SAFRA TAŞI HASTALIĞI

Safra taşı; karaciğerde yapılan safranın herhangi bir nedenle iceriğinin (kimyasal yapısı) bozulması sonucu coğunlukla safra kesesinde veya safra kanallarında cokelmesi sonucu oluşur. Başlangıcta camur şeklini alan safra daha sonra daha da katılaşarak safra taşı şeklini alır. Safra taşı hemen hemen daima safra kesesinde oluşur. Hastaların yaklaşık %10 unda beraberinde safra kanallarında da taş bulunabilir.

Sıklığı; Safra taşı hastalığı denince akla safra kesesi taşları gelir. Safra kesesi taşları toplumda sık gorulen bir hastalıktır. Ulkeden ulkeye değişmekle beraber 40 yaşını geckin, şişman ve doğum yapmış bayanların %10-15 inde safra kesesinde taş saptanabilir. Safra kesesi taşları kadınlar kadar olmasa da erkeklerde de sık gorulen bir hastalıktır.

Nedenleri: Yukarıda da bahsedildiği gibi safranın kimyasal yapısında ve safranın akışkanlığında değişikliğe yol acan olaylar taş oluşumuna yol acar. Bunlar ceşitli enfeksiyonlar, bazı kan hastalıkları, beslenme alışkanlıkları olarak sıralanabilir.

Safra taşı oluşumunda irsiyetin rolu var mıdır?
Bazı ırklarda daha fazla gorulmesinden dolayı genetik (ırsi) faktorlerin safra taşı oluşumunda rol oynadığını duşundurmektedir.

Bulgular ve Teşhis : Safra taşları, safra kesesinin calışmasını ve yapısını bozduğundan dolayı ozellikle yemeklerden sonra hazımsızlık, karında şişkinlik, geğirme, karın ağrısı gibi rahatsızlıklara yol acar. Karın ağrısı sağ tarafta daha coktur ve kurek kemiğinin altına yanısyabilir. Bilindiği gibi safra ozellikle yağlı yemekleri sindirmek icin gerekli olan bir salgıdır. Bundan dolayı bu tur yemeklerden sonra şikayetler daha da belirginleşir (Cikolata, yumurta ve yağlı-kızartmalı yiyecekler). Sarılık, ateş ve ani başlayan ve de gecmeyen şiddetli karın ağrısı durumunda safra kesesinin iltihabı duşunulur. Bu tur şikayetleri olan hastalarda ultrasonografi adlı bir cihazla safra kesesi ve safra yollarındaki taşlar kolayca teşhis edilebilir.

Safra Taşlarının Doğal Seyri: Safra kesesindeki taşlar yıllarca ve hatta omur boyu sessiz, hicbir şikayete yol acmadan kalabileceği gibi bazı ek rahatsızlıklara da yol acabilirler. Safra kesesini iltihaplandırarak delinmesine yol acabilir. Bu durum hayati tehlike yaratabilir. Safra kanallarını tıkayarak sarılığa sarılığa ve kalıcı karaciğer hastalıklarına (siroz gibi) yol acabilir. Pankreas bezini iltihaplandırabilir (Pankreatit). Bu bahsedilen komplikasyonlar şeker hastalığı ve ateroskleroz (Damar sertliği) olan hastalarda daha buyuk onem taşır. Genel olarak safra kesesindeki taşların ne zaman rahatsızlık vereceği onceden tahmin edilemez.

Safra Taşlarının Kanser ile İlişkisi: Safra taşlarının kansere yol actığı ispatlanmış değildir. Ancak her 100 safra taşı hastalığında bir safra kesesi kanserine rastlanmaktadır.

Safra taşları ile birlikte olan sarılık ne ifade eder?

Safra kesesindeki taşlar safra kanallarına duşerek ve kanalı tıkayarak sarılık yapabilir. Bazen safra taşları safra kesesinden bağımsız olarak safra kanallarının kendisinde de oluşabilir. Safra kesesindeki yarım cm’den kucuk taşlar buyuk taşlara gore daha kolay kanallarına duşerek sorun yaratabilir (Kucuk taşlar buyuk taşlara gore daha tehlikelidir). Safra taşları safra kanallarında iltihap yaparak ta sarılığa yol acabilir. Safra taşlara bağlı sarılık genellikle şiddetli değildir, gelip gecicidir ancak tekrarlar.

Safra Kesesi Taşlarının Tedavisi: Safra taşlarının ilac ile tedavisi yoktur. Tedavi ameliyatla yapılmaktadır. Ameliyatta; safra kesesinin tamamı icindeki taşlarla beraber alınmaktadır (kolesistektomi ameliyatı). Safra kesesinin alınması sonraki yaşam icin hic bir sıkıntı yaratmaz. Hicbir şikayete yol acmayan ve başka bir nedenle yapılan tahliller sırasında tesadufen saptanan safra kesesi taşlarında ameliyat onerilemez. Ancak şeker hastalığı varlığında ve/veya safra taşlarının kucuk ve coğul sayıda olması durumunda hekim olası riskleri de dikkate alarak ameliyat onerebilir.

Safra Kesesi Ameliyatı Nasıl Yapılır? İki şekilde yapılır.1- Acık ameliyat tekniğinde hastanın karını acılarak safra kesesi alınır. 2-Kapalı ameliyat (Laparoskopik teknik) tekniğinde karına 3-4 adet 1’er cm’lik delikler acılarak buradan sokulan aletler ile ameliyat gercekleştirilir.

Safra kanalı taşları ile birlikte olan safra kesesi taşlarının tedavisi: Hastalarda sarılık veya bazı biyokimyasal tahlillerde anormallik vardır. Bu durumda ameliyattan once veya sonra (genellikle ameliyat once) ağızdan sokulan ışıklı bir alet ile (endoskop) safra kanalındaki taşlar başarı ile alınır. Daha sonra kapalı ameliyat tekniği safra kesesi de cıkarılabilir.

Safra Kesesi Ameliyatının Riskleri Nelerdir?Safra kesesi ameliyatı ister acık yapılsın ister kapalı yapılsın ozellikle acil şartlarda yapıldığında bazı riskleri (komplikasyonlar) vardır. Bu komplikasyonların oranı %1-2 duzeyindedir. Bu komplikasyonlar;Yara yeri iltihabı, zaturre gibi akciğer rahatsızlıkları, idrar yolu iltihabı, damar iltihabı, kalp krizi ve safra yolu yaralanmalarıdır. Şuphesiz bunlardan en onemlisi safra yolu yaralanmasıdır. Bu durumda ameliyattan sonra sarılık veya yaradan safra gelir. Bereket versin ki bu komplikasyonlar son derece nadir gorulmektedir.

Kliniğimizdeki Karaciğer ve Safra Yolları Cerrahi Birimi’nde safra taşlarının teşhis ve her turlu tedavisi oğretim uyeleri denetiminde guven ve başarı ile yapılmaktadır. Her yıl yaklaşık olarak 300-400 safra kesesi ameliyatının yapıldığı kliniğimizde safra yolu yaralanması neredeyse hic gorulmemektedir. Bununla beraber herhangi bir nedenle dış merkezlerde oluşan safra yolu yaralanmaların tedavisi de başarı ile gercekleştirilmektedir.

Safra kanallarının yapısı (anatomisi) oldukca değişken olması ve onlarca değişik anomalilik olması nadir gorulen bir durum değildir. Bunları ameliyattan once tespit mumkun de değildir. O nedenle cerrahın tecrubesi cok onemlidir.