KANAMALARDA İLKYARDIM


Kanama nedir?

Damar butunluğunun bozulması sonucu kanın damar dışına (vucudun icine veya dışına doğru) doğru akmasıdır. Kanamanın ciddiyeti aşağıdaki durumlara bağlıdır:

Kanamanın hızına,

Vucutta kanın aktığı bolgeye,

Kanama miktarına,

Kişinin fiziksel durumu ve yaşına.
Kac ceşit kanama vardır?

Vucutta kanın aktığı bolgeye gore 3 ceşit kanama vardır :
Dış kanamalar: Kanama yaradan vucut dışına doğru olur.

İc kanamalar: Kanama vucut icine olduğu icin gozle gorulemez.

Doğal deliklerden olan kanamalar:Kulak, burun, ağız, anus, ureme organlarından olan kanamalardır.

Kanama arter, ven yada kılcal damar kanaması olabilir. Arter kanamaları kalp atımları ile uyumlu olarak kesik kesik akar ve acık renklidir. Ven kanamaları ise koyu renkli ve sızıntı şeklindedir. Kılcal damar kanaması kucuk kabarcıklar şeklindedir.

Kanamanın değerlendirilmesinde, şok belirtilerinin izlenmesi cok onemlidir.

Kanamalarda ilkyardım uygulamaları nelerdir?

Dış kanamalarda ilkyardım:
Hasta/yaralının durumu değerlendirilir (ABC),

Tıbbi yardım istenir (112),

Yara yada kanama değerlendirilir,

Kanayan yer uzerine temiz bir bezle bastırılır,

Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak basıncı arttırılır,

Gerekirse bandaj ile sararak basınc uygulanır,

Kanayan yere en yakın basınc noktasına baskı uygulanır,

Kanayan bolge yukarı kaldırılır,

Cok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilkyardımcı varsa, yaralı guc koşullarda bir yere taşınacaksa, uzuv kopması varsa ve/veya baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli olmuyorsa turnike uygulanır,

Şok pozisyonu verilir,

Sık aralıklarla (2-3dakikada bir) yaşam bulguları değerlendirilir,

Kanayan bolge dışarıda kalacak şekilde hasta/yaralının ustu ortulur,

Yapılan uygulamalar ile ilgili bilgiler (turnike uygulaması gibi) hasta/yaralının uzerine yazılır,

Hızla sevk edilmesi sağlanır.


Atardamar kanamalarında kan basınc ile fışkırır tarzda olur. Bu nedenle, kısa zamanda cok kan kaybedilir. Bu tur kanamalarda asıl yapılması gereken, kanayan yer uzerine veya kanayan yere yakın olan bir ust atardamar bolgesine baskı uygulanmasıdır. Vucutta bu amac icin belirlenmiş baskı noktaları şunlardır:

1-Boyun : Boyun atardamarı (şah damarı) baskı yeri
2-Koprucuk kemiği uzeri : Kol atardamarı baskı yeri
3-Koltukaltı : Kol atardamarı baskı yeri
4-Kolun ust bolumu : Kol atardamarı baskı yeri
5-Kasık : Bacak atardamarı baskı yeri
6-Uyluk : Bacak atardamarı baskı yeri
Kanamalarda ucgen bandaj uygulaması nasıl yapılmalıdır?

Ucgen bandaj, vucudun değişik bolumlerinde bandaj ve/veya askı olarak kullanılabilir. Ucgen bezin tepesi tabanına doğru getirilip yerleştirilir, sonra bir yada iki kez daha bunun uzerine katlanarak istenilen genişlikte bir sargı bezi elde edilmiş olur.

Elde ucgen bandaj uygulama:

Parmaklar, ucgenin tepesine gelecek şekilde el ucgen sargının uzerine yerleştirilir. Ucgenin tepesi bileğe doğru katlanır. Elin sırtında, ucgenin ucları karşı karşıya getirilir ve caprazlanır, bilek seviyesinde duğumlenir.

Ayağa ucgen bandaj uygulama:

Ayak, ucgenin uzerine duz olarak, parmaklar ucgenin tepesine bakacak şekilde yerleştirilir. Ucgen bandajın tepesini ayağın uzerinde caprazlayacak şekilde one doğru getirilir. İki ucu ayak bileği etrafında duğumlenir.

Dize ucgen bandaj uygulama:

Ucgenin tabanı dizin 3-4 parmak altında ve ucu dizin uzerine gelecek şekilde yerleştirilir. Dizin arkasından ucları caprazlanır, dizin ustunde ucları duğumlenir.

Goğuse ucgen bandaj uygulama:

Ucgenin tepesi omuza yerleştirilir ve tabanı goğsu saracak şekilde sırtta duğumlenir. Bu duğum ile ucgenin tepesi, bir başka bez kullanılarak birbirine yaklaştırılarak bağlanır.

