Beni olmayan hemen hemen yok gibidir. Benlerimiz yazın guneşlenirken risk taşıması sebebiyle en buyuk kabuzumuzdur. Peki hangi tur benler risk taşır? Ne yapılmalı, nelere dikkat edilmelidir? Sema Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Serpil Ozyılmaz ile benler hakkındaki soruları yanıtladı..
Ben nedir?
Benler derinin rengini veren melanin maddesini yapan hucrelerden oluşurlar. Benler sayıları kalıtsal olarak belirlenir, cocuklukta cıkmaya başlar ve ergenlik doneminde renkleri koyulaşıp capları buyur. Benlerin bir kısmı doğumsal olabilir. Ancak sonradan ortaya cıkanlarda ozellikle genetik yapıya ek olarak ultraviyolenin, yani guneşin etkisi cok buyuk.

Guneşin benlere etkisi var mı?
Benler guneşi gordukce hem sayıları artıyor ham da yapıları bozulup, dejenere olabiliyorlar. Ozellikle ani ve yuksek dozdaki guneş cok onemli. Yani yanık yapacak boyutta, kızarma, soyulma vs. gibi durumlar, deri kanserine donuşme riski oluşturur.

Benlerin tehlikeli olup olmadıklarını gorunuşlerinden anlamamız mumkun mu?
Belli bir olcude anlamak mumkun. Bir kişide cok sayıda ben bulunması, ailesinde ozellikle deri kanseri bulunması, acık ten rengi bulunanlar ozellikle risk altında. Bir bende değişiklik olması da cok onemli. Benlerin birden bire ortaya cıkması, hızla buyumesi, farklı renk tonları icermesi, sınırlarının duzensizleşmesi, kaşınması ve kanaması durumunda mutlaka bir dermatolog tarafından muayene edilmesi gerekir. Bunun icin benleri analiz edip duzenli olarak takip etmek gereklidir. Risk faktorleri bulunan kişilerin her yıl duzenli olarak bir hekim tarafından takip edilmesi gerekir.

Benleri takiplerini nasıl yapıyorsunuz?
Uzun yıllardan beri benlerdeki değişimler dermatoskop yardımıyla takip ediliyordu. Ancak son yıllarda kullanılan dijital dermatoskoplar bu olayı daha kolaylaştırdı. Dermatoskop yardımıyla pigmentli lezyonlar 30 kat buyutulur ve bilgisayar bu benleri bazı kriterler ve matematiksel analizlerle değerlendirir, ben haritalaması yapılır. Dijital dermatoskop bilgisayar ortamında ben haritalamalarının saklanmasına yardım eder. Boylece yeni cıkan benler ve benlerdeki değişiklikler periyodik olarak takip edilir. Periyodik takipler sonucunda riskli değişiklikler erken donemde tespit edilebilir.

Hastanın benlerinin goruntusunu tekrar aldığımızda da benler uzerinde herhangi bir değişim olup olmadığını gorebiliriz. Dijital dermatoskop cocuk, yaşlı gebe, her yaş grubunda ve herkeste hicbir zarar vermeden rahatlıkla kullanılabilen bir cihazdır.
Kimler risk altında?
• Kolayca guneşte yanan acık tenli kişiler ozellikle deri kanseri icin yuksek risk altındadır.
• Fazlaca deri lekeleri ve benleri olması
• Ailede deri kanseri gorulmuş olması veya guneşte derinin su toplaması
• Aşırı guneşlenme ve acık havada fazla kalmak

Peki, kanser riskini ortadan kaldırmak icin ne yapmalıyız?
Yılda bir gibi belli aralıklarla doktor kontrolune gidilmeli. Ozellikle cok sayıda beni olanlar icin gecerli bu. Bunun yanında guneşten korunmak cok onemli. Guneş dışında bir de benlerin carpma, vurma, surtme koparma gibi tahrişlerden ve zedelemelerden kacınmak gerekir.

Ben aldırmanın tehlikesi var mı?
Genelde benler cıkarılınca kanser olunduğuna inanılır, ama benin tamamının vucuttan atılmasıyla hicbir şey olmaz. Benden ve onun tehlikesinden kurtulmanın en sağlıklı yolu budur. Ama ben vucut uzerinde dururken kesilir, koparılır ya da takılıp duşme gibi nedenlerden koparsa, bu tehlikelidir.

Ben aldırmak basit bir işlem mi?
Evet. Benin cevresine iğneyle lokal anestezi yapılır. İşlem yarım saat kadar surer.