Ekonomik ve toplumsal yapıyı kamu aracları aracılığıyla, kamu mekanizmaları uzerinden doğrudan yonlendiren "sosyal devlet" olgusunu uzun yıllar temel alan, şimdilerde sosyal alanda da -ve elbette sosyal hizmetlerin bir bolumunde de- ozelleştirme yoluna gidilen Turkiye'de, yaşlılara yonelik orgutlu sosyal hizmetler yoğunluklu olarak kamu tarafından veriliyor.

Turkiye'de sosyal yoksunluk ve/veya ekonomik yoksulluk icinde bulunan yaşlıların yaşam standartlarını koruma ve yukseltme amaclı hizmetleri planlamak, duzenlemek, izlemek, koordine etmek ve denetlemekle gorevli olan ve uc yonetmelik dayanağında kurum bakımı ağırlıklı hizmet veren Sosyal Hizmetler ve Cocuk Esirgeme Kurumu (SHCEK) Genel Mudurluğune ’e bağlı;

* “60 yaş uzerindeki yaşlı kişileri huzurlu bir ortamda korumak, bakmak, sosyal ve psikolojik gereksinimlerini karşılamak amacıyla kurulan yatılı sosyal hizmet kuruluşu” olan huzurevleri bulunmakta, ,
* “60 yaş uzerindeki yaşlı kişilerin yaşamlarını sağlık, huzur ve guven icinde surdurmesi, kendi kendilerini idare edebilecek şekilde rehabilitasyonlarının sağlandığı, tedavisi mumkun olmayanların ise surekli olarak ozel bakım altına alındığı yatılı sosyal hizmet kuruluşu” olan Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri bulunmakta,
* Huzurevi ve Merkez sayısının 70, kapasitesinin 7552, bakılan yaşlı sayısının 6412 olduğu,
* “Yaşamını evde yalnız / ailesi ile birlikte surduren yaşlılara boş zamanlarını değerlendirmelerine yardımcı olmak, yaşam koşullarını iyileştirmek, gunluk yaşamla ilgili etkinliklerine yardımcı olmak, rehberlik ve mesleki danışmanlık yapmak, kendi olanakları ile karşılamakta gucluk cektikleri konularda destek hizmetleri vermek, sosyal ilişkilerini ve aktivitelerini artırmak” amacıyla Yaşlı Dayanışma Merkezleri acıldığı, 4 ildeki 5 Yaşlı Dayanışma Merkezinden yararlanan uye sayısının 916 olduğu,
* “Ailesi yanında yaşayan alzheimer hastası yaşlıların evde tek başına kalmasından kaynaklanan riskleri ortadan kaldırarak guvenliğini sağlamak, ceşitli etkinliklerle aktif hale getirerek ajitasyonunu azaltabilmek amacıyla Ankara Umitkoy Huzurevi bunyesinde “Alzheimer Hastası Yaşlılar Gunduzlu Bakım Merkezi”nin hizmet verdiği,
* Gercek kişiler ve ozel hukuk tuzel kişilerine ait huzurevleri ile kamu kurum kuruluşları bunyesinde acılan huzurevi ve bakımevlerindeki hizmetlerin takibinin Kurumca yapıldığı,
* Ozel Huzurevi sayısının 143, toplam kapasitesinin 7620, Kamu kurum kuruluşlarına bağlı hizmet veren huzurevi sayısının 25, kapasitesinin 4432 olduğu,
* Turkiye'de toplam 238 yaşlı kuruluşunda 19604 kapasiteyle hizmet verildiği biliniyor.

Turkiye'de yaşlılara verilen kurum bakımı hizmetine ilişkin bu genel bilgilerden sonra, kurum bakımında yaşlı olmanın olumlu ve olumsuz yonlerini irdelemekte yarar var.
Dunyada

Dunyadaki genel uygulamada,

* Kısmi/tam olarak surekli bakıma gereksinim duyan, tum olanakları tuketmiş, kendi başına bağımsız olarak yaşamını surduremeyen, sosyal ve psikolojik acıdan yalnızlık ve guvenlik gereksinimi duyan yaşlılara huzurevlerinde,
* Ağır somatik ve psişik sorunları olan (yatağa bağımlı, demans ve Parkinson hastası vb.) yaşlılara tıbbi refakat ve terapi imkanları bulunan sağlık kuruluşu niteliğindeki bakımevlerinde hizmet veriliyor.

Turkiye'de

Turkiye'de semt yaşlılarına yonelik bakım, aileye yonelik bakım olanakları, yaşlılara gunduzlu bakım hizmetleri yaygın olmadığı ve bakım modeli huzurevi hizmeti olarak bicimlendiğinden; kendi evinde bağımsız olarak yaşayabilecek koşullarda olup,

* tedavi (tıbbi tedavi, tansiyon olcumu, insulin yapılması vb),
* bakım (bedensel),
* refakat (sorunlu zamanlarda hastaneye gidiş gelişlerde yardımcı olacak)
* terapi imkanı bulamayan,
* Evini ve kendisini gecindirecek kadar geliri bulunmayan,
* Ev işi yapabilecek fiziki gucunu yitirdiğinden desteğe ihtiyac duyan yaşlılar huzurevini tercih ediyorlar.

Kurum bakımına eleştiriler

Aile dışında bir bakım bicimi olan kurum bakımı;

* Bildiği/alıştığı/hakim olduğu, kendini guvende ve ozgur hissettiği, anılarıyla beraber olduğu evindeki yaşamdan vazgecmek durumunda kalan yaşlı huzurevinde cevre denetimini goreli olarak yitirdiğinden; yeni konumunu kabullenemeyerek uyum sorunları yaşaması,
* Yaşlının ilk kez karşılaştığı farklı yaşam deneyimleri, kulturu, eğitimi ve sosyo-ekonomik koşulları olan akranlarıyla bir arada olmaktan ve ortak kullanım alanlarını paylaşmaktan kaynaklanan sorunlar yaşaması,
* Statu kaybına uğradığını duşunen yaşlının, değişik savunma mekanizmaları geliştirerek davranış bozukluğu gostermesi,
* Toplumsal hayattan soyutlama riskinin cok yuksek olması,
* Aile yakınlığı, sevgisi ve ilgisinden, bedensel temaslardan yoksun kalan yaşlının oz guven duygusunun azalması dahil psikolojik ve sosyal yoksunluklar yaratması,
* Kamusal ekonomik maliyetinin yuksek olması,
* Yaşlının vardiya sistemiyle calışan gorevlilerle duzenli ilişki geliştirmekte zorlanması,
* Yaşlıların gereksinimlerinin fark edilmesinde ve sorunlarının cozumlenmesinde aksaklık ve yetersizlikler oluşması,
* “Ailesinin yanında / evinde olmak yaşlının yuksek yararına” olduğu halde, sosyal yardımlarla desteklenmeyip, ekonomik (yoksulluk) nedenlerle kuruma yerleştirilen yaşlının bu durumu kabullenememesi,
* Aile ve yakınları yanında bakılamayacak durumda olan, ihmal, istismar, kotu muameleye maruz kalan, toplumun yaygın ve gecerli ahlak kurallarına aykırılığı olan yaşlıların aynı bina icinde bakılmasından kaynaklanan sorunlar yaşanması,
gibi nedenlerle eleştiriliyor.

Alıntı