Diz protezi ve yeni dize ekleminiz

Yeni gelişmeler

Diz cok karmaşık bir eklemdir. Kalca ekleminizden farklı olarak, diz ekleminin ceşitli kısımları birbiriyle cok sıkı bağlantı icinde değildir. Bu nedenle, yakın zamana kadar cevrenizden, diz protezlerinden ziyade kalca protezlerinin daha cok ve başarıyla yapıldığını duyuyor olabilirsiniz. Cunku kalca protezleri eskiden beri yapılıyordu ve uygulaması daha kolaydı. Ancak modern teknoloji ve yeni materyaller diz protezlerinin de daha sık uygulanmasını ve bunun en az kalca protez ameliyatları kadar başarılı olmasını sağlamıştır.


Dizin yapısı

İlk bakışta, diz eklemi bir menteşe gibi hareket ediyor sanılabilir; ancak bu kısmen doğrudur. Normal diz eklemi bukulme ve doğrulmaya ek olarak, bir miktar kendi etrafında donme haraketine de izin verir.

Diz eklemini oluşturmak uzere karşılaşan kemik uclarının kıkırdakla bir arada tutulması sağlanır. Ancak asıl iş, ikisi ortada ikisi birer yanda olan dort bağla sağlanmaktadır. Eğer bu bağlar hasar gorurse, diz ekleminiz cok oynak ve guvensiz hale gelebilir. Eğer kaslar egzersiz ve fizyoterapi ile guclendirilirlerse, hasar goren bu bağların gorevi kısmen telafi edilebilir.

Artriti olan bircok kişide yaşam boyu diz protezi hic gerekmeyebilir. Basit ilac tedavileri ve fizik tedavi yontemleri ile şikayetler kontrol altına alınabilir. Cerrahi girişim gerekse bile, bu her zaman icin diz protezi olmayabilir. Hastanın şikayetlerini giderecek başka ameliyat şekilleri de olabilir.

Karar verme

Size diz protezi yapılmasına karar verilse bile, başka kararların da alınması gerekebilir. Orneğin, hem diziniz hem de kalcanız etkilenmişse, doktorunuz hangisini once yapacağına karar verecektir. Eğer her iki diziniz de operasyon gerektiriyorsa ve bir diziniz diğerinden daha kotu durumda ise, daha kotu durumda olan dizinizin daha once ameliyat edilmesi gerekebilir.

Doktorunuz son kararını vermeden once, ne kadar acı cektiğinizi, kac ekleminizin etkilendiğini, genel sağlık durumunuzu, olası komplikasyon riskini ve daha bircok faktoru goz onune alacaktır.

Ameliyat oncesi

Ameliyat oncesinde, egzersizlere başlamak cok yararlı olur. Eğer kilo fazlalığınız varsa, zayıflamanız onerilecektir. Bu oneriyi cok ciddiye almalısınız; cunku fazla kilolarınızı vermeniz hem operasyon risklerini azaltacak, hem de başarı oranını yukseltecektir.









Ameliyat

Ameliyat genel anestezi altında ya da bazı hastalarda daha guvenli olduğu icin spinal anestezi ile yapılabilir. Bu durumda, bel omurganıza bir iğne yapılacak ve her iki bacağınız da tumuyle uyuşacaktır. Ameliyat sırasında uyanık olacaksınız; ancak ameliyata dair hicbirşey hissetmiyeceksiniz. Ameliyat 2-3 saat surer. Ameliyattan sonra, doktorunuz sizi hemen servisteki odanıza almayacak ve bir sure yoğun bakımda gozlem altında tutacaktır. Kol damarınıza serum takılabilir. Bacağınız ise alcı kalıp icinde olabilir. Bircok cerrah diz eklemi icine ince, plastik bir tup koyar; boylece fazlalık kan eklem icinde birikmez. Kan bir şişe icinde toplanır, birkac gun sonra lastik borular tamamen cıkarılır.

Ameliyattan sonra biraz ağrınız olabilir; ancak bunun icin gerekli tedavi yapılacaktır. Eğer spinal anestezi yapılmışsa, bacaklarınızı ilk başta hareket ettiremezsiniz, fakat bu duygu yavaş yavaş geri doner. Spinal anestezi baş ağrısına neden olabilir.


İyileşme donemi

Ameliyattan sonraki 2-3 hafta icinde yapılacak tedavi uygulanan protez tipine ve cerrahın tercihine gore değişecektir. Bazen dizinizi 2-3 gun icinde hareket ettirmeniz daha iyi olabilir; bazen de hareket 1 ya da 2 hafta geciktirilebilir.

