, zirai ilaclar gibi zehirli maddelerin deriden emilmesi ile oluşur.

Sindirim yoluyla zehirlenmede ilkyardım nasıl olmalıdır?

Ø Bilinc kontrolu yapılır,
Ø Ağız zehirli madde ile temas etmişse su ile calkalanır, zehirli madde ele temas etmişse el sabunlu su ile yıkanır,
Ø Yaşam bulguları değerlendirilir,
Ø Kusma, bulantı, ishal gibi belirtiler değerlendirilir,
Ø Kusturulmaya calışılmaz, ozellikle yakıcı maddelerin alındığı durumlarda hasta asla kusturulmaz,
Ø Bilinc kaybı varsa koma pozisyonu verilir,
Ø Ustu ortulur,
Ø Tıbbi yardım istenir (112),
Ø Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir ;
-Zehirli maddenin turu nedir?
-İlac yada uyuşturucu alıyor mu?
-Hasta saat kacta bulundu?
-Evde ne tip ilaclar var?

Solunum yolu ile zehirlenmelerde ilkyardım nasıl olmalıdır?
Ø Hasta temiz havaya cıkarılır yada cam ve kapı acılarak ortam havalandırılır,
Ø Yaşamsal belirtiler değerlendirilir (ABC),
Ø Yarı oturur pozisyonda tutulur,
Ø Bilinc kapalı ise koma pozisyonu verilir,
Ø Tıbbi yardım istenir (112),
Ø İlkyardımcı mudahale sırasında kendini ve cevresini korumak icin gerekli onlemleri almalıdır,
Ø Solunumu korumak icin maske veya ıslak bez kullanılır,
Ø Elektrik duğmeleri ve diğer elektrikli aletler ve ışıklandırma cihazları kullanılmaz,
Ø Yoğun duman varsa hastayı dışarı cıkarmak icin ip kullanılmalıdır,
Ø Derhal itfaiyeye haber verilir (110).

Cilt yolu ile zehirlenmelerde ilkyardım nasıl olmalıdır?
Ø Yaşam bulguları değerlendirilir,
Ø Ellerin zehirli madde ile teması onlenmelidir,
Ø Zehir bulaşmış giysiler cıkartılır,
Ø 15-20 dakika boyunca deri bol suyla yıkanmalıdır,
Ø Tıbbi yardım istenir (112).

Zehirlenmelerde genel ilkyardım kuralları nelerdir?
Ø Zehirlenmeye neden olan maddeyi uzaklaştırmak (Kirli madde vucuttan ne kadar cabuk uzaklaştırılırsa o kadar az miktarda emilir).
Ø Hayati fonksiyonların devamının sağlanması
Ø Sağlık kuruluşuna bildirme (112)

************************************************** **

Yanık nedir?

Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasıdır. Yanık, genellikle sıcak su veya buhar teması sonucu meydana geldiği gibi, sıcak katı maddelerle temas, asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas, elektrik akımı etkisi yada radyasyon nedeni ile de oluşabilir.

Kac ceşit yanık vardır?

Fiziksel yanıklar:

Isı ile oluşan yanıklar

Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar

Işın ile oluşan yanıklar

Surtunme ile oluşan yanıklar

Donma sonucu oluşan yanıklar

Kimyasal yanıklar:

Asit alkali madde ile oluşan yanıklar

Yanığın ciddiyetini belirleyen faktorler nelerdir?

Derinlik

Yaygınlık

Bolge

Enfeksiyon riski

Yaş

Solunum yoluyla gorulen zarar

Onceden var olan hastalıklar

Yanıklar nasıl derecelendirilir?

1. derece yanık: Deride kızarıklık, ağrı, yanık bolgede odem vardır. Yaklaşık 48 saatte iyileşir.

2. derece yanık: Deride ici su dolu kabarcıklar (bul) vardır. Ağrılıdır. Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileşir.

3. derece yanık: Derinin tum tabakaları etkilenmiştir. Ozellikle de kaslar, sinirler ve damarlar uzerinde etkisi gorulur. Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar aşamaları vardır. Sinirler zarar gorduğu icin ağrı yoktur.

Yanığın vucuttaki olumsuz etkileri nelerdir?

Yanık, derinliği, yaygınlığı ve oluştuğu bolgeye bağlı olarak organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol acar. Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir. Hasta/yaralının kendi vucudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluşur.

Isı ile oluşan yanıklarda ilkyardım işlemleri nedir?
Ø Kişi hala yanıyorsa paniğe engel olunur, koşması engellenir,
Ø Hasta/yaralının uzeri battaniye yada bir ortu ile kapatılır ve yuvarlanması sağlanır,
Ø Yaşam belirtileri değerlendirilir (ABC),
Ø Solunum yolunun etkilenip etkilenmediği kontrol edilir,
Ø Yanık bolge en az 20 dakika soğuk su altında tutulur (yanık yuzeyi buyukse ısı kaybı cok olacağından onerilmez),
Ø Odem oluşabileceği duşunulerek yuzuk, bilezik, saat gibi eşyalar cıkarılır,
Ø Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler cıkarılır,
Ø Takılan yerler varsa kesilir,
Ø Hijyen ve temizliğe dikkat edilir,
Ø Su toplamış yerler patlatılmaz,
Ø Yanık uzerine ilac yada yanık merhemi gibi maddeler de surulmemelidir,
Ø Yanık uzeri temiz bir bezle ortulur,
Ø Hasta/yaralı battaniye ile ortulur,
Ø Yanık bolgeler birlikte bandaj yapılmamalıdır,
Ø Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa hasta / yaralının kusması yoksa bilincliyse ağızdan sıvı (1 litre su -1 cay kaşığı karbonat -1 cay kaşığı tuz karışımı) verilerek sıvı kaybı onlenir,
Ø Tıbbi yardım istenir (112).

