losemi kan kanseri


1. S: Losemi nedir?
C: Losemi halk arasinda kan kanseri diye bilinen hastaliktir. Bu hastalikta cogunlukla kemik iliginden kaynaklanan ve bir tek hucrenin kanserlesmesi, daha sonra bu hucrenin bolunerek cogalip, once kemik iligini, daha sonra tum organlari istila etmesi durumu soz konusudur. Eger tedavi edilmezse olay kisa surede hastanin kaybi ile sonuclanir.
2. S: Cocuklukta Losemi gorulur mu?
C: Cocuklarda en sik gorulen kanser turu Losemidir. Beyaz irkta cocukluk caginda Loseminin sikligi 100.000 canli dogumda yaklasik 5 kadardir.

3. S: Losemi cocuklarda en sik hangi yaslarda ortaya cikar?
C: Losemi en sik 2 - 5 yaslari arasinda gorulur. Bu donem cocuklarda Lenf dokusunun en aktif oldugu donemdir.
4. S: Cocuklarda Losemiye neden olan faktorler nelerdir?
C: Herseyden once tum kanserler gibi Loseminin de genetik bir hastalik oldugunu, yani vucudumuzdaki kanser onleyici veya kanser yapici genlerdeki bazi bozukluklar sonucu ortaya ciktigini bilmek gerekir. Bu bozulmayi kolaylastiran bazi faktorler vardir. Bunlar arasinda iyonizan radyasyon, bazi virusler, bazi kimyasal maddeler ve bazi genetik hastaliklar sayilabilir.
5. S: Loseminin belirtileri nelerdir? Bir ebeveyn hangi durumlarda Losemiden suphelenmelidir?
C: Loseminin klinik belirtileri bircok hastalik ile karisir. Halsizlik, istahsizlik, solukluk, dusmeyen ates, deride morluklar veya kucuk kirmizi kanama odaklari, burun ve dis etlerinden kanama, karinda sislik, lenf bezlerinde buyume, kol ve bacak agrilari bunlar arasinda sayilabilir. Bunlardan birinin veya birkacinin olmasi durumunda bir cocuk kan ve kanser hastaliklari uzmanina basvurulmalidir.
6. S: Losemi olumcul bir hastalik midir? Bu hastalikta sag kalma orani nedir?
C: Losemi cocukluk caginda gorulen kanserler arasinda tedavi sansi en yuksek olanlardan biridir. Gunumuzun modern tedavi protokolleri ile akut Loseminin genel anlamda tedavi sansi %70 - 75 dir. Bazi Losemi tiplerinde bu oran %90 in uzerine cikmaktadir.
7. S: Losemi tedavisi icin yurtdisina gitmek gerekir mi, yoksa tedavi olanaklari ulkemizde de mevcut mudur?
C: Ulkemizde Loseminin her turlu tedavisi en modern sartlarda ve yurt disindan cok daha ucuza yapilabilmektedir. Bunun icin yurt disina gitmek gereksizdir.
8. S: Losemi olusmasinda yiyeceklerin bir rolu var midir?
C: Losemi ile yiyecekler ve yiyecekler icindeki koruyucu maddeler arasinda bugune kadar herhangi bir iliski gosterilememistir.
9. S: Losemi olusmasinda ebeveynin ihmali soz konusu mudur?
C: Hamilelik sirasinda sigara icmek veya uyusturucu kullanmak ile veya hamileligin ilk 3 ayinda rontgen cektirmek ile Losemi olusumu arasinda ilgiye isaret eden bilgiler vardir. Bu tur davranislardan kacinilmalidir.
10. S: Losemi tedavisi her hastanede yapilabilir mi?
C:Hayir, Losemi tam donanimli ve Cocuk Kan ve Kanser Hastaliklari bolumu bulunan bir hastanede tedavi edilmelidir. Bu hastaligin tedavisi ancak bu konudaki uzman kisiler tarafindan yapilmalidir.
Cocukluk Cagi Kanserleri (C.C.K.) tum kanserler icerisinde % 2 oraninda gorulur. 15 yas altindaki tum cocukluk cagi icerisinde rastlanilan olumlerin %10’nu CCK nedeni iledir. Cocukluk cagi kanserlerinin eriskin donemde gorulen kanserlerden klinik, biyolojik ve ve genetik bakiminda bir cok farkliliklari bulunmaktadir. Amerika’daki SEER programi sonuclarina gore Bir milyon nufuslu bir populasyonda her yil yeni kanser gorulme sikligi 129.77 cocuk olarak bildirilmistir. En fazla 0-5 yas arasinda gorulmektedir.CCK’lerinin gorulme sikliginin ulkelere ve cografi bolgelere gore degisiklik gosterdigi saptanmistir. Ornegin Akut lenfoblastik losemiye en fazla Cin, Japonya ve Amerika’da rastlanirken, Ortadogu ve Afrika’da daha az rastlanilmaktadir. Yine Lenfomalara en fazla Afrika rastlanirken , Japonyada en az rastlanilmaktadir.
Genel olarak cocukluk caginda gorulen kanserlerin sikligi Tablo-1’de verilmistir 1 . Bu siralamaya gore en fazla gorulen hastalik losemilerdir.