Dizinizi hareket ettirme zamanı geldiğinde, dizinizin uzerindeki pansuman materyalleri alınacak ya da azaltılacaktır. İlk başta, gerekli egzersizleri yapmada size bir fizyoterapist yardımcı olacaktır. Başlangıcta egzersizleri yapmak ağrılı olabilir; ancak gunler gectikce cok daha rahat yaptığınızı farkedeceksiniz.

Bu safhada, iyileşmenizde en onemli rolu siz oynayacaksınız. Sonucta dizinizi tekrar işler hale getirmek sizin elinizdedir. Fizyoterapist size yardımcı olacaktır ancak başarının asıl anahtarı sizsiniz.

Bircok merkezde 'pasif hareket' cihazı kullanılır. Elektrikli bir motoru olan cihaz dizinizi nazikce buker ve duzleştirir. Gunler gectikce hareket sınırları yavaş yavaş artırılır. Bu cihazlar cok yararlıdır ancak sizin eforunuzun yerine gecemez. Egzersiz yapmak ve yurume zamanı icin kaslarınızı hazır hale getirmek zorundasınız.

2-3 hafta icinde dikişleriniz alınır ve gosterdiğiniz ilerlemeye gore yurumenize izin verilir. Uygulanan protezler farklı tiplerde olabilir. Cimento kullanılabilir ya da kemik ile kendi kendine kaynaşabilen değişik tasarımı olan protezler kullanılabilir. Her ikisinin de ayrı ayrı avantaj ve dezavantajları vardır. Cimentolu eklemlerde, diğerlerine gore diz uzerine daha erken donemde yuk bindirilebilir. 2-3 hafta hastanede kalmanız gerekebilir. Eğer iyileşme yavaşsa, bu sure biraz daha uzayabilir.

Ayaklarınızın uzerinde ...

Eve gideceğiniz zaman yuruyor olacaksınız. Başlangıcta yurutec ya da koltuk değnekleri kullanmanız gerekecektir. İyileşme kalca protezlerinde olduğundan daha yavaştır. Başlangıcta merdiven cıkmakta zorluk olabilir. Kaslarınız yeterli gucu kazanıncaya kadar, sandalyeden ya da tuvaletten kalkmak sizin icin zor olabilir.

İşinize ne zaman doneceğiniz yaptığınız işe, işe gitmek icin katedeceğiniz uzaklığa ve iyileşme hızınıza bağlıdır. Şuphesiz ki, masa başı işlere cok daha cabuk donebilirsiniz.

Uzun vadeli sonuclar ...

Bircok diz protezi 20 senedir sorunsuz calışmaktadır. Başarılı bir diz eklemi ağrınızı gecirecek, bircok normal aktiviteye izin verecek hareket acıklığı sağlayacaktır. Ancak her zaman tam hareket acıklığını sağlamak mumkun olmayabilir. Tam hareket acıklığı normal yurume icin cok onemli olduğu icin, dizin tam olarak duzleştirilmesi icin tum cabalar harcanacaktır.

Diziniz tam olarak bukulemeyebilir; bu eksiklik comelmeyi zorlaştıracaktır. Dizinizin dik acıdan biraz fazla bukulmesi yeterli olacaktır. Bu ozellikle her iki dizin etkilenmesi durumunda onemlidir. Cunku sandalyeden kalkmak icin dizinizi bu kadar bukmeniz gerekmektedir.

Diz protezi uygulananlarının %90'dan fazlasında başarılı sonuclar alınmaktadır. Bazı ameliyatlar diğerlerine gore daha zor olabilir; doktorunuz bu konuda ozel zorluklar varsa sizi onceden uyaracaktır.

Ameliyatta, bacak damarlarınızın birinde pıhtı oluşma riski vardır. Bunun icin gerekli onlemler alınacaktır. Ancak eğer olursa, kanın pıhtı oluşturma eğilimini azaltacak bir tedavi uygulanacaktır. Eklemin kendisiyle ilgili sorunlar nadirdir. Ancak diz ekleminin doğası gereği, diz ozellikle erken donemlerde kalca eklemine gore komplikasyonlara daha acıktır.

Bazen yara yavaş iyileşebilir ve dikişler gereğinden fazla kalabilir. Gevşeme cok nadir gorulen bir sorundur. Tum protezlerde, enfeksiyon en cok korkulan komplikasyondur. Bunu engellemek icin size antibiyotik verilecek ve diziniz, enfeksiyon bulguları acısından izlenecektir. Cok nadir durumda, enfeksiyon sorun haline gelebilir. Eğer bu olursa, yeni bir cerrahi girişim gerekebilir. Ancak bunun cok cok nadir olduğu unutulmamalıdır. Coğu hasta yeni ekleminden cok memnun kalmaktadır. Bu nedenle ağrı ve hareket kısıtlılığı acısından boylesine guzel bir sonuc icin cok nadir gorulebilecek riskleri almaya değer.