Kimyasal yanıklarda ilkyardım nasıl olmalıdır?

Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa surede deriyle teması kesilmelidir,

Bolge bol tazyiksiz suyla, en az 15-20 dakika yumuşak bir şekilde yıkanmalıdır,

Giysiler cıkarılmalıdır,

Hasta/yaralı ortulmelidir,

Tıbbi yardım istenmelidir (112).

Elektrik yanıklarında ilkyardım nasıl olmalıdır?

Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır,

Hasta/yaralıya dokunmadan once elektrik akımı kesilmelidir, akımı kesme imkanı yoksa tahta cubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilmelidir,

Hasta/yaralının ABC’si değerlendirilmelidir,

Hasta/yaralıya kesinlikle su ile mudahale edilmemelidir,

Hasta/yaralı hareket ettirilmemelidir,

Hasar goren bolgenin uzeri temiz bir bezle ortulmelidir,

Tıbbi yardım istenmelidir (112).

Sıcak carpması belirtileri nelerdir?

Yuksek derece ısı ve nem sonucu vucut ısısının ayarlanamaması sonucu ortaya bazı bozukluklar cıkar. Sıcak carpmasının belirtileri şunlardır:

Adale krampları

Gucsuzluk, yorgunluk

Baş donmesi

Davranış bozukluğu, sinirlilik

Solgun ve sıcak deri

Bol terleme (daha sonra azalır)

Mide krampları, kusma, bulantı

Bilinc kaybı, hayal gorme

Hızlı nabız

Sıcak carpmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?

Hasta serin ve havadar bir yere alınır,

Giysiler cıkarılır,

Sırt ustu yatırılarak, kol ve bacaklar yukseltilir,

Bulantısı yoksa ve bilinci acıksa su ve tuz kaybını gidermek icin 1 litre su -1 cay kaşığı karbonat -1 cay kaşığı tuz karışımı sıvı yada soda icirilir.

Sıcak carpmasında risk grupları var mıdır?

Sıcak carpması icin ozel bir risk grubu bulunmamakla beraber, diğer hastalık yada yaralanmalar icin hassas olan kişiler, sıcaktan da diğer kişilere gore daha cok etkilenirler. Bu kişiler;

Ø Kalp hastaları
Ø Tansiyon hastaları
Ø Diyabet hastaları
Ø Kanser hastaları
Ø Normal kilosunun cok altında ve cok uzerinde olanlar
Ø Psikolojik yada psikiyatrik rahatsızlığı olanlar
Ø Bobrek hastaları
Ø 65 yaş uzeri kişiler
Ø 5 yaş altı cocuklar
Ø Hamileler
Ø Surekli ve bilincsiz diyet uygulayanlar
Ø Yeterli miktarda su icmeyenler

Sıcak yaz gunlerinde sıcak carpmasından korunmak icin alınması gereken onlemler nelerdir?

Ø Ozellikle şapka, guneş gozluğu ve şemsiye gibi guneş ışığından koruyacak aksesuarlar kullanılmalıdır,
Ø Mevsim şartlarına uygun, terletmeyen, acık renkli ve hafif giysiler giyilmelidir,
Ø Bol miktarda sıvı tuketilmelidir,
Ø Vucut temiz tutulmalıdır,
Ø Her oğunde yeteri miktarda gıda alınmalıdır,
Ø Gereksiz ve bilincsiz ilac kullanılmamalıdır,
Ø Direk guneş ışığında kalınmamalıdır,
Ø Kapalı mekanların duzenli aralıklarla havalandırılmasına ozen gosterilmelidir.

Donuk belirtileri nelerdir?

Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bolgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kanın pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşur. Donuklar şu şekilde derecelendirilir.

Birinci derece: En hafif şeklidir. Erken mudahale edilirse hızla iyileşir.

Ø Deride solukluk, soğukluk hissi olur,
Ø Uyuşukluk ve halsizlik gorulur,
Ø Daha sonra kızarıklık ve iğnelenme hissi oluşur.

İkinci derece: Soğuğun surekli olması ile belirtiler belirginleşir.

Ø Zarar goren bolgede gerginlik hissi olur,
Ø Odem, şişkinlik, ağrı ve ici su dolu kabarcıklar (bul) meydana gelir,
Ø Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara donuşur.

Ucuncu derece: Dokuların geriye donulmez bicimde hasara uğramasıdır.

Ø Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan siyah bir bolge oluşur.

Donukta ilkyardım nasıl olmalıdır?

Ø Hasta/yaralı ılık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir,
Ø Sakinleştirilir, kesin istirahata alınır ve hareket ettirilmez,
Ø Kuru giysiler giydirilir,
Ø Sıcak icecekler verilir,
Ø Su toplamış bolgeler patlatılmaz, bu bolgelerin ustu ortulur,
Ø Donuk bolge ovulmaz, kendi kendine ısınması sağlanır,
Ø El ve ayak doğal pozisyonda tutulur,
Ø Isınma işleminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yapılır,
Ø El ve ayaklar yukarı kaldırılır,
Ø Tıbbi yardım istenir (112).