HASTALIK ADI ve GORULME SIKLIGI (%)

Akut Losemi /ALL,AML)
27.5

Santral sinir sistemi Tum.
20.7

Lenfomalar
11.3

Noroblastoma
7.3

Bobrek tumorleri
6.1

Kemik tumorleri
4.7

Rhabdomyosarkoma
3.4

Retinoblastoma
2.9

Diger tumorler
16.1




KANSER NEDENLERI


Cocukluk cagi kanserlerinin nedenleri halen bir cok bilim adami tarafindan arastirilan bir konudur. Bu konuda uzerlerinde durulan en onemli nedenler asagida siralanmistir.

1-Ailesel gecis : Bir ailede kanser goruldugunde anne ve babayi endiselendiren en onemli soru , diger cocuklarinda da kanser gorulup gorulmeyecegidir ? Bu soruya hemen evet veya hayir demek zordur. Ancak kanserin bazi turlerinin ailsel gecis ozelligi olabilir. Daha ziyade Down sendromu gibi genetik bozukluga sahip bir cocukta kanserin ortaya cikma ihtimalinin daha fazla olabileceginden bahsedilebilir. Retinoblastoma ve glioma gibi tumorlerin ailesel gecis ile yakin ilskileri olabilir. Bu oran %1-10 arasinda degismektedir. Ayrica kromozom anomalileri bulunan ailelerde kansere meyilden bahsedilebilir. Bu yuzden bir ailede kanser goruldugunde diger aile fertlerinde de gorulebilecegini soylemek zordur.

2-Ultraviyole Radyasyonu : Ultraviyolenin cilt kanserlerine yol actigi bilinmektedir.

3-Ionize radyasyon : Ionize radyasyonun lenfositlerde kromozomal anomalilere yol acarak kansere neden olabilecegi ileri surulmektedir. Hamilelik doneminde rasyasyona maruz kalan annelerden dogan cocuklarda kanser gorulme olasiligi diger cocuklara oranla daha fazladir. Bilindigi gibi 2.Dunya savasi sirasinda Hiroshima ve Nagasaki’ye atilan atom bombasindan sonra o bolgelerde yasiyan ailelerin cocuklarinda kanser gorulme insidansinin 3 kat daha fazla artmis oldugu bilinmektedir.

4-Elektromagnetik dalgalar : !979 yilinda Werheimer ve Leeper tarafindan yapilan bir calismanin sonucunda elektromagnatik dalgalarin CCK’ne yol acabilecegi (Bilhassa losemi) bildirilmistir.

5-Kimyasal ajanlar : Aflatoksinler, Aromatik aminler,rsenik, Asbestos, Benzene, sigara, Nikel , Polisiklik hidrokarbonlar,trikloroetan ve Vinyl kloride Kansere yol actigi bilinen kimyasal ajanlardir. Pesatori ve arkadaslari 1993 yilinda Italya Sveso’daki bir endustiriyel kazadan sonra dioxin ile temas edenlerde kanser riskinin artmis oldugunu vurgulamislardir. Insektisidlerinde kansere yol acabilir.

6-Viral enfeksiyonlar : Ebstein Barr virusunun Burkitt lenfomasina yol actigi bilinmektedir. Ancak bazi viruslerin insanlarin kromozomlarinda bulunan kanser genlerini aktive ettikleri ileri surulmektedir.