Ameliyat Sonrası Oneriler


Ortalama 6 hafta boyunca bir yurutec ya da koltuk değneği kullanmanız gerekecektir.

Hastaneden ayrılırken size, yapacağınız egzersizlerle ilgili bilgi verilecektir. Bunlara aynen uyunuz.
6 hafta boyunca araba kullanmayınız.
3 ay boyunca ucakla seyahat etmeyiniz.
İstediğiniz mesafe kadar yuruyebilirsiniz.
Eğer doktorunuz başka bir ilac onermezse, 6 hafta boyunca gunde 1 tane aspirin (300 mg) alınız.
Doktorunuz, gerektiğinde kullanmanız icin ağrı kesici iceren bir recete verecektir.
6 hafta boyunca C vitamini ve multivitamin preparatlarını alınız.
2 hafta sonra dikişlerinizi aldırmak icin doktorunuza başvurunuz.
Doktorunuz eğer kan sulandırıcı ilaclar vermeyi uygun gorurse, onerileri doğrultusunda kullanınız. Diz Protezi Sonrası Ev Egzersizleri
Her egzersizi gunde iki kez yapınız.
Bu egzersizler biraz rahatsızlık hissi yaratabilir. Ancak eğer ağrınız egzersizle artarsa, egzersizleri bırakıp doktorunuza başvurunuz.


Kaba etleriniz icin: Sırt ustu yatarken, her iki kaba etinizi kasarak, sıkıştırınız. 5 saniye bu şekilde kasılı kalınız. 10 kez tekrarlayınız.

Diz kaslarınız icin: Bu egzersiz sırasında hicbir hareket olmayacaktır. Dizinizin alt kısmını sıkıca yere doğru bastırınız. Kas icinde, ozellikle uyluğunuzun ic kısmında gorulebilir bir kasılma olup, olmadığını gozleyiniz. 5 saniye bu şekilde kalınız. Gevşeyiniz. 10 kez takrarlayınız.

Ayak bileği pompalama hareketi: Eklem hareket acıklığınızı artırmak ve dolaşımı duzenlemek icin ayak bileğinizi hareket ettirirken, parmaklarınızı once aşağı, sonra yukarı doğru geriniz. 10 kez tekrar ediniz.



Topuğu kalcaya doğru kaydırma hareketi: Topuğunuzu kalcanıza doğru yerde kaydırırken, dizinizi ortalama 45 derece bukunuz. Bir gerginlik oluşunca, bu şekilde 5 saniye kalınız ve sonra topuğunuzu başlangıc pozisyonunu alacak şekilde aşağı doğru kaydırınız. 10 tekrar yapınız.



Dizi duzleştirme hareketi: Dizinizin altında bir havlu rulo olacak şekilde sırt ustu yatınız. Dizinizi resimdeki gibi duzleştiriniz. Bu sırada yine havlu rulo uzerinde desteklenmiş olmalıdır. 5 saniye sureyle bu pozisyonu devam ettiriniz. Yavaşca başlangıc pozisyonuna donunuz. 10 kez tekrarlayınız. Daha sonraki donemlerde bu egzersizin daha ileri bir formu olarak, aynı hareketi ayak bileğinize once 1 kg, sonra 2 kg ağırlık bağlayarak yapabilirsiniz.



Ozel Bilgiler

Diz protezleri ameliyatın birinci gununde de, yıllar sonra da enfekte olabilir. Enfeksiyonu engellemek icin aşağıdaki onerilere uymalısınız:

Dişlerinize yapılacak bir girişimden ya da herhangi bir tıbbi girişimden once koruyucu olarak antibiyotik alınız. Bunun icin doktorunuza başvurabilirsiniz.
Tum şupheli idrar yolu enfeksiyonlarının tedavisi icin doktorunuza başvurunuz.
Dizinizde ağrı, şişlik, kızarıklık ve ısı artışı gibi enfeksiyon bulgularının olup, olmadığını kontrol ediniz.
Diz proteziniz hava alanında metal dedektor saptayıcılarından gecerken, alarm sistemini harekete gecirebilir. Bu nedenle doktorunuzdan alacağınız, ameliyat yapıldığına dair belgeyi gorevlilere gosterebilirsiniz.
Uzun sureli, başarılı sonuclar almak icin diz protezinizi korumanız gerektiğini unutmayınız. Aktivitelerinizde gerekli kısıtlamaları yapınız.
Eğer şeker hastası iseniz, kan şekeri duzeyini istenilen duzeyde tutunuz.
Kilo almaktan kacınınız.