Yuzyılların Problemi: Uyuz

İnsanlık tarihinde bit, pire ve uyuz zengin ve yoksul ayırmaksızın sorun yaratmıştır. Oyle ki 'toplum icinde kaşınmanın veya kaşınmaya neden olan haşerelerin yakalanması ve toplum icinde oldurulmesinin' ayıp olduğu prenseslerin temel gorgu eğitimindeydi.

Gunumuzde uyuz, insanlar arasında doğrudan doğruya temas ile bulaşarak sorun yaratmaya devam etmektedir. Hastalık 30 yıllık donemlerde salgınlar halinde gorulmektedir. 15 yıl sakin gecen bir devreyi 15 yıllık bir salgın eğrisi izler. Bunun nedeninin insanlarda gelişen boceğe karşı direnc olduğu tahmin edilmektedir.


Uyuz İle İlgili Bunları Biliyor Musunuz?
Uyuzun sıklığı sonbahar ve kış aylarında artar.
Okullar ve toplu yaşam alanlarında uyuzun ortaya cıkma ihtimali yuksektir.
Uyuzun en onemli ozelliği olan gece kaşıntısı, bulaşmadan sonra 3 gun ile 6 hafta arasında değişen surelerde olmak uzere en cok 15 gun ile 1 ay sonra başlar. Kaşıntı, tedavi edildikten 2 hafta sonrasına kadar devam edebilir.

Uyuz Nedir?

Uyuz halk arasında 'gale' veya 'gidişik' olarak da bilinir. Uyuz boceği, 'Sarcoptes Scabiei Von Hominis' ancak bir mikroskop ya da buyutec yardımı ile gorulebilecek buyukluktedir ve tum yaşamını insan vucudunda gecirir. Kişiden kişiye yakın temas ile gecer. Bocek derinin ust katmanlarında tuneller acarak ilerler ve kaşıntıya sebep olur. Bu kaşıntı sonucunda deride iltihaplanma gorulebilir. Uyuz hastalığının pislikle bir ilgisi yoktur, bocek temiz bir ciltte de yaşayabilir; uyuzun kirli insanların hastalığı olduğu inancı doğru değildir!!!


Belirtileri Nelerdir?

Uyuzlu hastalar en cok gece kaşıntılarından şikayet ederler. Bu hastayı uykusundan dahi uyandırabilir. Gunduzleri ise hastanın hareketsiz kaldığı donemlerde, dayanılması daha kolay bir kaşıntı gorulebilir. Ayrıca 1 cm ye varan kırık cizgi veya S şeklindeki tuneller uyuzun spesifik belirtileri arasında sayılabilir. Tunelin tavanındaki deliklerin kirle dolması, cizgi uzerinde siyah noktaların belirmesine neden olur. Bu noktalar hastalığın teşhisinde onemlidir. Tunellerin ucunda veya onlardan bağımsız olarak, inci tanesine benzeyen vezikuller de vardır. Bu tuneller en cok %85 eller ve bilekler olmak uzere on kollarda ve erkeklerde genital bolgede lokalizedir. Uyuz boceğinin en cok el parmaklarının araları, bilekler, kolların ic kısımları, genital bolge, karnın alt kısmı, kalcalar ve bacaklara yerleştiği gorulur. Goğus, sırt ve baş tutulmayan bolgelerdir ancak bebeklerde tum deri yuzeyinde uyuz gorulebilir.


Uyuz Nasıl Bulaşır?

Uyuz, uygun şartlar olduğunda toplumda kolayca yayılma riski olan bulaşıcı bir hastalıktır. Bulaşma kaynağı, uyuz boceği bulaşmış insanlardır. Coğu kimse uyuzu cinsel temasla bulaşan hastalıklar arasında kabul etse de, bulaşma cinsel temastan cok, yakın temasla olur. Hastalığın bebek ve cocuklarda sıkca gorulmesi de bunu doğrular. Uyuzlu bir kimse aile bireylerine hastalığı kolayca bulaştırır. Dans etme, el sıkışma gibi temaslar da bulaşma nedeni olabilir. Hastaya ait camaşır, carşaf ve diğer eşyaların başkaları tarafından kullanılması, yukarıdakilere oranla daha az gorulen bulaşma şekilleridir.


Korunma Yolları Nelerdir?
Uyuzlu kişilerle yakın temastan kacınmalı, uyuz rastlanan kişilerin tum ailelerinin kontrolleri yapılmalı ve bulaşmanın olası olduğu aile dışı arkadaş veya akrabalar uyarılmalı.
Uyuzlu hastanın kullandığı ya da kullanmış olabileceği camaşır, carşafın vs. ortak kullanılmasını onlemeli,
Hijyene dikkat edilmeli. Uyuz boceği eşyalar uzerinde 2-3 gun yaşayabildiği icin tum eşyalar ve giysiler kaynar su ile 20 dakika sure ile yıkanmalı, tum giysilerin (elbiseler, carşaf, astık kılıfları vs.) ozellikle vucutla temas eden ic bolgeleri sıcak utu ile utulenmeli, tum ev ve araba elektrik supurgesi ile temizlenmeli.
Uyuz tedavisinde etkili bir ajan olan permetrin iceren deri kremi kullanılmalı ve uyuzlu bir kişi de olsa tum aile bireyleri tedavi edilmeli.

Tıbbi Deri Kremi Kullanımı

Yaş Kullanım
2 ay - 1 yaş 1/8 tup
1 yaş - 5 yaş 1/4 tup
6 yaş - 12 yaş 1/2 tup
12 yaş+ 1 tup

Duş aldıktan sonra temiz ve serin vucuda baş dışında tum vucut kaplanacak şekilde uygulanır.
Uygulamada, ozellikle el ve ayak parmakları arasında kalan alanlar, bilekler, koltuk altları, dış genital organlar, kaba etler, el ve ayak tırnaklarının altına dikkat edilmelidir.
8-12 saat beklenir. Bekleme suresinde eller yıkanmışsa, ellere tekrar surulmesine ozen gosterilir.
Uygulama sonrasında duş alınır.
Temiz giysiler giyilir, yatak carşafı ve giysiler sıcak su ile yıkanıp, sıcak utu ile utulenir.
Kaşıntı olsun olmasın tedavi mutlaka ailedeki tum bireyler tarafından uygulanmalıdır.