Sonuc olarak bazi kanser turlerinin haricinde hala kanserin kesin nedeni bilinmemektedir

LOSEMILER


Gunumuzde losemilerin nedenleri bilinmemekle beraber, hastanin icinde bulundugu cevresel faktorler ve genetik yapisi arasindaki karsilikli etkilesim sonucunda ortaya ciktigi dusunulmektedir. 15 yas altinda her yil yeni hasta gorulme sikligi 100.000 kiside 4 olarak bildirilmektedir. En fazla dort yas civarinda gorulur. Losemi blast adi verilen losemi hucresinin kontrolsuz cogalmasi sonucu basta kemik iligi olmak uzere cesitli organ ve dokulari tutan malin bir hastaliktir. Tedavi edilmedigi zaman olum ile sonuclanir. Ancak gunumuzde kullanilan etkili ilaclar ve kemik iligi transplantasyonu ile cok basarili sonuclar alinmaktadir. Losemiler akut ve kronik olarak ikiye ayrilir. Kronik losemilere cocukluk caginda nadiren rastlanir. En sik rastlanilan losemi turu akut lenfoblastik losemidir.

Akut Losemi;
Akut losemiler lenfoblastik ve myeloblastik olmak uzere iki gruba ayrilir. Tedavileri ve sonuclari farklidir. Akut lenfoblastik losemiler tedaviye daha iyi yanit verirler.
Klinik : Hastalik solukluk, yorgunluk, kilo kaybi, ates, kemik agrisi, istahsizlik ve halsizlik gibi genel sikayetler ile basliyabilir. Bazen cok kisa surede doktora muracaat edilen bir klinik tablo gelisebilirken , bazen de aylarca suren hafif belirtiler ile seyredebilir. En fazla romatizma ile karisabilir. Muayenede boyun, kasik ve koltuk altinda bezeler, karaciger ve dalakda buyume, vucutta toplu igne basi buyuklugunde kizarikliklar ve/veya daha buyuk morluklak tespit edilebilir.
Laboratuar: Bu sikayetler ile doktora basvuran hastanin yapilan kan sayimi ve yaymalarindan hastaliktan suphe edilir. Beyaz kurenin bazen 6000 mm3/dl altinda , bazen de 100.000 mm3/dl uzerinde olabilir. Beyaz kurenin yuksek oldugu durumlarda hastalik enfeksiyonlar ile karistirilabilir. Ayrica hemoglobin duzeyinde dusme (kansizlik) ve trombositopeni (kan pulcuklarinin azalmasi) gorulebilir.
Tani : Kesin tani kemik iligi muayenesi ile konur.
Tedavi: Kemoterapi, Radyoterapi ve kemik iligi transplantasyonudur.

Tedavi malin hucrelerin ortadan kaldirilmasini hedefler. Hastalikta merkezden merkeze tedavi degisebilmektedir. Esas olarak baslangicta Indiksiyon tedavisi denilen ve losemik hucrelerin ortadan kaldirilmasini hedefliyen bir tedavi uygulanir. Bu Hucum tedavisi tam remisyon saglamak icin verilir. Tespit edilebilir losemik hucrelerin kaybolmasi ile hasta remisyonda kabul edilir. Kemik iligi ve kan sayimlari normale doner. Bu tedavi genellikle 4 haftaliktir. Hastalarin %90’ni bu sure icinde tam remisyona girerler.
Losemik hucrelerinin sayisi azaltildiktan sonra hastaligin tekrarlamamasi icin ve tahlillerde gorulemiyen kalinti losemik hucreleri temizlemek icin idame tedavisi duzenlenir. Idame tedavisi kiz cocuklarda en az 2 yil , erkek cocuklarda 3 yildir. Bu tedavi yoluyla siddetle kemik iligi baskilandigi icin notropeni (beyaz kurenin dusmesi) gelisebilir.
Hastaligin baslangicinda veya idame tedavisi sirasinda Santral Sinir Sistemi tutulumu tespit edilebilir. En sik belirtiler bas agrisi, kusma ve ense sertligidir.

Hastalik bazen idame tedavisi sirasinda tekrar ortaya cikabilir. Bu nedenle hastalarin duzenli takibi gereklidir.

Prognoz : Hastanelerde kullanilan cesitli yogun kombine kemoterapi protokolleri ile 5 yillik yasam orani cocugunuzun girecegi risk grubuna gore %60 ile % 90 arasinda degismektedir.

TEDAVISI:
Losemi, son derece uzun, zor ve pahali bir tedavi gerektirmektedir. Losemi tanisi alan vakalara haftada, ayda bir damardan verilen cok sayida ilac ve kemoterapi tedavisiyle 2.5 yil kadar suren bir tedavi uygulanir. Bu tedavi sonucunda % 70-85 oraninda tamamen iyilesme saglanabilir. Yanlizca % 5 oranindaki vakalarda ve uygun durumlarda kemik iligi nakli yapilabilir. Turkiye'de kemoterapi ve kemik iligi nakli bati ulkeleri standartlarinda, basariyla yapilmaktadir.