FİBROMİYALJİ SENDROMU NEDİR?

Fibromiyalji Sendromu, yaygın vucut ağrıları ve halsizlik ile kendini gosteren bir kronik ağrı sendromudur. En belirgin ozelliği yaygın “kas ağrıları”dır. Hayat kalitesinde belirgin duşuşe neden olur. Hastaların yaygın vucut ağrılarının yanı sıra halsizlik, yorgunluk, isteksizlik, uyku bozukluğu ve dolayısı ile “sabah yorgun uyanma” ve “tutukluk” şikayetleri mevcuttur. Hastalar, yorgunluk nedeni ile işe konsantre olmada gucluk cekerler. “Sabah yorgun kalkıyorum” diyen hasta, gun boyu da aynı isteksizlik ve yorgunluk hissi ile bir şey yapmak istemez. Mevsim değişiklikleri ve ozellikle soğuk ile şikayetlerde artış olur. İş gucu kaybı ve hayat kalitesinde duşuşe neden olur. Bu grup hastalar, kaynağı teşhis edilemeyen ağrı şikayetleri nedeni ile ceşitli branşların doktorlarına başvururlar, daha sık operasyon gecirirler. Ancak doğru teşhis edilemediğinde, şikayetler ağrı kesici ilaclar ile geciştirildiğinde sorun tam olarak giderilemez. Hastaların şikayetleri kısa bir sure azalmış veya gecmiş gibi gozukse de, bir sure sonra nuks eder.

NE SIKLIKTA VE KİMLERDE GORULUR?

Gorulme sıklığı kadınlarda %3-4 , erkeklerde %0,5 olarak bildirilmiştir. Hastaların %70-80 kadarı kadınlardır. Her yaş grubunda (cocuklar dahil) gorulebildiği gibi, en sık 30-50 yaş grubunda rastlanmaktadır. Bir romatolojik hastalığı olanlar (romatoid artrit), enfeksiyoz bir hastalığı olanlar (viral veya bakteriyel hastalıklar) veya psikiyatrik hastalığı olanlar (major depresyon gibi) fibromiyalji sendromu acısından risk taşırlar.

HANGİ FAKTORLER ŞİKAYETLERİ ARTIRIR VEYA BAŞLATIR?

Fibromiyalji Sendormu’nda, hastaların şikayetleri gel-git şeklindedir. Bazen hic şikayetleri olmazken, bazı donemlerde şikayetleri artar. Fibromiyalji Sendromu’nun ortaya cıkmasını tetikleyen bazı nedenler mevcuttur:

"viral bir enfeksiyon, fiziksel veya duygusal bir travma (STRES), soğuk ve nemli hava, mevsim değişiklikleri, yuksek calışma temposu, gurultu, ilac"
değişiklikleri gibi.

Hastalar sıcak uygulama, masaj, hafif egzersiler ve tatil yapma ile rahatladıklarını ifade ederler.

BELİRTİLER VE BULGULAR NELERDİR?

Vucudun alt ve/veya ust yarısında ağrılar mevcutttur. Ağrılar, vucudun daha cok kullanılan boyun ve bel bolgelerinde belirgindir. Bu hastalarda tipik olarak, boyun, sırt bolgesindeki ağrılara başağrısı da eşlik eder. Mide ağrısı, ağrılı adet donemleri, nefes almada zorlanma hissi, carpıntı, zaman zaman ellerde terleme-titreme- uyuşma-karıncalanma ve şişlik hissi, gozlerde ve ağızda kuruluk hissi hastaların şikayetleri arasında yer alır.

NASIL TANI KONUR?

Fibromiyalji sendromunda kan tetkikleri ve radyolojik incelemeler normal sonuclar verir. Ancak altta yatan başka hastalıklara da eşlik edebilir (romatoid artrit, lupus gibi). Laboratuar sonuclarında anormal değerler soz konusu olduğunda mutlaka altta yatan patoloji araştırılmalıdır. Yukarıda bahsedilen şikayetler ve bulgulara ek olarak, vucudun belli bolgelerine (onceden tanımlanmış 18 hassas nokta) bası uygulandığında ağrı ortaya cıkar ki en az 11 bolgede ağrının tesbit edilmesi tanı koydurucudur.

HANGİ HASTALIKLARLA ORTUŞEBİLİR?

Fibromiyalji sendromu, depresyon, migren, kronik yorgunluk sendromu veya miyofasyal ağrı sendromu gibi hastalıklarla ortuşebilir. Bunlardan birinin varlığı fibromiyalji sendromunun yok olduğu anlamına gelmez. Yani birarada da olabilirler. Orneğin yapılan calışmalar, fibromiyalji hastalarının % 25’de depresyon, % 50’de de migren gozlendiğini ortaya koymuştur.

TEDAVİSİ NASILDIR?

Bu sendromun tedavisi icin multidisipliner bir program duzenlenmelidir. Bu program icinde, ilac tedavisinin yanısıra, egzersiz, masaj, fizik tedavi gibi komplementer tedaviler ve dietin duzenlenmesi yer alır. Gerektiğinde psikiyatrik destek verilmelidir. Tedavi, ağrıyı ve yorgunluğu azaltmak, depresif semptomları gidermek ve diğer semptomları en aza indirmek amacı ile duzenlenir. Burada “azalmış fiziksel aktivite ve artmış ağrı” kısır dongusunu kırmak amaclanır. Tek bir standart tedavi yolu yoktur:

Kişi “fibromiyalji sendromu” hakkında bilgilendirilmelidir.

Kişiye ozel fiziksel egzersiz programı duzenlenmelidir.

Uyku problemi cozulmelidir.

Ağrı ve katılık cozulmelidir; kişinin rahatlaması ve gevşemesi icin gerektiğinde fiziksel ajanlar ve relaksasyon teknikleri kullanılmalıdır.

Stres faktorleri ile başa cıkma veya dayanma gucunu artırmaya yonelik faktorler uzerinde durulmalıdır.

Onerilen ilac tedavisi, ağrı ve uyku problemine yonelik olmalıdır. Dolayısı ile ağrı kesici ilaclar, tedavi icin yetersizdir. Tedavide, uygun doz ve surede, doktor kontrolunde antidepresan ilaclar kullanılmalıdır. Fibromiyalji Sendromu olan kişiler uzun sureli hareketsizlik nedeni ile kondusyonsuz olduklarından, egzersiz programına yoğun şekilde başlamamalıdır. Ancak, zamanla istenen hedefe yavaş yavaş ulaşmalıdırlar.

Hedef, haftada en az 3 gun yarım saatten az olmamak kaydı ile yurume, bisiklete binme veya yuzme gibi sporları devamlı yapabiliyor olmaktır. Egzersiz programından once ısınma ve sonrasında soğuma egzersizleri yapılmalıdır. Boylece spor yaralanmalarından korunma sağlanır. Yapılan egzersizler hastanın kaslarında guclenme yaparak, oturma veya ayakta durma sırasındaki duruşu duzeltir. Bu da kasların dengeli calışması anlamına gelir