Kalcaya ucgen bandaj uygulama:

Ucgenin tabanı uyluğun alt kısmının etrafında duğumlenir, tepesi ise belin etrafını saran bir kemer yada beze bağlanır.

Hangi durumlarda turnike uygulanmalıdır?
Cok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilkyardımcı varsa (kanamayı durdurmak ve daha sonra da diğer yaralılarla ilgilenebilmek icin),

Yaralı guc koşullarda bir yere taşınacaksa,

Uzuv kopması varsa,

Baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli olmuyorsa
Turnike uygulaması kanamanın durdurulamadığı durumlarda başvurulacak en son uygulamadır. Ancak eskisi kadar sık uygulanmamaktadır. Cunku, uzun sureli turnike uygulanması sonucu doku harabiyeti meydana gelebilir ya da uzvun tamamen kaybına neden olunabilir.

Turnike uygulamasında dikkat edilecek hususlar neler olmalıdır?

Turnike uygulamasında kullanılacak malzemelerin genişliği en az 8-10 cm olmalıdır.

Turnike uygulamasında ip, tel gibi kesici malzemeler kullanılmamalıdır.

Turnikeyi sıkmak icin tahta parcası, kalem gibi malzemeler kullanılabilir.

Turnike kanama duruncaya kadar sıkılır, kanama durduktan sonra daha fazla sıkılmaz.

Turnike uygulanan bolgenin uzerine hicbir şey ortulmez.

Turnike uygulamasının yapıldığı saat bir kağıda yazılmalı ve yaralının uzerine asılmalıdır.

Uzun sureli kanamalardaki turnike uygulamalarında, kanayan bolgeye gore 15-30 dakikada bir turnike gevşetilmelidir.

Turnike, kol ve uyluk gibi tek kemikli bolgelere uygulanır, ancak onkol ve bacağa el ve ayağın beslenmesini bozabileceği icin uygulanmaz. Uzuv kopması durumlarında, onkol ve bacağa da turnike uygulanabilir.
El ve ayak kopmalarında turnike nasıl uygulanır?

Kaza ve yaralanmalarda atardamar yaralanmalarına neden olarak olume yol acmaktadır.

Kopmuş olan uzvun kanama kontrolu yapılır, tampon yapılır ve kapatılır.

Turnike uzvun koptuğu bolgeye en yakın olan ve deri butunluğunun bozulmamış olduğu bolgeye uygulanır.

Turnike uygulandıktan sonra sıkılaştırılarak uzuvdaki kanama kontrol edilir.

Kopmuş uzuv parcası, su gecirmeyen bir plastik torbaya konur.

Daha sonra kopmuş uzuv parcasının konduğu plastik torba ağzı kapatıldıktan sonra, icerisinde 1 olcek suya 2 olcek buz konulmuş ikinci bir torbaya yada kovaya konulur. Bu şekilde, kopmuş uzuv parcasının buz ile direkt teması onlenmiş ve soğuk bir ortamda taşınması sağlanmış olur.

Torbanın uzerine kopan uzuv parcasının sahibine ait kimlik bilgileri kaydedilir ve yaralı ile aynı araca konarak en cok 6 saat icerisinde sağlık kuruşuna sevki sağlanır.

İc kanamalarda ilkyardım:

İc kanamalar, şiddetli travma, darbe, kırık, silahla yaralanma nedeniyle oluşabilir. Hasta/yaralıda şok belirtileri vardır. İc kanama şuphesi olanlarda aşağıdaki uygulamalar yapılmalıdır.

Hasta/yaralının bilinci ve ABC si değerlendirilir,

Uzeri ortulerek ayakları 30 cm yukarı kaldırılır,

Tıbbi yardım istenir (112),

Asla yiyecek ve icecek verilmez,

Hareket ettirilmez (ozellikle kırık varsa),

Yaşamsal bulguları incelenir,

Sağlık kuruluşuna sevki sağlanır.

Doğal deliklerden cıkan kanamalarda ilkyardım:

Burun kanaması:

Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,

Oturtulur,

Başı hafifce one eğilir,

Burun kanatları 5 dakika sure ile sıkılır,

Uzman bir doktora gitmesi sağlanır.

Kulak kanaması:

Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,

Kanama hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir,

Kanama ciddi ise, kulağı tıkamadan temiz bezlerle kapanır,

Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden sırt ustu yatırılır, bilincsiz ise kanayan kulak uzerine yan yatırılır,

Kulak kanaması, kan kusma, anus, ureme organlarından gelen kanamalarda hasta/yaralı kanama ornekleri ile uzman bir doktora sevk edilir.
Şok nedir?

Kalp-damar sisteminin yaşamsal organlara uygun oranda kanlanma yapamaması nedeniyle ortaya cıkan ve tansiyon duşukluğu ile seyreden bir akut dolaşım yetmezliğidir.